این احادیث ترسناک نیست؟
هر کس حرامی بخورد خدا هیچ عملی را از او نمی پذیرد نه واجب و نه مستحب.
آنچه از روایات و آیات متعدد در قرآن مجید و منابع روایی برداشت می شود مفتاحیت لقمه و کسب در سعادت یا شقاوت معنوی انسان است به صورتی که کسب حرام و لقمه حاصل از آن کلید هر بدی و گمراهی است و کسب روزی حلال بزرگترین عبادت و راه سعادت اخروی شمرده شده است.
لقمه حرام نابود کننده سایر اعمال نیک انسان نیز می باشد به طوری که می بینیم افرادی که با کوهی از اعمال صالح در قیامت فقط به سبب لقمه حرام اهل آتش خواهند شد.
در مقابل آن لقمه حلال نیز آغاز راه رسیدن به کمالات معنوی انسان است به صورتی که بزرگترین جهاد و عبادت کسب روزی حلال به حساب آمده است.
بلایی که حرام خواری بر سر انسان می آورد
حذیفه بن یمان با واسطه از رسول خدا صلى الله علیه و آله روایت مىکند که فرمود:
«در روز قیامت گروهى آورده مىشوند که کارهاى نیکشان بسان کوههاست. پس خداوند آن اعمال را به گرد و غبارى پراکنده در هوا تبدیل مىکند و دستور مىدهد آنها را به سوى آتش ببرند!
سلمان گفت: اى رسول خدا صلى الله علیه و آله این افراد را براى ما توصیف کن!
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: بدان که، آنان روزه مىگیرند و نماز مىخوانند و از شب [با عبادت] نیرو و توشه بر مىگیرند ولى وقتى چیز حرامى بر آنان عرضه مىشود به سویش شتاب مىکنند.» (ترجمه جامع أحادیث الشیعة، ج22، ص: 317)
باید از شر شیطان به خدا پناه برد که کاری می کند برخی از انسانها پوستینی از دین،برخود می پوشند و در مقابل با اندک پیشنهاد رشوه و ...با برچسب هدیه و هبه، دین خود را برباد می دهند و امان از این لقمه های حرام اما زیبا که برای خورنده آن نه آبرویی پیش خالق می گذارد و نه پیش مخلوق.
لقمه حرام زمینه رشد صفات رذیله دیگری و یا مرتکب شدن محرمات دیگر الهی را فراهم می نماید. مولوی می گوید:
چون ز لقمه تو حسد بینی و دام جهل و غفلت زاید آن را دان حرام
امیر المۆمنین علیه السلام فرمودند: «بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ الْعُدْوَان» یعنی: چه بد توشه ای است برای روز قیامت، تجاوز بر حقوق بندگان خدا
و کلام امام حسین علیه السلام در روز عاشورا این موضوع را اثبات می کند هنگامی که حضرت لشکر عمر سعد را نصیحت می کرد و سخنان مبارک حضرت در آنان اثری ننمود فرمودند: «مُلِئَت بُطُونُکُم مِنَ الحَرامِ» یعنی شکمهای شما از غذای حرام پر شده است.
حافظ در مذمّت لقمه حرام می گوید:
مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی چرا ملامت رند شرابخواره کنم
مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی همان به است که میخانه را اجاره کنم
حضرت امیرالمۆمنین علیه السلام در وصایای خود به کمیل بن زیاد فرمودند: «یَا كُمَیْلُ إِنَّ اللِّسَانَ یَبُوحُ مِنَ الْقَلْبِ وَ الْقَلْبُ یَقُومُ بِالْغِذَاءِ- فَانْظُرْ فِیمَا تُغَذِّی قَلْبَکَ وَ جِسْمَک- فَإِنْ لَمْ یَكُنْ ذَلِکَ حَلَالًا- لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ تَعَالَى تَسْبِیحَکَ وَ لَا شُكْرَک(سفینة البحار، ج 1، ص 299) یعنی: ای کمیل به درستی که زبان تراوش کند از قلب، و قلب قوت یابد از غذا، پس تأمل کن در آنچه تغذیه نماید قلب و جسم تو. پس اگر حلال نباشد قبول نفرماید خداوند تسبیح و شکر تو را .
در حدیث قدسی آمده است «فَمِنکَ الدُّعاءُ وَعَلَىَّ الإِجابَةُ فَلا تُحتَجَبُ عَنّى دَعوَةٌ إِلاّ دَعوَةُ اَكلِ الحَرامِ»(ابن فهد حلی، عدة الداعی: 139) یعنی پنهان نمی ماند از من هیچ دعایی مگر دعای کسی که مال حرام میخورد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در جواب کسی که گفت دوست دارم دعایم مستجاب شود فرمودند: «طَهِّر مَأكَلَكَ وَ لا تُدخِل بَطنَكَ الحَرامَ»(5). یعنى: «غذای خود را پاک کن و از غذای حرام بپرهیز. «اَللَّهُمَّ أَغْنِنِی بِحَلَالِكَ عَنْ حَرَامِكَ وَ بِفَضْلِكَ عَمَّنْ سِوَاك». «خدایا مرا به واسطه حلالت از حرامت بی نیاز گردان وبه واسطه فضلت نیز از احتیاج به دیگران بی نیازم گردان»
تفسیر آیه سوره بقره از امام علی علیه السلام
و نیز امیر المۆمنین علیه السلام در تفسیر آیه: «فَاتَّقُوا النَّارِ الَّتِی وَقُودُهَاالنَّاسُ وَ الْحِجارَة» فرمودند: «یَا مَعَاشِرَ شِیعَتِنَا اتَّقُوا اللَّهَ - وَ احْذَرُوا أَنْ تَكُونُوا لِتِلْكَ النَّارِ حَطَباً - وَ إِنْ لَمْ تَكُونُوا بِاللَّهِ كَافِرِینَ- فَتَوَقَّوْهَا بِتَوَقِّی ظُلْمِ إِخْوَانِكُمُ الْمُۆْمِنِینَ- وَ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ مُۆْمِنٍ ظَلَمَ أَخَاهُ الْمُۆْمِنَ- الْمُشَارِكَ لَهُ فِی مُوَالاتِنَا- إِلَّا ثَقَّلَ اللَّهُ فِی تِلْكَ النَّارِ سَلَاسِلَهُ وَ أَغْلَالَهُ- وَ لَنْ یَكُفَّهُ مِنْهَا إِلَّا شَفَاعَتُنَا- وَ لَنْ نَشْفَعَ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى- إِلَّا بَعْدَ أَنْ نَشْفَعَ لَهُ فِی أَخِیهِ الْمُۆْمِنِ- فَإِنْ عَفَا شَفَعْنَا وَ إِلَّا طَالَ فِی النَّارِ مَكْثُه». (حُرّ عاملی، وسائل الشیعه: کتاب جهاد النفس: 523) یعنی: ای شیعیان و پیروان ما بپرهیزید و بترسید از اینکه شما برای چنین آتشی هیزم باشید اگر چه کافر به خدا نیستید خود را از این آتش به ستم نکردن به برادران دینی نگه دارید هر یک از شما به برادر خود که با او در دوستی ما شرکت دارد ستمی روا دارد خداوند در میان همین آتش زنجیر و غل او را سنگین می نماید و هیچ چیز او را نجات نخواهد داد مگر شفاعت ما و ما هرگز شفاعت نمی کنیم پیش خدا مگر بعد از اینکه واسطه شویم پیش آن برادرش اگر او گذشت و بخشید شفاعت می کنیم و الا درنگ و مکث او در آتش زیاد خواهد شد.
نیز از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمودند: «فَمَنْ نَالَ مِنْ رَجُلٍ شَیْئاً مِنْ عِرْضٍ أَوْ مَالٍ وَجَبَ عَلَیْهِ الِاسْتِحْلَالُ مِنْ ذَلِكَ وَ الِانْفِصَالُ مِنْ كُلِّ مَا كَانَ مِنْهُ إِلَیْهِ وَ إِنْ كَانَ قَدْ مَاتَ فَلْیَتَنَصَّلْ مِنَ الْمَالِ إِلَى وَرَثَتِهِ وَ لْیَتُبْ إِلَى اللَّهِ مِمَّا أَتَى إِلَیْهِ حَتَّى یَطَّلِعَ عَلَیْهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِالنَّدَمِ وَ التَّوْبَةِ وَ الِانْفِصَالِ». (نوری، مستدرک الوسائل: 12 / 105) یعنی: «هر کس ضرر آبرویی یا مالی بر کسی وارد کند، بر او واجب و لازم است که از او طلب گذشت و حلالیت کند و ذمه خود را بری کند از آن ظلمی که در حق او روا داشته و هر گاه صاحب حق مرده باشد برائت و آزادی ذمه اش به این است که مال را به ورثه او بدهد و نیز توبه کند از آنچه کرده و واقعا از آن کارپشیمان شود. ابوبصیر می گوید شنیدم که امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه شریفه «إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصاد». (حجر / 14) فرمودند: «یَقُولُ مَنْ أَكَلَ مَالَ أَخِیهِ ظُلْماً وَ لَمْ یَرُدَّهُ إِلَیْهِ- أَكَلَ جَذْوَةً مِنَ النَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَة». (طیّب، تفسیر اطیب البیان: 1. 324) یعنی: «هر کس از روی ظلم مال برادرش را بخورد و به او برنگرداند، (در حقیقت) پاره ای افروخته از آتش را در روز قیامت خورده است».
نیز امیر المۆمنین علیه السلام فرمودند: «بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ الْعُدْوَان» یعنی: چه بد توشه ای است برای روز قیامت، تجاوز بر حقوق بندگان خدا (صدوق: أمالی: 446)
سختی قیامت شوخی نیست!
روز قیامت اقوامی هستند که با داشتن حسناتی مانند کوههای مکه، امر می شود، ایشان را به آتش ببرند گفته شد: یا رسول الله آیا نمازگزار بوده اند؟ فرمود: آری نماز می خواندند و روزه می گرفتند و پاره ای از شب را به عبادت مشغول بودند، لیکن هرگاه بر اینان چیزی از دنیا پیدا می شد خود را بر آن می افکندند، یعنی رعایت جهت حلال و حرام را نمی کردند.
رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: به من امر شد که قوم خود را بترسان و بگو: داخل مشوید در خانه ای از خانه های من (یعنی مساجد) و حال آنکه برای بنده ای از بندگان من حقّی نزد شما باشد که به او ظلم نموده اید به درستی که تا در محضر من به نماز ایستاده او را لعنت می کنم تا آن حقّ را به صاحبش برگرداند.
و نیز پیغمبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: خدای را ملکی است که هر شب بر بیت المقدس ندا در می دهد: هر کس حرامی بخورد خدا هیچ عملی را از او نمی پذیرد نه واجب و نه مستحب. (گناهان کبیره، ص28)
فرآوری: زهرا اجلال
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع:
راسخون ؛ مقاله سید محسن احمدی
کتب روایی
