معرفی یک شخصیت جهانی!!
خداوند جسم نیست تا نیازمند خانه باشد. كلمهى «بَیْتِیَ» در آیات همانند «شهر الله» درباره ماه رمضان است كه به منظور كرامت بخشیدن به مكان یا زمانى خاصّ، خداوند آن را به خود منسوب مىكند. و در عظمت كعبه همین بس كه گاهى مىفرماید: «بَیْتِیَ» خانه من.
وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِیمَ مُصَلًّى وَ عَهِدْنا إِلى إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ أَنْ طَهِّرا بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَ الْعاكِفِینَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ (125 بقره)
و (به یادآور) هنگامى كه خانه (ى كعبه) را محل رجوع و اجتماع و مركز امن براى مردم قرار دادیم (و گفتیم): از مقام ابراهیم، جایگاهى براى نماز انتخاب كنید و به ابراهیم و اسماعیل تكلیف كردیم كه خانه مرا براى طواف كنندگان و معتكفان و راكعان و ساجدان، پاك و پاكیزه كنید.
بعد از اشاره به مقام والاى ابراهیم علیه السلام در آیهى گذشته، به یادگار او یعنى كعبه اشاره نموده و مىفرماید: كعبه را براى مردم «مَثابَةً» قرار دادیم.
كلمه «مَثابَةً» از ریشه «ثُوِّبَ» به معناى بازگشت به حالت اوّل است. كعبه محلّ بازگشت و میعادگاه همه مردم است، میعادگاهى امن و مقدّس.
مقام ابراهیم جایگاهى است با فاصله تقریبى 13 متر از كعبه، كه بر حاجیان لازم است بعد از طواف خانه خدا، پشت آن دو ركعت نماز بگزارند و در آنجا سنگى قرار دارد كه حضرت ابراهیم براى بالا بردن دیوارهاى كعبه، بر روى آن ایستاده است و آن سنگ فعلاً در محفظهاى نگهدارى مىشود.
مراد از «عهد» در این آیه دستور الهى است. «عَهِدْنا» یعنى دستور دادیم.
خداوند جسم نیست تا نیازمند خانه باشد. كلمهى «بَیْتِیَ» در این آیه همانند «شهر الله» درباره ماه رمضان است كه به منظور كرامت بخشیدن به مكان یا زمانى خاصّ، خداوند آن را به خود منسوب مىكند. و در عظمت كعبه همین بس كه گاهى مىفرماید: «بَیْتِیَ» خانه من. گاهى مىفرماید: َربَّ هذَا الْبَیْتِ : خداى این خانه.
اثرات اجتماعى و تربیتى این پناهگاه امن
طبق آیه فوق، خانه خدا (خانه كعبه) از طرف پروردگار به عنوان یك پناهگاه و كانون امن و امان اعلام شده و مىدانیم در اسلام مقررات شدیدى براى اجتناب از هرگونه نزاع و كشمكش و جنگ و خونریزى در این سرزمین مقدس وضع شده است، به طورى كه نه تنها افراد انسان در هر قشر و گروه و در هر گونه شرایط باید در آنجا در امنیت باشند ، بلكه حیوانات و پرندگان نیز در آنجا در امن و امان بسر مىبرند و هیچ كس حق ندارد مزاحم آنها شود.
در جهانى كه همیشه نزاع و كشمكش در آن وجود دارد، بودن چنین مركزى در آن مىتواند اثر عمیق مخصوصى براى حل مشكلات مردم از خود نشان دهد، زیرا امن بودن این منطقه سبب مىشود كه مردم با تمام اختلافاتى كه دارند در جوار آن در كنار هم بنشینند، و به مذاكره بپردازند، و به این ترتیب یكى از مهمترین مشكلات كه معمولاً براى فتح باب مذاكرات براى رفع خصومت ها و نزاع ها وجود دارد ، حل مىشود.
چون بسیار مىشود كه طرفین نزاع، یا دولت هاى متخاصم جهان مایلند رفع خصومت كنند و براى این منظور به مذاكره بنشینند، اما مكانى كه براى هر دو طرف مقدس و محترم و به عنوان مركز امن و امان شناخته شده باشد پیدا نمىكنند ولى در اسلام این پیشبینى شده است و مكه به عنوان چنین مركزى اعلام گردید.
هم اكنون تمام مسلمانان جهان كه متاسفانه گرفتار كشمكشها و اختلافات مرگبارى هستند مىتوانند با استفاده از قداست و امنیت این سرزمین باب مذاكرات را بگشایند و از معنویت این مكان مقدس كه نورانیت و روحانیت خاصى در دلها ایجاد مىكند به رفع اختلافات خود بپردازند.
پیامهای آیه:
1 ـ شخصیّت حضرت ابراهیم، شخصیّتى جهانى است. در آیه قبل، ابراهیم را امام براى همهى مردم قرار داد و در این آیه كعبه را میعادگاه همه مردم قرار داده است. «جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ»
2 ـ جامعه نیازمند امام و امنیّت است. در آیهى قبل فرمود: «إِنِّی جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً» و در این آیه مىفرماید: «وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً»
3 ـ كسى كه در راه خداوند حاضر شود خود و همسر و فرزندش را تسلیم نماید، باید تمام سرها در جاى پاى او براى خداوند به خاك برسد. «مُصَلًّى» (مضمون حدیثى كه در تفسیر نور الثقلین، ج 1 ص 122، آمده است.)
4 ـ چون خانه از خداست «بَیْتِیَ» خادم آن نیز باید از اولیاى او باشد. «طَهِّرا بَیْتِیَ»
5 ـ زائران بیت اللّه را همین كرامت بس كه ابراهیم و اسماعیل، مسئول طهارت و پاكى آن بیت براى آنها بودهاند. «طَهِّرا بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ»
6 ـ عبادت با طهارت، پیوند دارد. «طَهِّرا» ، «وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ»
7- عبادت و نماز به قدرى مهم است كه حتّى ابراهیم و اسماعیل براى انجام مراسم آن مأمور پاكسازى مىشوند. «طَهِّرا بَیْتِیَ» ، «الرُّكَّعِ السُّجُودِ»
8 ـ مسجدِ مسلمانان باید پاكیزه و رغبتانگیز باشد. «طَهِّرا» ، «الرُّكَّعِ السُّجُودِ»
آمنه اسفندیاری
بخش قرآن تبیان
منابع:
تفسیر نور ج 1
تفسیر نمونه ج 1
