تبیان، دستیار زندگی
این اختلالات بر نحوه صحبت کردن و درک مردم تاثیر میگذارند و ممکن است از سطح جانشینی ساده ئ صداها شروع شود و تا سطح عدم توانایی در کاربرد گفتارو زبان ادامه یابد...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اختلالات گفتار و زبان

این اختلالات بر نحوه صحبت کردن و درک مردم تاثیر می گذارند و ممکن است از سطح جانشینی ساده ی صداها شروع شود و تا سطح عدم توانایی در کاربرد گفتارو زبان ادامه یابد.

اختلالات گفتار و زبان شامل چه مواردی می شوند؟

اختلالات تولیدی: مشکلاتی در تولید صداهای گفتاری مانند جانشینی صداها (مثل شیب به جای سیب) و یا خرابگویی مثل نوک زبانی صحبت کردن...

تاخیر در رشد گفتار و زبان:

کودکی که در طی دوره رشدی خود سخن گفتن را به موقع آغاز نمی کند و یا مهارت های گفتاری و زبانی وی در سطحی پایین تر از سن اوست، دچار تاخیر در رشد گفتار و زبان است این کودکان ممکن است از درک نستباً خوبی برخوردار بوده و در زمینه گفتار به درجات مختلف دارای مشکل است.

کودکان عقب مانده ذهنی:

این کودکان زبان آموزی را دیرتر از همسن و سالان خود آغاز می کنند. این کودکان در مقایسه با گروه همسن خود از درک مفاهیم، قدرت استدلال و قضاوت و میزان توجه و دقت کافی برخوردار نمی باشند.

کودکان ناشنوا و کم شنوا:

شنوایی یکی از عمده ترین راه های دریافت اطلاعات از محیط است. افراد کم شنوا که پس از سن زبان آموزی( پس از 8 سالگی) دچار این عارضه شده باشند در زمینه آواسازی، تلفظ و روانی گفتار مشکلاتی را متحمل شده و باید جهت درمان و توانبخشی به کلینیک های شنوایی شناسی و گفتار درمانی مراجعه کنند.

زبان پریشی(آفازی) کودک:

در صورتی که منطقه زبانی مغز در دواران جنینی، حین تولد یا پیش از فراگیری زبان، آسیب ببیند، موجب بروز آفازی کودک می شود، چنین کودکی در جنبه های زبانی و گفتاری، یادگیری و رفتاری دستخوش اختلال می گردد و نیازمند یک درمان همه جانبه از سوی آسیب شناس گفتار و زبان خواهد بود.

کودکان مبتلا به فلج مغزی:

اکثر این بیماران به درجات مختلف دچار مشکلات گفتاری هستند که از خطاهای جزیی تولید یا ناتوانی کامل در به حرکت در آوردن اندام های گفتاری در نوسان است. از دیدگاه گفتار درمانی، کودک مبتلا به فلج مغزی کودکی است که علاوه بر اختلالات گفتاری به احتمال زیاد از نظر رشد توانایی زبانی و گفتاری هم مشکل خواهد داشت و نیازمند برنامه درمانی به منظور رفع اختلال است.

آیا اختلالات گفتار و زبان جدی هستند؟

بله، توانایی برقراری ارتباط یکی ازمهمترین خصوصیات انسان هاست. ارتباط انسانی برای یادگیری، کارکردن، تعامل اجتماعی ضروری است. ارتباط آسیب دیده، می تواند تمام جنبه های زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

علت اختلالات گفتار و زبان چیست؟

بعضی از این اختلالات در اثر کم شنوایی، فلج مغزی و دیگر اختلالات عصبی و عضلانی، آسیب های شدید سر، ضربه بیماری های ویروسی، عقب ماندگی ذهنی، داروهای خاص، آسیب های جسمانی مانند شکاف لب کام، استفاده نامناسب از تارهای صوتی، الگوهای نامناسب گفتار و زبان ایجاد می شوند. البته گاهی علت به طورکامل مشخص نیست.

اختلالات گفتار و زبان

آسیب شناس گفتار و زبان می تواند به شما کمک کند؟

آسیب شناس گفتار در زمینه های مختلف فعالیت می کند.

به طور مثال:

کمک به افرادی که دچار اختلالات تولیدی هستند و آموزش صداهای گفتاری به طور صحیح به این افراد.

کمک به افرادی که دچار مشکلات صوتی هستند.

کمک به افراد لکنتی، برای افزایش میزان روان شدن گفتار و سازگاری با مشکلات لکنت.

کمک به افراد آفازی برای یادگیری دوباره مهارت های گفتار و زبان و جبران مهارت های از دست رفته.

مشاوره به افراد دچار اختلالات گفتار و زبان و خانواده های آنها به منظور درک این اختلالات و ایجاد ارتباط طبیعی در موقعیت های کاری، درسی و شغلی.

آموزش روش های پیشگیری از اختلالات گفتار و زبان در سطح جامعه.

کمک به مردم برای درک انواع شدت های اختلالات ارتباطی.

تشخیص ارزیابی و درمان بیماران مبتلا به اختلالات بلع در ناحیه دهان و حلق

مشکلات تلفظی در کودکان و بزرگسالان

نکاتی در مورد مشکلات تولید صداهای گفتاری :

تولید چیست؟

" تولید" فرآیندی است که به منظور ادا کردن صداها، هجاها و کلمات رخ می دهد. در طی این فرآیند حرکت زبان، آرواره ها، دندان ها، لب ها و کام در جریان مسیر هوای حنجره، تغییراتی ایجاد می کند که منجر به ادای صداها و کلمات می شود.

اختلال در تولید چیست ؟

وقتی فردی بعضی صداها، هجاها و کلمات را نادرست تولید می کند. به صورتی که شنونده گفتار او را نمی فهمد و یادقت بیشتری لازم است، گفتار او درک شود. در این حالت فرد دچار اختلال تولیدی است.

بعضی از اشتباهات تولیدی چه هستند؟

در زمینه اختلالات تولیدی دسته بندی سه گانه ای وجود دارد.

1-  حذف
2-  جانشینی
3-  خرابگویی

مثالی برای حذف مثل گربه     اربه

مثالی برای جانشینی گربه     دربه

هنگامی که صدایی نادرست تولید می شود. مثلاً صدای /س/ به صورت نوک زبانی ادا شود، مشکل خرابگویی است.

علت مشکلات تولیدی چیست ؟

مشکلات تولیدی ممکن است در اثر معلولیت های جسمانی مانند فلج مغزی، شکاف کام یا کم شنوایی باشد و یا ممکن است بر اثر مشکلاتی مانند نقایص دهانی رخ دهد(مثل مشکلات دندانی) البته اکثر مشکلات تولیدی ممکن است مشکلی در یادگیری صداهای گفتاری باشد. آیا لهجه یک مشکل گفتاری است؟

ممکن است برای بعضی افراد لهجه مشکل گفتاری محسوب شود. ما همه دارای لهجه های مختلف هستیم. اصفهانی، تبریزی، مشهدی، تهرانی و... لهجه فقط زمانی مشکل محسوب می شود که با اهداف فرد در زندگی اجتماعی تداخل داشته باشد.

آیا عفونت گوش در دوران کودکی اثری بر تاخیر در یادگیری صداهای گفتاری دارد؟

کودکان با شنیدن گفتار اطرافیانشان، گفتار را می آموزند. این روند یادگیری خیلی زود شروع می شود. اگر کودکان به طور مکرر دچار عفونت های گوش شوند (در طی دوران رشد گفتار) ممکن است نتوانند صداهای گفتاری را بیاموزند.

اختلالات گفتار و زبان

آیا مشکل تولیدی کودک خود به خود رفع می شود؟

با گذشت زمان و رشد کودک تمام الگوهای گفتاری کودک قابل درک تر می شود. اما بعضی از کودکان برای یادگیری و تصحیح صداهای گفتاری نیاز به برنامه درمانی دارند. ارزیابی دقیق الگوی گفتاری کودک، میزان شناخت آتی او را تغیین می کند. به این صورت که درمانگر، الگوی گفتاری کودک شما را ارزیابی و تجزیه و تحلیل می کند و بر اساس نتایج مشخص می کند که آیا فرزند شما نیاز به درمان مستقیم، مشاوره و... دارد یاخیر؟

اصولا صداها به طور متوالی و منظم یادگرفته می شوند. بعض صداها مانند/ پ/ م/ ب/ زودتر یادگرفته می شوند ( تا دو سالگی)، بعضی صداها مانند / ر/ ل / دیرتر یادگرفته می شوند.کودکان باید تا سن 8 سالگی تمام صداها را بیاموزند. البته اکثر کودکان تا قبل از دبستان، کلیه صداها را می آموزند.

چگونه می توان به کودک کمک کرد تا صداها را درست تلفظ کند؟

با ارایه گفتار صحیح و مثال های مناسب.

گفتار کودک را قطع نکنید.

دایماً گفتارش را تصحیح نکنید.

اجازه ندهید کسی او را مسخره کند.

در عین حال برایش الگوی مناسبی از گفتار صحیح باشید.

کلمه ای را که اشتباه تولید می کند با تاکید به طور صحیح تکرار کنید. مثلاً اگر می گوید " این یک در به بزرگ است. بگویی، بله این یک گربه بزرگ است. یک گربه سفید، دوست داری گربه ناز کنی؟ "

آیا به فرد بزرگسالی که دچار مشکلات گفتاری (از نوع تلفظی) است می توان کمک کرد؟

اکثر مشکلات گفتاری بدون توجه به سن افراد قابل درمان است. البته هر چقدر که از مدت زمان ظهور مشکل بگذرد. تغییر دادن و درمان آن مشکل تر می شود. بعضی مشکلات گفتاری، در اثر اختلالات در تکانه های عصبی در ماهیچه های اندام گفتاری رخ می دهد. (دیزآرتری)، که به صورت شلی عضلانی در ماهیچه های صورت، لب ها و زبان قابل مشاهده است.

درمان این خاتلالات مشکل تر از درمان اختلالات عملکردی (بدون هیچ مشکل عضوی ) است و مدت زمان بیشتری نیاز دارد. مسایل دیگری که ممکن است پیشرفت درمان را تحت تاثیر فرار دهند، مشکلاتی از قبیل اختلالات شنوایی، مشکلات ساخترا دهانی مانند دندان ها، میزان توجه به مشکل، هوش و همکاری والدین می باشد. اگر در مورد گفتار خود و یا کودکتان دچار نگرانی شدید با یک آسیب شناس گفتار تماس بگیرید. وی در زمینه ارزیابی و درمان اختلال تولیدی تخصص دارد.

" گفتار درمان کودک شما را ارزیابی می کند و تشخیص می دهد که آیا به درمان نیاز است یا خیر؟ "

هم چنین در زمینه پیشگیری و درمان اختلالات گفتاری به شما مشاوره می دهد." به یاد داشته باشید که اقدام هر چه زودتر، بخصوص در مورد مشکلات شدید گفتاری، بسیار اهمیت دارد."

اختلال گفتاری می تواند تاثیر مهمی بر موقعیت اجتماعی، عاطفی، تحصیلی و حتی شغلی داشته باشد. گفتار بخش مهمی در زندگی ماست و نوع صحبت کردن، با کیفیت زندگی رابطه مستقیم دارد.

لکنت چیست؟

روانی گفتار به معنی الگوی زمان بندی کردن عناصر آوایی است. این عناصر آوایی در واقع حروفی هستند که با کنار هم قرار گفتن آنها کلمات و در نهایت گفتار تولید می شود.

در صورتی که به علل مختلف این زمان بندی از محدوده عادی خارج شود، فرد دچار لکنت یا ناروایی طبیعی خواهد شد.

لکنت عارضه ای است که به صورت مکث های بی جا و بیش از حد، کشیده گویی، تکرار صدا، هجا یا کلمات و عبارات، قفل شدگی در بیان یک صدا، در گفتار فرد مبتلا دیده می شود.

در مقالات بعدی به تفصیل درباره اختلالات گفتار و زبان لکنت و انواع آن و آفازی صحبت خواهیم کرد.


مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه :نسیم گوهری تنظیم: داودی