روحانیون، پرچمداران دفاع مقدس

هشت سال که شهامت و شهادت هزاران زن و مرد و کودک ایرانی را در برابر دشمنان بعثی به تصویر کشید، گوشه‌ای از تجلی عمر حماسی ایران کهن است، با روزهایی پر از ایثار و گذشت.

هر فرد، هر قشر از هر شهر یا هر روستا، سهمی از زندگی، جوانی و شور و نشاطش را به ایران بخشید و در این میان روحانیت علاوه بر نبرد با توپ و تفنگ، رزم عقاید را هم رهبری می‌کردند.

جبهه دو نیروی مهم داشت؛ فرمانده نظامی که پیشبرد فیزیکی و هدایت آن را برعهده داشت و روحانی که نقش فرهنگی و معنوی داشت یعنی اگر در جبهه‌ای یکی از اینها حضور می‌داشت قطعا رزمندگان موفق نبودند و افت روحیه و مسائل اعتقادی پیدا می‌کردند.

روحانی یا تبلیغی بود یا رزمی اما در بیشتر موارد هر دو مسۆولیت را بر عهده داشت، هم در مناطق جنگی و قرارگاه ها و پادگان‌های پشت خط برای نیروهای اعزامی و نیروهایی که از خط برگشته بودند سخنرانی می‌کرد و هم با رزمندگان در خط مقدم حاضر می‌شد و مسۆولیت‌های مختلف نظامی بر عهده می‌گرفت.

از مهمترین محورهای تحرک رزمندگان ایمان و معنویت بود و آنچه آنان را شارژ می‌کرد سخنان روحانیان بود. با این کار رزمندگان آماده می‌شدند و به هدف و راهشان ایمان پیدا می‌کردند. از طرفی روحانیان در زمینه های دیگر هم با رزمندگان همراهی می کرد مثلا در مواقعی که فرصت بود مشاعره یا فوتبال بازی می‌کردند و لحظات شادی ایجاد می کردند به طوری که نشاط و معنویت هر دو با هم بر فضای جبهه حاکم بود.

در تمام جنگ اگر موفقیتی بوده همیشه یک طرف آن روحانیت حضور داشته است. روحانیت همچنین نسبت به آمار جمعیتش در هنگام جنگ، بیشترین شهید را تقدیم کرده است.

و لذا حوزه و روحانیت، شریک درد و رنج توده های مردم بود. با آنان می زیست، درد ایشان را رنج خود می دانست و در کنار سرشک مردمان، سفره عافیت نمی گشود. نه تنها مقامات طریقت را در خانقاه عزلت نمی جست، که همای سعادت را در مجاورت مردم می دید. دوران هشت سال دفاع مقدس، همچون نگینی در تاریخ حماسه، ایثار و پایداری آزادگان جهان می درخشد.

این دوران، آوردگاه دیگری برای حضور همه جانبه و گسترده بخش های مختلف روحانیت، از مراجع عظام تقلید تا طلاب عادی، در عرصه های جنگ و جهاد و تکمیل کارنامه درخشان مبارزات این نهاد دینی در تاریخ شد.

نقش سطوح گوناگون روحانیت در حماسه دفاع مقدس، در محور های زیادی قابل بررسی است. که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم.

دفاعی با رنگ ایمان

دوران هشت سال دفاع مقدس، مظهر دفاع مشروع ملت مسلمان ایران در مقابل زورگویی قدرت های ابتکاری دنیا بود. دشمنان خارجی و منافقان داخلی برای ناامید ساختن مردم در دفاع از میهن اسلامی، تمام توان خود را به کار گرفتند و با استفاده از تمام رسانه های تبلیغاتی استکبار و دست در دست آنان، به مقابله با ملت مظلوم ایران پرداختند. اما آنها از قدرت بی نظیر ایمان مردم و وحدت کلمه آنان پیرامون کلمه حق غافل بودند.

روحانیان: دوشادوش مردم با حضور در جبهه ها

شوق جهاد و قرار گرفتن در شمار مجاهدان راه خدا و کسب رضایت حق در سایه ادای تکلیف، در وجود آحاد رزمندگان به ویژه روحانیان که دوشادوش بسیج مردمی، سپاه انقلابی و ارتش مکتبی در خطوط مقدم حاضر می شدند، موج می زد.

روحانیان؛ پرچمداران دفاع مقدس

روحانیان به عنوان پرچم داران حرکت های انقلابی، بیشترین نقش را در حضور مردم در صحنه های مبارزه ایفا می کردند. تشویق و ترغیب مردم به حضور در میدان های نبرد و ایجاد روحیه استقامت و مقاومت در دشواری های ناشی از جنگ و دادن امید و اطمینان به تحقق وعده های الهی، از جمله نقش های روحانیت در حماسه دفاع مقدس است. نقشی که روحانیت به فرمان امام راحل آن را عهده دار بود:

روحانیون در شهرها، باید روح شهامت، شجاعت و شهادت را در کالبد مردم ما بدمند که بحمدالله دمیده شده است.[1]

روحانیان و پراکندن عطر خدا در جبهه ها

دفاع مقدس، بستری برای ساختن انسان های موحّد، و معبری برای بندگی بود و حوزه و روحانیت، در این فضاسازی نقشی ارجمند داشت. رهبر معظم انقلاب اسلامی دراین باره می فرماید:

یکی از شماها روحانیون، گاهی یک لشکر را به جهاد و سلاح معنوی مجهّز می کند. ...جبهه های ما امتیازش بر همه جبهه های عالم این است که محراب عبادت است و در آن معنویت وجود دارد. ...

این بچه ها را می بینید که وقتی می روند و می آیند چقدر منور می شوند. این با حضور شما تأمین خواهد شد.[2]

روحانیان و دین آموزی در جبهه ها

یکی از دلایل حضور روحانیان در عرصه های نبرد، پاسخ گویی به مسائل شرعی رزمندگان بود. این مسائل معمولاً شامل موارد زیر بودند:

1. مسائل شرعی عمومی که مورد ابتلای عامه مردم و رزمندگان بود؛

2. مسائل اختصاصی جبهه و مرتبط با شخص رزمنده، مانند اذن پدر و مادر برای حضور در جبهه، روزه و نماز در جبهه و...؛

3. مسائلی که دربرگیرنده احکام کلی جنگ و جهاد بود.

نقش روحانیون در جنگ عراق و ایران در قالب تیپ‌ها و گروهانهای مستقل و یا در میان نیروهای سپاه و بسیج در جنگ حضور داشتند. تعداد کشته شدگان روحانی در جنگ بین 2500 تا 4500 تن تخمین زده شده‌است. در تقویم ایران روز 6 اردیبهشت که سالگرد کشته شدن حجه الاسلام مهدی شاه‌آبادی فرزند آیت الله محمدعلی شاه‌آبادی در جنگ است بعنوان «روز شهدای روحانی» نامگذاری شده‌است. [3]

چند آمار

تعداد شهدای روحانی، بالغ بر 3417 نفر بوده است که 15/5 درصد کل روحانیان کشور در همان زمان می باشد.[4]

از هر هزار نفر طلبه، چهل نفر به شهادت رسیده اند؛ حال آنکه طبق آمار، در بقیه اقشار از هر هزار نفر، چهار نفر شهید شده است.[5]

بیشترین شهید روحانی در سال 1365 در عملیات کربلای 4 و 5 بوده است. [6]

اول اسفند روز روحانیت و دفاع مقدس

در اول اسفند 1364، نماینده امام در سپاه پاسداران، حجت الاسلام و المسلمین شیخ فضل الله محلاتی، به همراه هشت تن از نمایندگان مجلس و چند تن از قضات و مسئولان دیگر، عازم جبهه های جنگ بودند که هواپیمای حامل آنها مورد حمله دو فروند جنگنده عراقی قرار گرفت و در 25 کیلومتری شمال اهواز سقوط کرد و همه سرنشینان آن، که نزدیک به پنجاه تن بودند، به شهادت رسیدند. برای ارج نهادن به فداکاری های روحانیان در طول دوران دفاع مقدس، این روز به نام روز «روحانیت و دفاع مقدس» نام گذاری گردید.

و باید اشاره نمود که فقیهان، عالمان دینی و فرهیختگان حوزه های علمیه با عنایت به وظیفه شرعی خویش در حفظ کیان اسلامی و در پرتو تأکید امام خمینی، حضور در جبهه های نبرد را بر خود فرض دانسته و با حضور پررنگ و معنوی خویش در جبهه های جنگ و قرار گرفتن در میان رزمندگان اسلام، موجبات همدلی با فرماندهان و رزمندگان، تفقد و دلجویی از آنان و تقویت روحیه رزمی آنان را در پی داشت.

اگرچه از عالمان بسیاری در این راستا می توان نام برد لکن در میان بزرگانی که به شوق جهاد و ادای تکلیف به میدان های رزم شتافتند، نام برخی، بسیار خودنمایی می کند که از آن میان می توان به عالمانی چون: حضرت آیت الله بهاءالدینی، آیة الله میرزا جواد تهرانی، آیة الله مشکینی، آیة الله مدنی، آیة الله اشرفی اصفهانی، آیة الله صدوقی، آیة الله بهشتی، شاه آبادی، آیة الله خامنه ای و هاشمی رفسنجانی به عنوان ستارگان درخشان آسمان رشادت روحانیت و فقاهت یاد کرد

در نتیجه می توان بیان داشت که در دوران دفاع مقدس روحانیت حضورشان یك حضور با شكوه بود و اقشارمختلف در تجلیل از شهدای قشر خودشان بحمداللّه تلاش موفق و مۆثری‏داشتند. ولی نسبت به بیان حضور روحانیت در جنگ و تعداد شهدای روحانیت ومعرفی آنها كاری قابل توجه انجام نگرفته است.

با توجه به ماهیت انقلاب اسلامی و با توجه به مشروعیت دفاع مقدس ونقشی كه شهید و شهادت و حضور روحانیت در تحكیم پایه‏های اعتقادی مردم‏دارد - تجلیل از شهدای روحانیت تجلیل از یك قشر و یك صنف نیست. و لذا باید تلاش جدی برای نشر این معارف نمود.

دوستاران به تحقیق در حوزه شهدای روحانی می توانند به کتاب شناسی شهدای روحانی در سایت خبرگزاری کتاب ایران به آدرس زیر مراجعه فرمایند:

http://www.ibna.ir/vdcdss0s.yt0j56a22y.html

پی نوشت ها:

[1]صحیفه نور، ج 13، ص 98.

[2]محمد منصورنژاد و علی شیخیان، عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس، (وحدت مردمی و حضور روحانیت)، قم، مرکز تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه در سپاه، 1380، ج 5، ص 279.

[3]خبرگزاری کتاب ایران، 5 اردیبهشت 1388، کتاب شناسی شهدای روحانی

[4]برگرفته از: http://www.andisheom.com

[5]مجله پگاه، ویژه حوزه، ش 12، صص 13 و 14.

[6]برگرفته از: http://www. Hawzahnews.com

منبع:

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

خبرگزاری فارس نیوز

سایت ملکوت

سایت دفتر تبلیغات اسلامی تهران

سایت خبرگزاری کتاب ایران

تهیه و فرآوری: جواددلاوری، گروه حوزه علمیه تبیان