آیا عجله کار شیطان است؟

شعار «عجله كار شیطان است» همه جا درست نیست، زیرا در كارهاى خیر به ما سفارش كرده‏اند كه عجله كنید، از جمله: 1 ـ سعى كنید جوانان و به خصوص دختران را خیلى زود به ازدواج در بیاورید. 2 ـ در سلام دادن به دیگران پیش دستى كنید. 3 ـ تا دیگران افكار انحرافى خودشان را به نسل شما تزریق نكرده‏اند، شما پیش دستى كنید و به تعلیم صحیح فرزندانتان مبادرت ورزید و ...

در این مقاله به دو سوال مهم پاسخ قرآنی خواهیم داد:

1 ـ نظر اسلام راجع به مسابقه چیست؟

مسابقه براى ایجاد انگیزه، كار مثبتى است.

حضرت سلیمان براى حاضر كردن تخت بلقیس بین كارگزاران خود ایجاد رقابت كرد (ایجاد رقابت یك نوع مسابقه است) و فرمود: «أیّكم یأتینى بعرشها» (نمل، 38) كدام یك از شما تخت بلقیس را براى من مى‏آورد؟ یكى گفت: قبل از این‏كه از جایت بلند شوى آن را حاضر مى‏كنم. «أنا آتیك به قبل أن تقوم من مقامك» (نمل، 39) دیگرى گفت: تا چشم بر هم زنى، آن را حاضر مى‏سازم. «أنا آتیك به قبل أن ترتدّ الیك طرفك» (نمل، 40) و به نوعى این یك مسابقه بود.

قرآن در مورد كارهاى خیر دستور سبقت و مسابقه مى‏دهد. «فاستبقوا الخیرات» (بقره، 148)

كسانى را كه در انجام كارهاى خیر از یكدیگر سرعت مى‏گیرند، ستایش كرده است. «یسارعون فى الخیرات» (انعام، 90)

حضرت على علیه السلام نیز در دعاى كمیل از خداوند مى‏خواهد كه او را در میدان مسابقه در خیرات قرار دهد. «و اجعلنى فى میادین السابقین»

در قرآن مى‏خوانیم كه براى دریافت مغفرت الهى، سرعت بگیرید. «سارعوا الى مغفرةٍ من ربّكم» (آل‏عمران، 133)

در اذان هم كه شعار رسمى مسلمانان است با جمله «حىّ على‏ الصّلاة» و «حىّ على الفلاح» مردم را به سرعت و شتاب و سبقت در نماز، دعوت مى‏كند.

همین كه خداوند از موسى علیه السلام پرسید: چرا زودتر از یاران به كوه طور آمده‏اى؟ «و ما أعجلك عن قومك یا موسى» (طه، 83 و 84) موسى گفت: قوم من به دنبال من مى‏آیند و من براى خشنودى تو شتاب كردم.

امام صادق علیه السلام فرمود: انسان عاشق و مشتاق در فكر غذا و لباس و مسكن نیست و آرام و قرار ندارد تا به محبوبش برسد؛ همان گونه كه حضرت موسى به عشق دریافت وحى، خواب و خوراك نداشت و فرمود: خدایا! من زودتر از قوم خود آمده‏ام تا تو راضى شوى. «عجلت الیك ربّ لترضى» (تفسیر نور، ج 7، ص 375)

بنابراین، شعار «عجله كار شیطان است» همه جا درست نیست، زیرا در كارهاى خیر به ما سفارش كرده‏اند كه عجله كنید، از جمله:

1 ـ سعى كنید جوانان و بخصوص دختران را خیلى زود به ازدواج در بیاورید.

2 ـ در سلام‏دادن به دیگران پیش دستى كنید.

3 ـ تا دیگران افكار انحرافى خودشان را به نسل شما تزریق نكرده‏اند، شما پیش دستى كنید و به تعلیم صحیح فرزندانتان مبادرت ورزید.

4 ـ در رفتن به مسجد و اقامه‏ى نماز عجله كنید.

5 ـ در آشتى دادن میان كسانى كه با هم قهر و دشمنى دارند، عجله كنید.

6. در پذیرایى از مهمان عجله كنید.

7. در پرداخت زكات بهتر است همان روز برداشت، حق محرومان داده شود.

آیا در اسلام اول بودن و سابقه داشتن ارزشى دارد؟

در قرآن براى آغاز كار و آغازگران و اولین‏ها حسابى باز شده است، از جمله:

اولین خانه عبادت در كره زمین، كعبه است: «انّ اوّل بیت وُضع للنّاس» (آل‏عمران، 96)

اولین مسجدى كه بر اساس تقوا ساخته شد، مسجد قباست:

«لمسجد اسّس على التّقوى من اوّل یوم» (توبه، 108)

در میان یاران پیامبر نیز حساب كسانى كه سابقه ایمان یا انفاق و ایثارگرى داشته‏اند، از دیگران جداست. «السابقون السابقون اولئك المقرّبون» (واقعه، 10)، «و السابقون الاولون من المهاجرین و الانصار» (توبه، 100)

حساب كسانى كه قبل از فتح مكّه انفاق كردند با كسانى كه بعد از پیروزى اسلام حمایت كردند، جداست.

«لایستوى منكم من انفق قبل الفتح و قاتل ...» (حدید، 10)

انبیا به مردم مى‏گفتند: «أنا اوّل المسلمین» (انعام، 163)، «أنا اوّل المۆمنین» (اعراف، 143)

همان گونه كه اول بودن در خط انحراف، منفى است. «و لاتكونوا اول كافر به» (بقره، 41)

بر اساس روایات، اولین مردى كه به پیامبر اسلام، ایمان آورد حضرت على علیه السلام و اولین زنى كه به آن حضرت ایمان آورد، حضرت خدیجه بود.

در تاریخ مى‏خوانیم كه براى كندن خندق در جنگ احزاب، اولین كلنگ را پیامبراكرم صلى الله علیه و آله به زمین زد. چنانكه در روایات به ما سفارش شده كه آغاز هر كارى با نام خدا باشد، و اولین بارى كه ماه ‏نو و جدید را در آسمان دیدید، دعا كنید.

منابع:

پرسش و پاسخهاى قرآنى (ج‏1) ـ محسن قرائتی

تفسیر نور، ج 7