سونار
دانش پژوهان گرامی در این جا قصد داریم شما را با وسیله ای با نام سونار آشنا کنیم.
سونار در واقع راداری است که کارایی آن در آب بوده و در آن به جای امواج رادیویی از امواج صوتی جهت پویش محیط استفاده می‌گردد.
مزیت اصلی استفاده از صوت جهت پویش زیرسطحی در چیست؟
امواج رادیویی در فضای سطحی به خوبی و با سرعتی بالا منتشر می‌گردند لکن امواج صوتی به سرعت انرژی خود را از دست داده و تا بردی کم منتشر می‌گردند. ویژگی‌‌های ذاتی موج صوتی باعث می‌شود صوت بتواند تا کیلومترها منتشر گردد این در حالی است که محیط زیر آب برای اکثر طیف‌های الکترومغناطیسی محیطی مات و غیر قابل کاوش محسوب می‌شود.
بخش اصلی هر سونار مولد و گیرنده موج آن است این مولد و گیرنده دستگاهی مانند بلندگو می‌باشد، که انرژی الکتریکی را به امواج ماورای صوت یا هایپر تبدیل می‌کند و آن را به درون آب می‌فرستد. مولد این امواج در امتدادهای مختلف می‌تواند امواج خود را منتشر کند. البته این مولدها به صورت مداوم امواجی ارسال نمی‌کنند، بلکه امواج مقطع بوده به طوری که وقتی یک ضربه موجی فرستاده شد، دستگاه قطع می‌شود تا آن که موج رفته و باز گردد و دریافت شود. ممکن است مولد موج ماورای صوت را در یک ایستگاه ثابت و یا روی یک مرکز متحرک مانند هلیکوپتر و یا کشتی قرار دهند.
کاربرد سونارها
سونارها را برای تعیین عمق دریاها ژرفاسنجی و فاصله کشتی ها و زیر دریایی ها و نیزسرعت آن ها به کار می‌برند. تعیین فاصله با اندازه گیری رفت و برگشت موج انجام می‌گیرد. در صورتی که سرعت آن را با استفاده از پدیده دوپلر مشخص می‌کنند. هرگاه موجی با فرکانس مشخص به مانعی متحرک بتابد، این موج با تغییر فرکانس باز می‌گردد و تغییر فرکانس آن به سرعت متحرک بستگی دارد، به طوری که می‌توان با اندازه گیری تغییرات فرکانس ، سرعت متحرک را مشخص کرد.
برای تعیین امتدادی که مانع روی آن قرار دارد از پدیده تداخل و ایجاد امواج ایستاده استفاده می‌شود. در این عمل موج در امتداد مشخصی به مانع برخورد می‌کند و بازتاب می‌شود چنانچه مانع ساکن باشد، فرکانس امواج تابشی و بازتابشی باهم برابر خواهند بود و اگر این دو موج بر یک راستا منتشر شوند، باهم تداخل می‌کنند و امواج ایستاده نقاطی دارای حداکثر دامنه ارتفاع و نقاطی دیگر همواره ساکن هستند.
علاوه بر تعیین عمق دریاها و فواصل کشتی ها و زیر دریایی ها ، سونارها می‌توانند از حرکت و فاصله کوه های یخ محل تجمع ماهی ها اطلاعاتی به دست دهند و همچنین در مواقعی که ابر و مه می‌باشد کشتی ها را در نزدیک شدن به بندر راهنمایی کنند. فرکانس امواج ماورای صوت که در سونارها به کار می‌رفت 40 کیلو هرتز بود و لیکن با ابزارهای جدید امواج بسیار بیشتر تا 108 هرتز نیز کار گرفته می شوند.
