بررسی جرم بودن یا نبودن عضویت در «فیسبوك» در سایت تبیان
سایت فرهنگی اطلاعرسانی تبیان یكی از بزرگترین شبكههای اجتماعی ایرانی، در مقالهای اجتماعی به بررسی جرم بودن عضویت در فیسبوك پرداخت.
به گزارش روابط عمومی، بخش حقوقی مۆسسه تبیان این مقاله را بر اساس قوانین موضوعه كشوری تهیه كرده است.
احسان معیری در این مقاله مینویسد: فیسبوك بزرگترین شبكه اجتماعی در دنیا محسوب میشود. استفاده اعضای كابینه یازدهم از ظرفیتهای این شبكه اجتماعی برای ارتباط مستقیم با مردم در سراسر جهان بار دیگر این پرسش را مطرح كرده است كه آیا عضویت در فیسبوك جرم است؟
آنچه به یقین میتوان در مورد آن سخن گفت این است كه جرم مستقلی با عنوان عضویت در فیسبوك وجود ندارد، اما عبور از فیلترینگ میتواند جرم باشد. همچنین درست مانند زندگی واقعی فضای مجازی و شبكههای اجتماعی نیز میتواند محل وقوع جرایم مختلفی باشد.
در ضمن امروزه بسیاری از افراد با وجود مانع قانونی از این شبكه استفاده میكنند. اصرار بر ایجاد مانع قانونی، قبح قانون را كم كم ساقط میكند. موضوع دیگری كه جای تأمل دارد این است كه چرا رویه واحدی میان همه شهروندان در خصوص استفاده از فیسبوك وجود ندارد؟ قانون جرایم رایانهای 1388 مرجعی است كه میتوانیم برای مجرمانه بودن یا مجاز بودن یك عمل در فضای مجازی به آن مراجعه كنیم.
اصل بر آزادی است و شهروندان از تمامی امكانات اینترنت میتوانند استفاده كنند، اما این اصل استثناهایی دارد كه عمدتاً در قانون جرایم رایانهای آمده است. ارتكاب این ممنوعیتها جرم و قابل مجازات است. یكی از مباحث چالشی نظر قانون نسبت به عضویت در شبكههای اجتماعی نظیر فیسبوك است. مقام معظم رهبری در این خصوص فرمودهاند «تخلف از قوانین و مقررات نظام اسلامی جایز نیست» رعایت قوانین و مقررات نظام اسلامی واجب و تخلف از آن جایز نیست. با توجه به آن كه فیس بوك بستری جرم خیز است، افراد برای عضویت در این شبكه باید هوشیار باشند كه خواسته یا ناخواسته وارد محورهای مصداق جرم نشوند.
اظهارنظرها در خصوص عضویت در فیس بوك از سوی مقامات كشور همراه با ابهام بوده است. از جمله الهام امینزاده، معاون حقوقی رئیس جمهوری در باره عضویت ورزا و مدیران دولتی در شبكههای اجتماعی از جمله «فیس بوك» عنوان كرده است كه موضوع منع یا عدم منع قانون عضویت در فیس بوك را بررسی خواهیم كرد.
حجتالاسلام غلامحسین محسنی اژهای، دادستان كل كشور در پنجاه و یكمین نشست خود با خبرنگاران نیز به صورت روشن مجرمانه یا غیرمجرمانه بودن عضویت در فیس بوك را مشخص نكرده است. وی در این خصوص گفته است كار گروهی كه شش وزیر عضو آن هستند، در تیرماه 88 طبق قانون آنجا را فیلتر كرده و اگر مصادیق مجرمانه در آن رفع شود، میتوان آن را رفع فیلتر كرد.
در این خصوص باید اذعان كرد كه ظاهراً در هیچ قانونی به صراحت عضویت در شبكههای اجتماعی نظیر فیسبوك یك جرم مستقل قابل مجازات عنوان نشده است، اما با توجه به اینكه این سایتها فیلتر شدهاند، استفاده از فیلترشكن برای دسترسی به این نوع سایتها برای عضویت در آنها میتواند خلاف قانون باشد.
البته خبرگزاریها و برخی دیگر از اشخاص حقیقی و حقوقی مجوز قانونی استفاده از این سایتها بدون وجود فیلتر را دارند، بنابراین باز هم باید دایره جرم را محدودتر كرد و گفت تنها كسانی كه «بدون مجوز قانونی» از فیلترشكن استفاده میكنند، مرتكب جرم شدهاند.
بنابراین خبرگزاریها، نهادهای دولتی و غیردولتی و اشخاصی كه مجوز استفاده مستقیم و بدون فیلتر از اینترنت را دارند قاعدتاً در صورت ورود به فیس بوك مرتكب جرمی نشدهاند مگر اینكه بعد از ورود به این سایت سایر مقررات عمومی و اختصاصی كشور را نقض كنند كه در این صورت به ارتكاب همان جرم تحت تعقیب قرار خواهند گرفت.
در حال حاضر بسیاری از نهادهای دولتی میتوانند با ارائه درخواست به كمیته 12 نفره فیلترینگ از این قانون مستثنا شوند. به این ترتیب دسترسی به فیسبوك و دیگر شبكههای اجتماعی در این مكانهای بدون فیلتر از نظر ظاهری یك جرم مستقل به حساب نمیآید.
به جای مبارزه با معلول همیشه باید به دنبال مبارزه با علت بود. برخورد مقطعی و مجازات گونه با افراد سوء استفادهگر در فضاهایی نظیر فیس بوك صرفاً به طور موقتی باعث باز داشتن آنها و شاید دیگر افراد از انجام اقدامات نادرست در این شبكه اجتماعی میشود، اما باید به طور ریشهای و بلند مدت مسأله را حل كرد. بهترین روش برای جلوگیری از اقدامات غیراخلاقی در فضای مجازی از جمله فیس بوك بالا بردن آگاهی عمومی در این زمینه از طرق مختلفی نظیر رسانهها است.
تنظیم: هومن بهلولی