پایه جدید و یک دنیا بی تجربه گی ...
امام محمد باقر (ع)میفرمایند:" بی گمان همهی جنبندگان زمین حتی ماهیان دریا بر جویای دانش درود میفرستند."
این مطلب اهمیت به علم و علم آموزی را در همه اعصار بیشتر میسازد. هر چه زمان میگذرد، توجه به پیشرفت و تکنولوژی بیشتر میشود و به همان نسبت هم در سبک و سیاق آموزش تغیراتی ایجاد میگردد. تغییر سبک آموزش و پرورش تنها برای بهتر شدن آموزش و پیشرفت هر چه بیشتر دانش آموزان کشورمان است . یکی از مدیران بازنشسته میگفت: "دوره شش ساله دبستان و دبیرستان از سبکهای قدیم نظام آموزش و پرورش ایران و زمانی که ما تحصیل میکردیم بود، اما دولت با تغییر آن به صورت پنج ساله ابتدایی، سه ساله راهنمایی و... که از سبک آموزش و پرورش کشور فرانسه برداشت شده بود میخواست شیوهای نو در آموزش بسنجد که حاصل چنین شد. پس از سالها دوباره به همان سبک تحصیل باز گشتیم که به نظر من اینطور بهتر است."
گرچه هنوز از آغاز پایهی ششم ابتدایی در آموزش و پرورش، بیش از یک سال نگذشته و بررسی دقیق و همه جانبه ی آن شدنی نیست، اما میتوان برابر آنچه که از زبان برخی آموزگاران این پایه شنیده میشود و بعضی خبرها که در رسانهها بازتاب مییابد، تا اندازهای به ارزیابی آن نشست. به این خبر خبرگزاری فارس بنگرید: "مقرر شده در تعدادی از مدارس ابتدایی، زنگهای تفریح دانشآموزان جابهجا شود؛ به این صورت که زمان زنگ تفریح دانشآموزان پایههای اول، دوم و سوم با زمان زنگ تفریح دانشآموزان پایههای چهارم، پنجم و ششم ابتدایی متفاوت خواهد بود. وقتی زنگ تفریح دانشآموزان جدا باشد، تردد در راهپلهها و راهروهای مدرسه راحتتر خواهد بود و دسترسی دانشآموزان برای استفاده از آبخوری و سرویس بهداشتی مدرسه نیز سریعتر است." چیزی که شاید به ذهن هر کسی برسد سروصدای اضافهای است که در مدرسهها پدیدار خواهد شد. این که چرا میخواهند چنین کاری کنند تا اندازهای روشن است؛ حیاط بیشتر مدارس، گنجایش دانش آموزان اضافهی سال ششم را ندارد و این که ممکن است برخی از دانش آموزان سال اول که از جثه ضعیفتری برخوردارند دررفت و آ مدها وبازیها، دست و پای دانش آموزان سال ششم را بگیرند . البته تمام این نکات مواردی است که بایستی پس از تجربه دریافته و دانسته شوند!
دشواریهای سال ششم، تنها در این مسئله خلاصه نشده و نمیشود. در شهریورماه گذشته بود که کلاسهای ضمن خدمت آموزگاران ششم، آغاز گردید. همزمان با برگزاری این کلاسها،خردههای آموزگاران شرکت کننده نیز در پارهای رسانهها، بازتاب یافت. بیشتر خرده و اعتراضها، از یک سو به کیفیت پایین کلاسها و چیره نبودن برخی آموزشگران این دورهها بر درون مایهی کتابهای درسی تازه برمی گشت؛ از سوی دیگر به کم بودن شمار روزهای آموزش و سخت بودن درون مایهی برخی از کتابهای درسی پایهی ششم! اما بیشترین و مهمترین خردهها، پیرامون خود کتابهای درسی بود، آن هم به ویژه روی چهار کتاب ریاضی، علوم تجربی، تفکر و پژوهش، کار و فناوری!
از سویی نیز به کتاب ریاضی خرده گرفته میشد که بیشتر درون مایهاش، از ریاضی سال اول راهنمایی گرفته شده است و آموزش آن برای آموزگاران پنجم دبستان که قرار بود پایه ششم را تدریس کنند سخت مینمود؟ بگذریم از این که شماری از آموزگاران شرکت کننده در کلاسهای ضمن خدمت، پیشینهی تدریس کلاس چهارم و پنجم را هم نداشتند! تا سال گذشته،کتاب ریاضی اول راهنمایی را آموزگارانی درس میدادند که کاردان و یا کارشناس ریاضی بودند و رشتهی دبیرستانی شان نیز ریاضی بوده است، اما کمتر آموزگار دبستانی را میتوان یافت که از این شرط بایسته برخوردار باشد. رشتهی دبیرستانی و دانشگاهی بیشتر این آموزگاران، ریاضی نمیباشد و از سالها پیش، شاید یکی از دلیلهای ضعیف بودن ریاضی بسیاری از دانش آموزان نیز همین نکته است. چرا که ریاضی پایه را آموزگارانی تدریس میکنند که خودشان با ریاضی میانهی خوبی ندارند! اما اکنون همین آموزگاران، بایستی ریاضی ششم را هم تدریس نمایند؟ از سوی دیگر، روش پیش گرفته شده در کتاب ریاضی سال ششم- برای نمونه در درس کسرها- با روشهای گفته شده در سال پنجم، تفاوتهایی داشته و این ناهمخوانی نیز بر دشواریها میافزاید. برخی بخشهای کتاب علوم نیز، مانند بحث آتشفشانها، آگاهیهای کمابیش تخصصی میخواهد! درس تفکر و پژوهش نیز،که بر پایهی برنامه فلسفه گذاشته شده، سراسر ناآشنا و تخصصی است. افزون بر این که در برخی از درسهای تفکر و پژوهش باید فیلمی به نمایش گذاشته شود،که برای شمار چشمگیری از مدارس مناطق محروم و روستایی، شدنی نیست! کار و فناوری نیز، هم سایت رایانهای میخواهد، هم کارگاه فنی و همچنین آموزگاری که باید آگاهیهای بایستهی رایانهای، فنی و کشاورزی را داشته باشد.
قرار به این بوده که به هنگام سال تحصیلی، کلاسهای ضمن خدمت بر گزار گردد، تا معلمین محترم بتوانند اشکالات پیش آمده را اصلاح نمایند. در این زمینه یکی از معلمین کلاس ششم میگوید: "درس ادبیات ششم آسان است و من از زمان آن برای تدریس ریاضی بهره میگیرم. چون در مدرسه رایانه و درنتیجه سایت نداریم درس کار و فناوری را آنچنان درس نمیدهم و تنها دربارهی رایانه از روی کتاب توضیحاتی شفاهی به دانش آموزان میگویم. چیدمان درون مایهی درس ریاضی و دسته بندی آن هم بسیار کار را سخت کرده است؛ به ما گفتهاند اعتراضهای خود را بنویسید تا شاید سال آینده کاستیها زدوده شود؟ امید است در سال تحصیلی جدید مشکلات سال قبل مشاهده نشود. درس تفکر و پژوهش را هم از روی جزوهای درس میدهم که در تابستان به ما دادند؛ اما در درس ریاضی به یاری کتابهای کمک آموزشی و با هم اندیشی دیگر آموزگاران، هر جور شده،گلیم خود را از آب بیرون میکشیم."
همت داشته باشیم:
البته در بعضی از مدارس غیر انتفاعی ، در دوره ششم مانند دوره راهنمایی چند معلم مشغول تدریس هستند، چرا که به گفته بیشتر آن ها، آموزش دادن تمام کتابهای ششم به وسیله یک نفر کاری بس دشوار است. با توجه به مشکلات پیش آمده در این راستا، والدین باید خود نیز وارد عمل شوند تا با کمکهای دولتی، مشکلات پیش آمده را حل کنند. اگر برای درسی احتیاج به رایانه است و هنوز مدرسهای هوشمند سازی نشده، با مشارکت اولیا و آموزش و پرورش میتوانند این کار را محقق سازند تا کاستیها جبران گردد. چرا که اولین بازتاب مثبت آن برای فرزندان دلبند خودمان است.
یکی از مشاوران مدرسه درباره دوره شش ساله آموزش میگوید:" سال پیش بچهها خود را برای دوره جدیدتری با دنیایی متفاوت آماده کرده بودند، آن هم با تعداد زیادی آموزگار؛ اما دانش آموزان در همان مدرسه و در کنار کلاس اولیها ماندند و خیلی زود با روش جدید هماهنگ شدند؛ زودتر از آنچه فکرش را میکردیم. البته امسال قرار بر این شده که فرم لباس بچههای اول تا سوم با لباس چهارم تا ششم متفاوت باشد که این برای بچهها حس بهتری را به وجود میآورد. بلکه با بزرگ جلوه دادن بچههای کلاس ششم از طرف مدرسه، آنها درمی یابند که دیگر کودک دبستانی نیستند، هوای کوچکترها را دارند و با غرور خاصی میگویند سال دیگر به دبیرستان میرویم."
آری، شاید هر طرحی در ابتدا با کمی کاستی آغاز شود، ولی از آنجا که هدف هر چه بهتر شدن سطح آموزش است، به طبع پس از گذشت چند سال کاستیها برطرف میگردد و شاهد پیشرفتها و در نتیجه موفقیتهای دانش آموزان خواهیم بود. امید که با همت مسئولین، گذشت زمان و کسب تجربه کافی مسائل مرتبط با این دوره نیز اصلاح گردد و مزایای آن تداوم بسیار یابد.