نکات کلیدی برای افزایش کیفیت مطالعه

کتابی را بخوانید که دوستش دارید

برای مطالعه خود برنامه‌ریزی داشته باشید. این که قصد یادداشت‌برداری دارید یا خیر و در مورد چه موضوعی باید تمرکز کنید، و اینکه چه سۆالاتی در ذهن دارید که در این کتاب جواب آنها را می‌جویید همه باید از قبل، برنامه‌ریزی شده باشد. به یاد داشته باشید علاقه و انگیزه درباره کتابی که برای مطالعه انتخاب کرده‌اید، بهره‌وری شما را افزایش می‌دهد.

هنگام مطالعه همواره یک قلم در دست داشته باشید، زیرا مطالعه آنها کارایی مطلوب دارد که شما موارد مهم و کلیدی را یادداشت‌برداری کنید. تنها به روخوانی سطحی از کتاب بسنده نکنید، سعی کنید با برقراری ارتباط با مفهوم و معنای مطالب، کیفیت مطالعه خود را افزایش دهید.

تحرک مغزی داشته باشید/ بهترین وضعیت مطالعه چیست؟

منظور از تحرک مغزی حرکت کردن و راه رفتن در هنگام مطالعه نیست، چون فعالیت زیاد بدنی، تمرکز حواس را مختل می‌کند و میزان یادگیری را کاهش می‌دهد. اصولاً بهترین وضعیت برای مطالعه نشستن پشت میز است نه حرکت کردن و راه رفتن. منظور از تحرک این است که در حین مطالعه هر چند دقیقه یک بار حرکتی کوچک داشته باشید تا گردش خون در مغز بهبود یابد و بهتر بتوانید مطالب را بیاموزید، حتی با چند حرکت ساده سر و بدن می‌توانید از رکود و رخوت جلوگیری کنید و با تمرکز بالاتری کتاب بخوانید.

چه کار کنیم حواسمان موقع کتاب خواندن پرت نشود؟

تمام فعالیت‌های انسان برای توفیق به تمرکز نیاز دارد، اما از مجموع فعالیت‌های نیازمند تمرکز، مطالعه جدی‌ترین فعالیتی است که تمرکز در آن نقش اساسی و محوری دارد. توجه داشته باشید پس از مدتی که از مطالعه‌تان گذشت، چشمان شما بر روی کلمات و خطوط می‌دود بی‌آنکه حواستان به آن باشد. دو عامل مهم برای حواس پرتی وجود دارد که شامل عوامل درونی مثل خستگی، تشنگی، گرسنگی، افکار مزاحم و مواردی از این قبیل و عوامل بیرونی مثل سر و صدا، وضعیت محیط و مواردی از این قبیل می‌شود. پس به محض آنکه محیط شما عوض شود یا شرایط ذهن شما تغییر کند، میزان تمرکز شما بر یک مطلب تغییر می‌کند.

موقع مطالعه چیزی بخوریم؟

هیچ وقت بلافاصله بعد از غذا و با معده سنگین کتاب نخوانید، مگر اینکه بخواهید بخوابید! اگر می‌خواهید خوب بخوانید یکی، دو ساعت پس از مصرف غذا مطالعه را شروع کنید، چون بعد از غذا و در حالت پر بودن و سنگین بودن معده، مطالعه باعث بی‌حوصلگی و کاهش قدرت تمرکز می‌شود و بالعکس در هنگام خالی بودن معده (در حدی که احساس گرسنگی نکنید) مطالعه بسیار مناسب و مفید است و باعث افزایش قدرت یادگیری و حافظه انسان می‌شود.

خلاصه‌نویسی و نکته‌برداری را فراموش نکنید!

اگر می‌خواهید چیزهایی را که در کتاب خوانده‌اید به خاطر بسپارید و بعدا از آن استفاده کنید، دفترچه‌ای مخصوص خلاصه کتاب‌ها یا نکته‌های مهمی که به آن برخورده‌اید تهیه کنید، نوشتن مطالب مهم، تأثیر زیادی در موفقیت مطالعه دارد. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «آن چه را شنیدی و دیدی بنویس چون در آینده به آن احتیاج پیدا خواهی کرد». همچنین فرموده‌اند «آن چه را که می‌بینید و می‌شنوید، یادداشت کنید زیرا موجب یادگیری بهتر می‌شود». نکته مهم این است که در حین مطالعه یادداشت بر ندارید، چون تمرکزتان به هم می‌خورد و کیفیت مطالعه پایین می‌آید. هر گاه کتاب خواندنتان تمام شد، آنچه را که درک کرده‌اید بنویسید.

اگر عینکی شدید نگویید، نگفتیم!

اگر قصدتان یادگیری است، در ماشین و مترو کتاب نخوانید. مکان مطالعه باید یک فضای ثابت و غیرمتحرک باشد. انتخاب فضای متحرک مثل ماشین به دلیل حرکت و جابه جایی کتاب و چشم می‌تواند موجب تضعیف بینایی شود و شرایط ایجاد نزدیک‌بینی و دوربینی را فراهم آورد. از سوی دیگر فضاهای متحرک به طور معمول تمرکز را کم می کنند و یادگیری و به خاطر سپاری مطالب را به حداقل می‌رساند و باعث فراموشی سریع مطالب می‌شود.

هر جا که راحت هستید

در شرایط عادی بهترین مکان مطالعه خانه‌ای است که فرد در آن زندگی می‌کند. دو ویژگی اصلی خانه شامل آشنایی فرد مطالعه کننده با بخش‌های مختلف آن و در دسترس‌پذیر بودن آن باعث می‌شود که کیفیت مطالعه‌تان زیاد شود، اولین شرط یک مطالعه خوب احساس آرامش است. اما در صورت فراهم نبودن فضای لازم برای مطالعه و شلوغی و سر و صدای زیاد خانه م کتابخانه‌ها، فضای سبز پارک‌ها و یا هر جایی که در آن احساس آرامش و راحتی می‌کنید هم گزینه‌های خوبی برای کتاب خواندن هستند.

نور چگونه به کتابم بتابد؟

اگر محل مطالعه از نور کافی داشته باشد، از مطالع لذت بیشتری می‌برید و چشمتان دیرتر خسته می‌شود. نور نامناسب، گذشته از آنکه باعث اختلال حواس و به هم خوردن تمرکزتان می‌شود، چشمتان را هم اذیت می‌کند! جهت تابش نور، بهتر است از بالا یا سمت چپ (برای افراد راست دست) باشد، توصیه می‌شود نور از سقف و از اطراف بتابد و نور اتاق یکنواخت نباشد.

جای خوب کتاب بخوانید!

فضای مطالعه نباید خفه، مرطوب و بدبو باشد. بیش از مطالعه پنجره یا در اتاق را باز کنید تا هوا به اندازه کافی وارد شود و نیز اگر اتاق مرطوب یا بد بو است آنها را رفع کنید تا در هنگام مطالعه، توجه شما را چیز دیگر جلب نکند. درجه حرارت محل مطالعه باید معتدل باشد. هوای گرم و نیز هوای بسیار سرد تمرکز و دقت را کم می‌کند و در این صورت بیش از آن که در فکر یادگیری باشید در فکر تمام کردن کتاب هستید تا از این وضع نامطلوب رها شوید! دمای اتاق مطالعه نباید بالاتر از 25 درجه و کمتر از 15 درجه سانتی‌گراد باشد.

پیش از مطالعه هم تمام لوازم مطالعه را آماده کنید تا در وسط مطالعه مجبور نباشید که بلند شوید و به دنبالشان بگردید.

سکوت نسبی است! همه را به زور ساکت نکنید!

واقعیت این است که هر چه محیط ساکت‌تر باشد برای تمرکز حواس بهتر است اما لزوماً ساکت‌ترین محیط، بهترین مکان برای مطالعه نیست زیرا سکوت نسبی است و سر و صدای محیط‌های مختلف با هم متفاوت است.

بهترین مکان برای مطالعه جایی است که سر و صدا در آن از بقیه جاها کمتر باشد. مثلاً اکنون شما می‌خواهید مطالعه کنید و تنها مکانی که در اختیار دارید اتاقی است که در آن تلویزیون روشن است، قطعاً این محیط ایده‌آل نیست اما شما می‌توانید در دورترین نقطه اتاق از تلویزیون و پشت به آن بنشینید و مطالعه کنید.

خوب خواندن بهتر از زیاد خواندن است!

کم خواندن و خوب یاد گرفتن بسیار بهتر از زیاد خواندن و نفهمیدن یا کم فهمیدن است. سعی کنید علاوه بر کمیت و مقدار مطالعه به کیفیت مطالعه‌تان نیز اهمیت دهید. خوب درک کردن و فهمیدن مطالب و دقت در آنها باعث علاقمند شدن شما به آن مطالب و لذت بردن از خواندن می‌شود. پس همیشه سعی کنید به خاطر فهم و درک بیشتر کتاب بخوانید و از درک کردن مطالب لذت ببرید نه اینکه تعهد خود را به انبوه کتاب‌های خریده شده و خوانده نشده، ادا کنید!

زمان مطالعه خوب برای هر کس متفاوت است/ هیچ وقت نصفه شب کتاب نخوانید

بهترین زمان مطالعه برای هر فرد هنگام آرامش جسمی و روحی است. اگر نسبت به زمانهای خاصی شرطی شده‌اید و به آن عادت کرده‌اید بهترین وقت مطالعه همان زمان است. به طور مثال کسی که به مطالعه در صبح زود عادت کرده، بهترین وقت مطالعه برای او همان زمان است. مطالعه نباید در زمان خواب آلودگی، خستگی، بلافاصله بعد از خوردن غذا، بعد از ورزش سنگین، هنگام هیجانات عصبی، ترس، خشم و اضطراب باشد. در هیچ شرایطی نیمه شب مطالعه نکنید. بازسازی عصبی و مغناطیسی بدن شب هنگام انجام می‌پذیرد و شما با بی‌خوابی در شب خود را از این بازسازی عصبی مغز محروم می‌کنید. مطالعه کتاب بلافاصله بعد از بیداری از خواب مناسب نیست، بهتر است 30 دقیقه تا یک ساعت بعد از بیداری از خواب مطالعه کنید تا کیفیت مطالعه ارتقاء یابد.

چه قدر بخوانیم؟

از مطالعه بیش از حد به شدت خودداری کنید، زیرا این کار فقط باعث خسته شدن ذهن و کاهش کیفیت یادگیری می‌شود. مدت زمان مطالعه مداوم برای هر شخص متفاوت است ولی معمولاً بین 20 الی 30 دقیقه زمانی است که هر کس می‌تواند بدون خستگی و حواس پرتی مطالعه کند. یک استراحت کوتاه 5 تا 10 دقیقه‌ای و چند تنفس عمیق به شما امکان می‌دهد کتاب خواندنتان را با انرژی بیشتری دنبال کنید.

چه طور به کتاب خواندن عادت کنیم؟

در اوایل برنامه‌ریزی برای کسب عادت مطالعه، مدت زمان مطالعه را کوتاه در نظر بگیرید تا به مرور عادت به مطالعه در شما به وجود آید و سپس مدت زمان مطالعه را زیاد کنید. به یاد داشته باشید که مطالعه فطری نیست بلکه یک عادت است که فرد به مرور زمان آن را می‌آموزد و به کار می‌گیرد، پس سعی کنید عادت به مطالعه را در خود با استفاده از تکرار و استمرار نهادینه کنید.

بین مطالعه چگونه استراحت کنیم؟

بین مطالعه کردن چشمان خود را به یک نقطه نامعلوم و بی‌نهایت بدوزید که باعث رفع خستگی می‌شود. در زمان استراحت جای خود را عوض کنید و چند نفس بکشید و اگر توانستید مقداری نرمش سبک انجام دهید. در زمان استراحت می‌توانید جشنی سبک هم برای شکمتان بگیرید و یک لیوان آب میوه یا مقداری میوه بخورید.

چه طور چند کتاب را با هم بخوانیم؟

اگر می‌خواهید در شش روز هفته، شش کتاب را بخوانید هرگز هر کتاب را در یک روز نخوانید و برای شش روز، شش کتاب در نظر نگیرید بهتر است هر روز را به شش قسمت قسیم کنید و در هر قسمت یک کتاب بخوانید و این روند را در طول هفته ادامه دهید. تصور نکنید که هر چه زمان مطالعه یک کتاب بیشتر باشد یادگیریتان بهتر است، برعکس هر چه قدر زمان کوتاه و موضوع مطالعه عوض شود، میزان یادگیری افزایش می‌یابد. اگر قصد یادگیری دارید سعی کنید تا آنجا که ممکن است برای مطالعه یک کتاب بیش از 2 ساعت وقت در نظر نگیرید و کتابتان را عوض کنید.

منبع: فارس