داوید و نئوکلاسیسیزم

داوید(1748-1825م.) که از پیروان وین بود، سبک نئوکلاسی سیستی خود را در سالهای 1775 تا 1781م. به هنگام اقامت در رم تکمیل کرده بود. داوید به محض بازگشت به فرانسه، خود را سریعا به عنوان بزرگ ترین نقاش نئوکلاسیست آن روزگار تثبیت کرد.

او تمام نقاشان دیگر را چنان تا آن زمان تحت الشعاع قرار داد که مفهوم امروزی ما درباره ی آن جنبش عمدتاً بر شالوده ی کارهای او استوار شده است.

در صحنه ی مرگ سقراط که در سال 1787م . نقاشی شد، داوید از خود "پوسن" ، پوسَنیست تر به نظر می رسد. ترکیب بندی این نقاشی به موازات سطح تصویر و همانند یک نقش برجسته، از پرده برون می افتد، و پیکره ها درست مانند تندیس های واقعی صلب و بی حرکتند.

داوید یک عنصر قابل پیش بینی را بر این نقاشی افزوده است. نورپردازی، که شدیدا متمرکز شده است و سایه هایی دقیق پدید می آورد، از کارهای کاراوادجو اقتباس شده است.

همین نکته در مورد جزئیات مو به مو واقع گرایانه نیز صدق می کند. به دست ها و پاها، تخت ، صندلی و بافت سطوح سنگی توجه کنید. نقاش دقتی فوق طبیعت گرایی را در پرداخت به جزئیات مد نظر داشته است. در نتیجه، نقاشی از کیفیتی زنده نما برخوردار شده است که در یک چنین بیانیه ی تعصب آمیز سبک جدید بسیار حیرت انگیز می نماید.

از زمختی کل طراحی چنین استنباط می شود که داوید شدیدا در مسائل روزگارش اعم از هنری و سیاسی درگیر شده بوده است. سقراط که حاظر نشد بر سر اصول اعتقاداتش تن به سازش دهد، به اتهام جعلی آموزش بدعت گذاری محاکمه و به مرگ محکوم شد. او در لحظاتی پیش از سرکشیدن جام شوکران نشان داده شده است. بدین ترتیب او نه فقط به الگوی ارزش های باستانی بلکه به بنیانگذار "مذهب عقل" تبدیل می شود. در این جا او پیکره ای همچون پیکره ی مسیح در میان 12حواری دارد، هرچند که بنا به منابع تاریخی، تعداد حاضران در لحظه ی مرگ او از این کم تر بود و همسرش نیز از صحنه حذف شده است.

داوید فعالانه در انقلاب فرانسه شرکت کرد و تا چند سال نیز قدرت مسلط در عرصه ی امور هنری ملت فرانسه به شمار می رفت. در این مدت او بزرگ ترین اثرش مرگ مارا  را نقاشی کرد. احساس ژرف داوید از موضوعی که هر هنرمند کوچک تر را آشفته می کرد یک اثر بزرگ آفریده است، زیرا "مارا " که یکی از رهبران سیاسی انقلاب فرانسه بود در حمام خانه ش به قتل رسید. "مارا" که بر اثر ابتلا به نوعی بیماری پوستی مجبور بود ساعاتی از روز را در حمام و در درون محلولی دارویی بماند را تجسم کنید. نشان دادن وضعیت آزارنده ی پوست بدن "مارا" نیازمند آن بود که او به حالت غوطه ور در آب مجسم شود و داوید در همین جا کارش را انجام داد، آن هم با افزودن جعبه ای چوبی به عنوان میز تحریر "مارا".

ماجرای مرگ "مارا" از این قرار است که روزی زنی جوان به نام "شارلوت کورده" با عریضه ای در دست به خانه "مارا" رفت . برای دادن عریضه اجازه یافت داخل حمام شود و همچنان که "مارا " به خواند عریضه مشغول بود چاقویی در سینه اش فرو برد و او را کشت ، و سپس خود نیز خودکشی کرد.

داوید این صحنه را با چنان صراحت کاملی ترکیب کرده است که بیننده را در بهت فرو می برد. در این نقاشی که قرار بود به عنوان یادبودی از این قهرمان شهید در برابر دید همگان قرار گیرد ، هنر کلاسیک ، با تمثال وقفی و گزارش تاریخی تقارن پیدا می کند.

اما در این جا هنر کلاسیک، گرچه پیکره ی مقتول محتملا از منبعی باستانی اقتباس می شود و نقاش نیز از سنت هنر مذهبی کاراواجو به مراتب بیشتر بهره گرفته است تا در نقاشی "مرگ سقراط" ، فقط می تواند راهنمایی مختصری در اختیار ما قرار دهد. تصاوفی نیست که نقاشی "مرگ مارا" با چنین قدرتی "پرده ی قدیس سراپیون" اثر "ثورباران" را به ذهن تداعی می کند.

تاریخ هنر جهان جنسن

هنر در گذر زمان گاردنر

دایره المعارف پاکباز

تاریخ تحلیلی هنر جهان