آیا علویان کافرند؟

در كتب تاریخ و فرق مذهبی راجع به علویان مطالب مختلف و متعددی ذكر شده است، و گاهی نیز مطالب نادرستی به آنان نسبت داده شده است تا آنجا كه بسیاری حكم به مشرك بودن آنان دادند و علویان را مرتد دانستند. از این رو پیروان این مذهب همواره در طول تاریخ به خاطر عقایدشان مورد شماتت دیگران و حتی تعقیب و گریز حاكمان زمان خویش قرار می گرفتند. آیا حقیقتاً علویان در زمره کفار قرار می گیرند؟

کافر کیست؟

برای بررسی این موضوع نیاز است در ابتدا در یابیم که به اعتقاد مسلمانان کافران چه کسانی هستند و چه ویژگی هایی دارند ؟

در تحریر الوسیله امام خمینی (ره) این افراد کافر و نجس معرفی شده اند:

1 - منکر خدا (کسی که خدا را انکار می کند)

2 -  منکر توحید (کسی که برای خدا شریک قرار دهد)

3 - منکر پیامبری حضرت محمد-صل الله علیه و آله- (کسی که نبوت پیامبر اکرم را انکار کند)

4 - منکر ضروری دین (ضروری دین یعنی چیزی که مسلمانان جزء دین اسلام می دانند، مانند نماز و روزه) در صورتی که بداند آن چیز ضروری دین است و انکار آن به انکار رسالت یا تکذیب پیامبر-صلوات الله علیه - یا نقص دین باز گردد.

5 - کسی که به همه ائمه اطهار -علیهماالسلام- یا یکی از آنها دشنام دهد یا با آنها دشمنی ورزد.

امام جعفر صادق علیه السلام می فرمایند: هر طاعتى كه از اقرار به خدا و رسول خدا و از گردن نهادن به فرمان خدا و فرمان رسول خدا مایه بگیرد، ایمان است. و هر عملى كه از انكار خدا و رسول خدا و تن زدن از فرمان خدا و فرمان رسول خدا مایه بگیرد، كفر است. (گزیده كافى / ج‏1 /  270 )

علت نسبت دادن کفر به علویان

برخی از اعتقادات علویان منجر به این امر گشته که آنان را در زمره کفار و کافران قلمداد کرد، از آن جمله آنان آنچنان به شریعت پایبند نیستند یعنی اباهه گری و عدم التزام به شریعت در بین آنها وجود دارد .

علویان معتقد به ربوبیت اهل بیت خصوصأ امام علی(علیه السلام) هستند. آنها معتقدند تمام کارها در دست حضرت  علی(علیه السلام) است و خداوند امور را به او  واگذار کرده است در حالی که این تفکر در دیدگاه علمای شیعه غلو محسوب می شود. از این روست که آنان را در زمره فرق غلات بر می شمرند .

لفظ غلات، جمع كلمه غلو است به معنی تجاوز كنندگان از حقّ . فرقه های غالی ، فرقه هایی هستند كه در حقّ برخی انبیاء یا ائمه (علیهم السلام ) یا دیگر رجال الهی راه افراط در پیش گرفته و برای آنها مقامی فوق انسانی قائلند. علمای شیعه این فرقه ها را خارج از اسلام دانسته و جزء فرق اسلامی محسوب نمی كنند ؛ ولی برخی از اصحاب ملل و نحل، مغرضانه خواسته اند فرقه های غلات منسب به اسلام را از فرق شیعه معرّفی كنند.

علویان مسلمانند نه کافر

علوی ها از نظر شیعه منشعب از اسلام و همچنان جزء مسلمانان محسوب می شوند یعنی افکار کفر آمیزی دارند که این افکار کفر آمیزشان یا به خاطر جهل یا به خاطر تبعید بوده ولی اینها خارج از اسلام محسوب نمی شوند و مسلمان هستند، مسلمانانی که تا حدودی از اسلام عدول کردند لیکن خروجشان به حدی نیست که از دایره امت اسلامی خارج شوند . لذا احکام اسلامی بر آنها بار است اگر چه افکار اشتباه و باطلی هم دارند.

در اسلام دو نوع  کفر داریم، یک نوع کفری که از نظر اعتقادی کفر محسوب می شود اما فرد از نظر فقهی هنوز مسلمان است و احکام اسلامی به او بار می شود مثل اهل نصیریه، علویان ترکیه و شیخیه. اینها طیف هایی هستند که افکار کفر آمیز دارند و کفرشان اعتقادی است نه فقهی یعنی از نظر فقهی هنوز خارج از اسلام محسوب نمی شوند اگرچه از نظر اعتقادی خارج از اسلام هستند.

کفر فقهی نوع دیگری از کفر است یعنی اینکه فردی، هم از نظر فقهی و هم از نظر اعتقادی کافر باشد و کسی که از نظر فقیهان کافر باشد به این معنی است که از اسلام خارج شده است و اطلاق عنوان مسلمان به او جایز نیست و تمام احکام اسلامی شامل حال او نمی شود.

نتیجه

و سخن آخر اینکه یکی از نویسندگانی که کتابش حکم کتاب مرجع را پیدا کرده، منیر شریف است که مباحث فراوانی درباره علوی ها طرح کرده و از جمله بیانیه حدود 80 نفر از علمای علوی را آورده که همان اعتقادات اثنی عشری در باب اصول و فروع دین است. این خود یک سند مهم در باب عقاید علویان امروزی در ترکیه و سوریه است. از این رو علویان را امروز باید یکی از فرق شیعه (همانطور که خود علویان با توجه به بیانیه 80 تن از علمای آنان به این امر اذعان دارند) نزدیک به مذهب شیعه اثنی عشری دانست.

منابع:

1)     وبلاگ shiee110

2)     سایت پرسمان

3)     سایت afghanistan.shafaqna

4)     فصلنامه حبل المتین / فرقه نصیریه (علویان) در میان منابع فرق اسلامی