از خوانندگی با پرچم تا تلفن با کفش

تاریخچه شادی پس از گل در ایران

گل، شادی فوتبال است. عشق ورزشی است که در آن زیباترین صحنه ها شکل می گیرد، حساس ترین لحظات و عجیب ترین و بدیع ترین دقایق اتفاق می افتد. پرونده شادی های بعد از گل هرچند نمی تواند پرونده منطق مدار و آموزشی خاصی باشد اما بعد فانتزی آن خالی از لطف نیست.

در تاریخ ورزش شادی های خاصی داشته ایم که البته بهترین نوع آن در فوتبال شکل گرفته است. به انواع تاریخی این نوع شادی در فوتبال ایران پرداخته و بدون تقدم و تاخیر آنها را مرور می کنیم .

آویزان شدن از دیرک دروازه

یکی از جذاب ترین نوع شادی ها در فوتبال ایران، تعلیق از دیرک دروازه حریف است. بازیکنان صاحب بدن های پرانعطاف، بعد از زدن گل به خصوص با ضربه سر حمله را ادامه داده و از دیرک دروازه آویزان می شدند. در این میان حسینعلی کلانی و اکبر افتخاری در دهه 40 و 50 بیشترین نوع از این شادی را ارائه می کردند.

معروف ترین گلی که صحنه ها و تصاویر آن از دهه 40 همچنان موجود است گلی است که کلانی در بازی ایران و تایوان (چین ملی) در جام ملت های 1968 آسیا به حریف زد. دیداری که 4 - 0 به سود تیم ملی فوتبال ایران هم چنین توانایی ویژه ای را داشت. توان او در آویزان شدن و بالارفتن از دیرک دروازه آن قدر بالا بود که یک بار روی دیرک دروازه هم نشست! عکسی از اکبر افتخاری همچنان موجود است که در آن بعد از پایان بازی روی دیرک دروازه حریف نشسته است.

شادی داخل دروازه

شادی ویژه دهه 50 فوتبال ایران است که پرسپولیسی ها آن را ارائه کردند. در این نوع از شادی های ویژه، زننده گل خودش را ته تور می انداخت، بازیکنان دیگر خودشان را روی او می انداختند و شادی داخل دروازه اتفاق می افتد. 2 گل از 4 گلی که پرسپولیس سال 50 به تاج سابق زد و 3 گل از 6 گل سال 52 اینگونه شکل گرفت که عکس دوتای آن هنوز موجود است. همایون بهزادی گل زده و کلانی، کاشانی و آشتیانی داخل دروازه او را احاطه کرده اند.

حرکت با اسکورت به سمت تیفوسی ها

همیشه برای تماشاگران پرسپولیس و استقلال یکی از جایگاه های ویژه، جایگاه تماشاگران تیفوسی بود؛ تماشاگرانی که پرسروصداتر از دیگران بودند و در ضلع شمال غربی و جنوب غربی ورزشگاه می نشستند. بیشتر تصمیم های ویژه تماشاگران در این جایگاه ها شکل می گرفت. تماشاگران این گروه، از بازیکنان تیم ها درخواست می کردند که بعد از به ثمر رساندن گل به سوی آنها بروند، باتوجه به این که گل های نیمه دوم، گل های حساس تری بوده اند بازیکنان تیم ها تلاش داشتند براساس انتخاب توپ و زمین، به گونه ای کار کنند که استقلالی ها در نیمه دوم به دروازه جنوبی و پرسپولیسی ها در نیمه دوم به دروازه شمالی بزنند تا بعداز ثبت احتمالی گل، از فاصله نزدیک شادی کرده و از پشت دروازه به سوی جایگاه های جنوب و شمال غربی بروند. به این صورت که گلزن در وسط حرکت کند و دو، سه نفر در اطراف او را اسکورت کنند. بعضی اوقات گلزن، پیراهن خود را از تن درمی آورد که در این مقطع یعنی در دهه 50 تا 70 گلزن مورد اشاره لخت بود اما در دهه 80، طی شادی نورسی که عمر 110 ساله دارد، بازیکن گلزن، با پوشیدن یک زیرپیراهنی، اسم و یا عکس موردنظرش را روی آن تصویر می کرد که در انواع بعدی به آن می پردازیم.

انگشت اشاره

اول از همه آلن ویتل این نوع شادی را از خود بروز داد. او بعد از زدن هر گل انگشت اشاره خود را بالا می برد و به سمت مرکز میدان می دوید، مدلی که بعدها نمونه آن را عبدالعلی چنگیز در عرصه فوتبال ملی و باشگاهی ما از خود ارائه داد. حمید علیدوستی و علی دایی مقطعی از این شیوه گلزنی آلن ویتل تبعیت کردند. مدلی که البته مدت هاست منسوخ شده!

پشتک وارو

اولین بار یک کشتی گیر در سال 1367 به ارائه این مدل از شادی پرداخت. او بعد از شکست دادن والنتین ایوانف در نیمه نهایی کشتی آزاد 57 کیلوگرم المپیک 1988 سئول، یک پشتک وارو زد و حضور خود در فینال را اینگونه جشن گرفت. محمدیان که مصدوم شده بود در فینال رقابت ها 5 - 1 به سرگئی بلاگازوف تکنسین کشتی آزاد شوروی سابق که قبل از آن 7 مدال طلای جهانی و المپیک داشت، باخت ولی با بلند کردن او، که قصد خداحافظی از کشتی داشت، نام «عسگری محمدیان» را بلندآوازه تر از قبل کرد. بعد از او نفرات دیگری در ورزش ایران پشتک وارو را بعد از زدن گل یاد گرفتند که از مهم ترین آنها می توان به مهرداد اولادی در فوتبال اشاره کرد. پدیده سال های 82 تا 84 فوتبال ایران بعد از زدن هر گلی درجا پشتک وارو می زد که کار بسیار سختی بود. او بعد از زدن گل دوم پرسپولیس به استقلال در آبان 85، این گونه عمل کرد و معروف ترین صحنه مورد اشاره در این عرصه را خلق کرد.

تقدیر ویژه از پاسور گل

محمدرضا زادمهر بعد از زدن هر گل با سرعت به سمت ارسال کننده پاس می رفت و ابتدا او را می بوسید؛ شیوه ای که بعدها به اشکال مختلف، نمودار شد. در سال 1999، مهدی مهدوی کیا در هامبورگ به مهاجم تیم خودش پاس گل داد و مهاجم مورد اشاره به سمت او رفت و کفش ورزشی او را بوسید تا از پاس او تقدیر به عمل آورد. کاری که یک بار مهرداد اولادی در سپاس از بزرگ مردی علی پروین برای او انجام داد.

شیرجه

در جام جهانی 1994 چند نوع ویژه از شادی به فوتبال دنیا آموخته شد. از آن جمله شیرجه دسته جمعی بود که توسط یاران تیم ملی ایران به خوبی آموخته شد. در مسابقات جام ملت های 1996 آسیا، در حین شادی آخر بازی که برد و موفقیت تیم را قطعی نشان می داد، بازیکنان به سوی تماشاگران می رفتند و ناگهان با اشاره یکی از بازیکنان، همه روی شکم خود شیرجه می زدند. صحنه جذابی بود که رفته رفته از جذابیت آن کاسته شد. البته یاران تیم ملی ما در مقایسه مدل بین المللی این نوع شادی بعد از شیرجه زدن چند متر هم سینه خیز می رفتند که این قسمت از کار آنها چندان شایسته و زیبنده نبود! به هر حال در مقطع خاصی مد جالبی هم بود که بعدها ور افتاد.

گهواره

برزیلی ها در مسابقات جام جهانی 1994 آمریکا بعد از آن که گل سوم خود را برابر تیم ملی هلند به ثمر رساندند مقابل جایگاه ویژه تماشاگران رفتند و دست های خود را به علامت گهواره از آرنج به چپ و راست حرکت دادند. روماریو، به به تو و مازینهو، به خاطر تولد فرزند به به تو در ایام برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال 1994 آمریکا چنین عمل کردند. آن فرزند در حال حاضر، حدودا در آستانه 18 سالگی قرار دارد. این حرکت مدنی در فوتبال ایران به خصوص توسط یاران تیم بهمن کرج تقلید شد.

کارکرد زیر پیراهن

مجاهد خذیراوی در سال 79 برای اولین بار بعد از زدن یک گل برای استقلال برابر تیم پاس به سمت جایگاه ویژه تماشاگران رفت، پیراهن خود را بالا زد و زیر پیراهنش یک لفظ مقدس مذهبی را به نمایش گذاشت. این حرکت 11 سال در فوتبال ما تداوم خودش را حفظ کرد. صحنه ای که بعدها با رفتار نازیبای برخی، لوث شد و کارکردی در حد و اندازه های انتقام، کری خوانی، خودنمایی و... پیدا کرد. هرازگاهی هم در حد یک رفتار شیرین برای مدیران نزول کرد. مثل فرهاد مجیدی که در لیگ امارات بعد از به ثمر رساندن یک گل پیراهن خود را که عکس مدیرش در باشگاه روی آن منقوش شده بود، نمایش داد.

خبردار نظامی

نیکبخت بچه قدرشناسی است. این را دادگان خوب می داند. قبل از مسابقه ایران– اردن در شهریور 83، نیکبخت به خاطر بروز مشکلی در آستانه محرومیت بود. دادگان پیگیر کار او شد و کارش را حل کرد. در دقیقه 80 آن بازی، نیکبخت مهم ترین گل زندگی اش را زد؛ گلی که مانع حذف تیم ملی فوتبال در مقدماتی جام جهانی 2006 شد. نیکبخت با احترام رو به جایگاهی که دادگان در آن نشسته بود رفت و خبردار نظامی داد.

تلفن بازی

نیکبخت در سال 80 بعد از زدن گل برتری استقلال برابر حریف عربستانی در ورزشگاه آزادی، کفش خود را درآورد، مانند تلفن همراه شروع به شماره گیری کرد و صحبت کرد. او با کسی قرار گذاشته بود که بعد از زدن گل احتمالی این گونه شادی کند. این حرکت بعدها در فیلم دختر شیرینی فروش توسط ایرج طهماسب مورد تقلید قرار گرفت! بعدها چند نفر هم از حرکت او تقلید کردند.

کابوی قهرمان

حرکتی که در استقلال توسط احمد مومن زاده و مهدی هاشمی نسب برای اولین بار رخ داد، رفته رفته زشت شد. زننده گل، در کنار یارانی که برای شادی به سمت او می آمدند قرار می گرفت. شکل هفت تیرکشی را درآورده و تیر می زد و چند نفر ناگهان سقوط می کردند. این اتفاق الهام گرفته شده از کارتون های تام و جری بود که دو، سه فصل توسط استقلالی ها تقلید شد!

تعظیم جهت حرمت

در سال های دهه 50، مسیح مسیح نیا، مدافع ملی پوش پرسپولیس که به ابومسلم رفته بود، با گرفتن بیش از صد هزار تومان برای یک فصل اسباب حیرت را فراهم آورد. اکبر میثاقیان در تب و تاب یافتن علت پول زیادی بود که به مسیح نیا داده بودند. مسیح نیا بعد از به ثمر رساندن هر گل به سمت جایگاه و عطاءالله مهاجرانی (هیچ نسبتی با عطاءالله مهاجرانی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی ندارد) رفته و برای رعایت حرمت به ظن خودش به او تعظیم می کرد. یک بار اکبر میثاقیان حین پرتاب اوت توپ را به زمین انداخت، برگشت و تعظیم کرد. در حین اتلاف وقت، بازی تمام شد و میثاقیان را به جای تشویق، جریمه کردند!

ویراژ

بیشترین شادی گل در فوتبال ما توسط علی دایی انجام شده که تنها 109 موردش ملی بوده است. علی دایی، در سال های 74 تا 82 بعد از زدن گل هایش می دوید، دست ها را باز می کرد و با دست های باز به چپ و راست می دوید تا طول دست هایش و ارتفاع آن از زمین مدام کم و زیاد شده و صحنه ای مثل ویراژ دادن هواپیمای جنگی شکل بگیرد! البته بعدها شادی گلش را تغییر داد و بعد از کمی دویدن به هوا می پرید و بعد یک دستش را مشت می کرد به سمت بالا.

خارج از پوست

دو فوتبالیست معروف پرسپولیس و تیم ملی در مقطعی شادی کاملا مشابهی داشتند. آنها به سویی می دویدند که خودشان نمی دانستند کدام طرف است، پایین پیراهن خود را بالا و پایین برده اما جرات خارج کردن آن را نداشتند. فرشاد پیوس را هنگام زدن گل به کره شمالی و استقلال در سال 96 و مهدوی کیا را هنگام زدن گل به آمریکا در جام جهانی و تیم ملی چین در دالیان به یاد آورید تا متوجه منظورمان شوید.

خروج پیراهن

حمید علیدوستی، سابقه درآوردن پیراهن را داشت اما درآوردن شورت اتفاقی ست که 2 بار در سال های 1350 و 1380 رخ داده است. در سال 1350، اکبر افتخاری و در سال 1380 محسن رسولی این حرکت را انجام دادند که حرکت رسولی در جامعه بسیار نازیبا جلوه کرد و اگر ریش گرو گذاشتن مایلی کهن برای او نبود معلوم نبود چه اتفاقی می افتاد.

سامبا

آن صحنه تاریخی را فراموش نمی کنیم؛ برزیل، 30 سال قبل در جام جهانی 1982 گل سوم را به آرژانتین می زند. تیمی که 2 – 1 شوروی، 4 – 1 اسکاتلند و 4 – 0 نیوزلند را برده حالا گل سوم را به قهرمان دوره گذشته می زند. سرکراتس، سرزو و جونیور و فلکائو مقابل هم ایستادند و دیوانه وار پا به زمین می کوبند، حرکتی که رقص سنتی برزیلی ها یعنی سامباست. حرکتی که در جوامع دیگر تقلید می شود. البته مجری آن در جامعه ایرانی، در واقع بازیکنان آفریقایی هستند که به شیوه کاملا سنتی خود بعد از زدن گل سر از پا نمی شناسند و دیوانه وار خود را تکان می دهند. الونگ، ابراهیم توره، سامبوچوجی و... چنین عملکردی را از خود نمایان ساختند.

لم می دهند

زننده گل به پشت دروازه در فاصله بین خط و زمین و تابلوهای تبلیغاتی می رود روی زمین به یک طرف دراز کشیده، دست را زیر سر و گردن گذاشته و ژست می گیرد... 2، 3 و 4 نفر این حرکت را انجام می دهند. این حرکت در سال های 80 تا 85 در مسابقات لیگ ایران، بارها و بارها اتفاق افتاد.

پرچم کرنر

به پرچم کرنر هم رحم ندارند. به یاد داریم که ابراهیم توره و ایگور کاسترو بعد از زدن گل به سمت پرچم کرنر رفته و آن را از جای درآوردند. برخی هم با در دست گرفتن میله پرچم ادای خوانندگان را در آوردند.

دور افتخار

شادی قهرمانی و صعود در ایران با زدن دور افتخار با جام و پرچم توام است. قهرمانی در آسیایی 90، با پرچم به یادماندنی تر شد. در قهرمانی جام حذفی 71-70، پرسپولیسی ها که در آن سال ها، جام زیاد می گرفتند و جذابیتی در این عرصه برایشان وجود نداشت جام را به وحید قلیچ دادند. وحید قلیچ جام حذفی را برداشت و به تنهایی یک دور افتخار در ورزشگاه زد. بعدها در هنگام سوم شدن ایران در جام ملت های 1996، صعود به جام جهانی 98 فرانسه، قهرمانی در آسیایی 98، صعود به جام جهانی 2006 و قهرمانی در بوسان 2002 چنین کردیم.