فقیهی که خود را وقف قرآن کرد

با وجود آن‌كه آیت‌الله معرفت در زمینه فقه و اصول در سطح بالایی قرار داشت اما به خاطر غربتی كه برای قرآن احساس می‌كرد، تمام هم و غم خود را معطوف به علوم قرآنی كرده بود.

سخنان حجت‌الاسلام مهدوی راد، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس و از نزدیكان آیت‌الله معرفت، در این باره شنیدنی است:

ایشان در فقه از مرتبه بالایی برخوردار بودند و شأن فقهی و اصولی بزرگی داشتند و به خاطر مهجوریتی كه از چهل سال پیش و از زمان اقامتشان در نجف، نسبت به قرآن احساس كرده بودند، با نوشتن كتاب «التمهید» شروع به فعالیت در عرصه معارف قرآن كردند. همچنین با توجه به این‌كه احساس می‌كردند بحث علوم قرآنی در میان علما و آثار شیعیان جایگاه والایی نداشته و فعالیت‌های چشمگیری در این رابطه انجام نگرفته، شروع به فعالیت و تحقیق در زمینه علوم قرآن كردند. در حالی كه تا زمان ایشان، هیچ كدام از علما و دانشمندان حوزه، آن هم با سطح سواد فقهی و اصولی‌ ایشان به غیر از آیت‌الله خوئی كه ایشان هم تنها یك جلد تألیف در این زمینه داشتند، چنین فعالیت‌هایی نكرده بودند و واقعا باید گفت اگر ایشان وارد مسائل قرآنی نمی‌شد و در زمینه فقه و اصول فعالیت می‌كرد، چیزی در این زمینه كم نداشت.

من در سفرهایم به كشورهای عربی، زمانی كه كتاب‌های ایشان به ویژه كتاب «صیانة القرآن عن التحریف» را نشان می‌دهم، همه دانشمندان آن كشورها اظهار شگفتی می‌كنند.

این در حالی است كه بسیاری از دانشمندان اهل سنت كه می‌گویند، شیعیان معتقد به تحریف قرآن هستند، با انتشار این كتاب و نظریات مستدل آن، از رأی خود برگشته‌اند.

به گفته وی، «التمهید فی علوم القرآن» در هفت جلد، «شبهات و ردود» در در یك جلد، «التفسیر و المفسرون» در دو جلد و «التأویل» در یك جلد، از كتاب‌های دیگری است كه آیت‌الله معرفت در زمینه علوم قرآن و مسائل مربوط به آن تألیف كرده است.

اما در این میان، «التفسیر الاثری الجامع» كه بنا بود به تجزیه و تحلیل آیات قرآن با استفاده از آیات وارده پرداخته و جامع‌‌ترین كتاب تفسیر ماثور باشد، از جایگاه والایی برخوردار بود كه تنها مجلدات محدودی از آن به چاپ رسید.

از معروف‌ترین نظریات ایشان این بود كه در این اواخر، معتقد به نسخ آیات قرآن نبودند و این در حالی است كه ایشان در كارهای پیش خود، معتقد به منسوخ شدن چند آیه از قرآن شده بودند. همچنین فعالیت‌های ویژه ایشان در زمینه شبهات وارده از سوی معاندان نسبت به تحریف قرآن، از كارهای شایسته تقدیر و مثال‌زدنی آن مرحوم است.

مهدوی راد كه از نزدیكترین شاگردان این مفسر قرآن است، در پایان، یكی از ویژگی‌های ایشان را استقامت ستودنی و نشاط وصف‌ناشدنی دانست كه در سن 76 سالگی، باز می‌فرمود: اگر دعوت‌های مجالس و محافل گوناگون نباشد، من روزی دوازده ساعت كار و مطالعه می‌كنم.

منبع: سایت بازتاب، با تصرف و تلخیص