نرم افزار بومی رویت هلال ماه‌های قمری

طراحی این گونه نرم افزارها، بر اساس روابط مکانیک مدارهای فضایی و استفاده از پارامترهای رویت پذیری برای فراهم آوردن معیار های رویت پذیری می باشد. این نرم افزار بومی با محاسبه ی زمان غروب ماه و خورشید و زمان مکث یا تاخیر ماه با استفاده از اختلاف زمان های غروب این دو، بهترین زمان رویت را طبق رابطه ای تجربی محاسبه می نماید. سپس در این زمان مناسب، موقعیت ماه و خورشید و پارامترهای رویت پذیری را محاسبه نموده و طبق آن ها معیار رویت پذیری را بدست می آورد.نهایتاً بعد از بررسی معیار رویت پذیری، وضعیت رویت پذیری مشخص می گردد.

با ظهور اسلام و اهمیت دادن زیاد آن به مباحث علمی و بویژه مباحث نجومی، دانشمندان مسلمان سعی در کشف و رصد بیشتر آسمان نموده و این تلاش در راستای یافتن معیاری برای رویت هلال ماه قمری، بدلیل مطابقت با حکم شرعی و اهمیت آن در ماه رمضان و شوّال، مضاعف گردید.

امروزه چندین نرم افزار در باب تسهیل رویت پذیری طراحی شده اند که خلاء وجود یک نرم افزار بومی برای پیش بینی وضعیت رویت پذیری در کشور کاملاً محسوس بوده است. از این رو خوشبختانه در سال 1391، نمونه ی اولیه نرم افزار شبیه ساز رویت هلال ماه که بر اساس اصول مکانیک مداری و معیارهای رویت پذیری می باشد، طراحی شده و مورد آزمون قرار گرفت که نتایج دقیق و منحصر بفردی را به نمایش گذاشت. این نرم افزار بدون در نظر گرفتن شرایط و ویژگی های اتمسفری و در محیط گرافیکی C# طراحی شده است. شکل (1) منوی اصلی این نرم افزار را نشان می دهد.

::منوی اصلی نرم افزار شبیه ساز رویت هلال ماه::

خروجی نرم افزار  

با استفاده از روابط و قضایای ذکر شده، خروجی حاصل از نرم افزار شبیه ساز رویت هلال ماه را برای ماه های اخیر بررسی می نمائیم.

اسکن دنیا و بررسی رویت پذیری کلی 

این قسمت از نرم افزار در چند ثانیه، سراسر دنیا را برای یک تاریخ دلخواه مورد اسکن و بررسی قرار داده و وضعیت های رویت پذیری را به صورت رنگ های مختلف نشان خواهد داد. برای نمونه می توانید شکل های (3) الی (7) را مشاهده نمائید.

::وضعیت رویت پذیری هلال ماه شعبان 1434 در تاریخ 19 خرداد 1392 شمسی::

 ::وضعیت رویت پذیری هلال ماه شعبان 1434 در تاریخ 20خرداد 1392 شمسی::

همانطورکه از شکل های (3) و (4) مشخص است، نتایج بر اساس معیار یالوپ بدست آمده اند. حال اگر بخواهیم نتایج را بر اساس معیار جدید بدست آوریم، می توانیم به شکل (5) نگاه کنیم.

::وضعیت رویت پذیری هلال ماه شعبان 1434 در تاریخ 19 خرداد 1392 شمسی با معیار جدید::

با توجه به شکل (5) کاملا مشخص است که ناحیه رویت پذیری با استفاده از معیار جدید، گسترده تر از معیار یالوپ می باشد و این بدلیل تفاوت بازه های رویت پذیری است.

یکی از ویژگی های منحصر بفرد نرم افزار شبیه ساز رویت هلال ماه، بررسی رویت پذیری هلال با توجه به افزایش ارتفاع محلی می باشد. مثلاً زمانیکه می خواهیم از هواپیما برای استهلال استفاده نمائیم و به ارتفاعات بالاتر از 10 کیلومتر برویم، این ویژگی می تواند به ما کمک کند تا هزینه ی اضافی جلوگیری شود. به عنوان مثال، اثر ارتفاع در دو شکل (6) و (7) به منظور بررسی وضعیت رویت پذیری هلال ماه شوال 1433، مصادف با 18 آگوست 2012، در دو ارتفاع صفر و 15 کیلومتری نشان داده شده است. همانطور که در شکل (7) مشخص است، در مقایسه با شکل (6)، ناحیه ی رویت پذیری افزایش یافته است.

::اسکن دنیا توسط نرم افزار برای رویت هلال شوال 1433::

بررسی رویت پذیری در یک نقطه جغرافیایی خاص

یکی دیگر از ویژگی های منحصر بفرد نرم افزار شبیه ساز رویت پذیری هلال ماه، بررسی یک نقطه دلخواه و معین است. بررسی اینکه این موقعیت جغرافیایی از لحاظ رویت پذیری جزء کدامیک از وضعیت های پنجگانه قرار می گیرد و اینکه بهترین زمان برای دیدن هلال نازک ماه چه ساعتی می باشد و از همه مهم تر،نشان دادن موقعیت ماه و خورشید در بهترین زمان رویت پذیری و در دستگاه مختصاتی غروب خورشید می باشد (شکل 8). لازم به ذکر است که در این بخش از نرم افزار نیز می توانیم اثر ارتفاع را لحاظ نمائیم.

نتایج و پیشنهادات

پیش بینی رویت پذیری هلال اول ماه قمری بر اساس روابط و معیارهای پیچیده، امکان پذیر می باشد. با داشتن موقعیت دقیق ماه در دستگاه مختصات انتخابی و استفاده از معیاری دقیق، می توان به این مهم دست یافت. تمامی پارامترهای قرار داده شده در این نرم افزار، با بالاترین دقت بوده و نتایج حاصله، تقریبا واقعی خواهند بود.

در فرایند رویت پذیری هلال اول ماه قمری، دو پارامتر (پهنای ماه و کمان بینایی) نسبت به پارامترهای دیگر دارای تاثیر گذاری بیشتری می باشند. بنابراین با محاسبه موقعیت ماه و خورشید نسبت به مرکز زمین و انتقال آنها به دستگاه توپوسنتریک افق، این دو پارامتر را بطور دقیق حساب کرده و معیار رویت پذیری را بدست خواهیم آورد. با بدست آوردن این معیار رویت پذیری و مقایسه ی آن با بازه های مختلف رویت پذیری، می توانیم وضعیت رویت پذیری یک منطقه را پیش بینی نمائیم. البته عوامل مختلفی همچون استفاده از معیار های مختلف، ارتفاع رویت پذیری و موارد دیگر می توانند بر نتایج حاصله تاثیر گذار باشند که در این نرم افزار کاملا قابل مشاهده خواهد بود. امیدوارم که این نرم افزار بتواند سهم موثری در راستای پیش بینی رویت هلال ماه های قمری و استفاده های دیگر نجومی و فضایی داشته باشد.

در جهت تکمیل این نرم افزار، اضافه امکانات زیر می تواند موجب ارتقاء این نرم افزار گردد:

1. یافتن موقعیت اجرام آسمانی دیگر، بویژه ستارگان

2. اعلام اوقات شرعی و قبله یابی بر اساس موقعیت ماه یا خورشید و یا هر دو

3. یافتن موقعیت ماهواره های ایرانی

4. امکان اتصال به GPS و جستجوی اجرام آسمانی و ماهواره ها بصورت Online

5. قرار دادن ویژگی های جوی و فیلترهای مربوط به آن برای دقت بیشتر

6. افزودن ویژگی های گرافیکی بهتر، به منظور تجاری سازی و جهانی سازی بویژه در کشورهای اسلامی

این نرم افزار با حمایت دانشکده مهندسی هوافضا و آزمایشگاه تحقیقات هدایت و کنترل سیستم های دینامیکی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی تحت سرپرستی و راهنمایی دکتر علیرضا نوین زاده و با همکاری محمد ترابی طراحی شده است.

منبع: helalemah