تبیان، دستیار زندگی
آنچه باعث می‌شود تا قرآن کریم نگاهی متفاوت به این نعمت‌ها و مظاهر زیبایی حق داشته باشد، دلبستگی و روی‌کرد استقلالی به این ابزار تکامل و وسائل رشد و تعالی است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پاسخ به دو سوال قرآنی!!


با دقت در آیات قرآن کریم می‌توان به این حقیقت پی برد که زیورها و زینت‌های دنیا به خودی خود نه تنها مورد نکوهش نیستند، بلکه مظهر زیبایی جمال حق و قدرت لایزال پروردگارند و آنچه باعث می‌شود تا قرآن کریم نگاهی متفاوت به این نعمت‌ها و مظاهر زیبایی حق داشته باشد، دلبستگی و رویکرد استقلالی به این ابزار تکامل و وسائل رشد و تعالی است.


حمد

در این مقاله دو سوال قرآنی را مطرح کرده و به آنها پاسخ خواهیم گفت:

چرا سوره حمد را فاتحة الکتاب و سبع المثانی می‏نامند؟

به این سوره فاتحة الکتاب می‏گویند؛ چون سوره حمد در آغاز قرآن است و افتتاح قرآن با آن سوره مبارک است.

به سوره حمد «سبع المثانی» می‏گویند؛ چون این هفت آیه، به سبب اهمیتش دو بار بر پیامبر اکرم ـ صلی اللّه علیه و آله و سلم ـ نازل شده است. یا به این دلیل که این هفت آیه در هر نماز، دوبار خوانده می‏شود. (تفسیر نمونه، ج 1، ص 129)

یا به سبب اینکه، این هفت آیه دارای دو بخش است: نیمی از آن حمد و ثنای الهی و درباره خداوند است و نیمی از آن تقاضای بندگان از خداوند است. احتمالات دیگری نیز گفته شده است.(تفسیر نمونه، ج 1، ص 130/ المیزان، ج 12، ص 201)

این نام ـ سبع المثانی ـ از آیه 87 سوره حجر گرفته شده است: «لَقَدْ آیتناکَ سَبْعا مِنَ المَثانی» (ای پیامبر، به تو سبع‏المثانی را عطا کردیم.)

قرآن کریم نسبت به زیبایى‌‏ها و زینت‌های دنیا چه هشداری می‌دهد؟

قرآن کریم رویکردهای متفاوتی نسبت به زینت‌های دنیا دارد. در نگاه ابتدایی از آنها به نیکی یاد می‌کند؛ آنها را مظهر ذات کبریایی می‌داند؛ زینت‌های دنیا را برای بندگان صالح و مۆمن می‌داند؛ بهره‌گیری و استفاده از زیورهای دنیا را برای آنان مجاز شمرده؛ و مۆمنانی که خود را از آنها محروم می‌کنند مورد سرزنش قرار می‌دهد: «بگو: چه کسى زینت‌‏هاى خدا را که براى بندگانش پدید آورده و روزى‌‏هاى پاکیزه را حرام نموده؟! بگو: آنها در زندگى دنیا از آنِ کسانى است که ایمان آورده‌‏اند (هر چند کفار هم با آنها شرکت جویند) در حالى‌که در روز قیامت مخصوص آنها خواهد بود». [1]

به سوره حمد «سبع المثانی» می‏گویند؛ چون این هفت آیه، به سبب اهمیتش دوبار بر پیامبر اکرم ـ صلی اللّه علیه و آله و سلم ـ نازل شده است. یا به این دلیل که این هفت آیه در هر نماز، دوبار خوانده می‏شود

اما در آیات بسیاری، زینت‌ها و زرق و برق دنیا را مورد نکوهش قرار داده و آنها را در مقابل آخرت و نعمت‌های بهشتی ناچیز شمرده و مۆمنان را از دل بستن به آنها برحذر داشته است.

آیات زیادی در این زمینه وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می‌شود، مانند:

1 ـ «دارایى و فرزند پیرایه‌‏‌هاى این زندگانى دنیا است و کردارهاى نیک که همواره بر جاى مى‌‌‏مانند نزد پروردگارت بهتر، و امید بستن به آنها نیکوتر است». [2]

2 ـ «آنان که زندگى و زینت این دنیا را بخواهند، پس همه مزد کردارشان را در این جهان مى‌‏‌دهیم و در آن نقصانى نمى‌‏‌بینند». [3]

3 ـ «آنچه به شما داده شده، متاع زندگى دنیا و زینت آن است و آنچه نزد خدا است بهتر و پایدارتر است، آیا اندیشه نمى‌‏‌کنید»؟![4]

4 ـ «و همراه با کسانى که هر صبح و شام پروردگارشان را مى‏‌خوانند و خشنودى او را مى‌‏جویند، خود را به صبر وادار و نباید چشمان تو براى یافتن پیرایه‏‌هاى این زندگى دنیوى از اینان منصرف گردد. و از آن که دلش را از ذکر خود بى‌‏خبر ساخته‌‏ایم، و از پى هواى نفس خود مى‌‏رود و در کارهایش اسراف مى‏‌ورزد، پیروى مکن». [5]

آنچه باعث می‌شود تا قرآن کریم نگاهی متفاوت به این نعمت‌ها و مظاهر زیبایی حق داشته باشد، دلبستگی و روی‌کرد استقلالی به این ابزار تکامل و وسائل رشد و تعالی است

با دقت در آیات قرآن کریم می‌توان به این حقیقت پی برد که زیورها و زینت‌های دنیا به خودی خود نه تنها مورد نکوهش نیستند، بلکه مظهر زیبایی جمال حق و قدرت لایزال پروردگارند، و اساساً آفرینش آنها برای انسان است: «او است که همه چیزهایى را که در روى زمین است، برایتان آفرید». [6]

«آیا ندیده‌‌‏اى که خدا هرچه را در روى زمین است مسخّر شما کرده است و کشتی‌ها را که در دریا به فرمان او مى‌‏‌روند؟

و آسمان را نگه‌داشته که جز به فرمان او بر زمین نیفتد؛ زیرا خدا را بر مردم رأفت و مهربانى است». [7]

آنچه باعث می‌شود تا قرآن کریم نگاهی متفاوت به این نعمت‌ها و مظاهر زیبایی حق داشته باشد، دلبستگی و رویکرد استقلالی به این ابزار تکامل و وسائل رشد و تعالی است.

این آیات از این حقیقت پرده برمی‌دارند که مجذوب شدن به زرق و برق دنیا، انسان را از آخرت غافل می‌ و تمام توجّه آنان را به سوی خود جلب می‌نماید: «یَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِّنَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ »؛ [8] آنان به ظاهر زندگى دنیا آگاه‌اند و از آخرت بى‏‌خبرند.

و اگر چنین شد که زینت‌های دنیا مایه تفاخر و تجمل پرستی قرار گرفت، مورد نکوهش قرآن واقع می‌شود: «اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ كَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَكُونُ حُطَامًا وَفِی الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ »؛ [9] بدانید زندگی دنیا فقط بازی، سرگرمی، تجمّل پرستی و فخرفروشی در میان شما و افزون طلبی در اموال و فرزندان است... و زندگى دنیا جز متاعى فریبنده نیست.

پی نوشت ها:

[1]. اعراف، 32

[2]. کهف، 46

[3]. هود، 15

[4]. قصص، 60

[5]. کهف، 28

[6]. بقره، 29.

[7]. حج، 65.

[8]. روم، 7.

[9]. حدید، 20.

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش قرآن تبیان      


منابع:

سایت معارف قرآن

سایت اسلام کوئیست