تبیان، دستیار زندگی
یکی از شبهاتی که از گذشته به قرآن وارد می گردیده و پیوسته مورد انکار و رد علما ومحققین بزرگ اسلام بوده، شبهه تحریف قرآن است. با توجه به اهمیت این موضوع به بررسی آن می پردازیم.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : فاطمه خالکی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آیا قرآن تحریف شده است؟


یکی از شبهاتی که از گذشته به قرآن وارد می گردیده و پیوسته مورد انکار و رد علما و محققین بزرگ اسلام بوده، شبهه تحریف قرآن است.

با توجه به اهمیت این موضوع به بررسی آن می پردازیم.


تحریف

تحریف از ریشه «حرف» به معنای کناره می باشد، و تحریف کلام، کناره زدن از مسیر طبیعی آن است و اگر چیزى یا كلمه‏اى از مورد خود تغییر داده شود و در غیر مورد و معناى واقعى‏اش استعمال شود، این عمل را نوعى تحریف مى‏نامند.

لذا تحریف کلام را چنین وصف نموده اند: «تفسیره علی غیروجهه، تفسیر نمودن آن بر خلاف آنچه ظاهر آن است.»

این گونه تفسیر نوعی تأویل نارواست، یعنی دگرگون ساختن کلام و برگرداندن آن به سوی دیگر است.

این گونه تحریف را تحریف معنوی گویند و در قرآن هر کجا واژه تحریف آمده به همین معنا (تحریف معنوی) آمده است.

مرحوم طبرسی در تفسیر آیه "یُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِن بَعْدِ مَوَاضِعِهِ " می گوید: (ای یفسرونه علی غیر ماانزل و هو سوء التأویل، آن را بر خلاف آنچه خداوند اراده کرده تفسیر می کنند و آن بد تأویل کردن است.)

اینکه در قرآن تحریف رخ داده باشد، به معنای اضافه شدن به قرآن و یا کم شدن از قرآن و یا تبدیل کلمات و آیات در قرآن به دلایل ذیل متنفی است:

1-گواهی تاریخ قرآن از روز نخست به طور ویژه مورد توجه همه مردم به خصوص مسلمین بوده است.

پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) شخصاً محافظ قرآن بود و پیوسته دستور حفظ ، ثبت و ضبط آن را می داد و مسلمانان موظف بودند آن را ثبت و حفظ کنند .

به همین دلیل از آن نسخه های متعدد تهیه می کردند و در خانه های خود در میان صندوق یا کیسه های مخصوص نگهداری می کردند.

از همان زمان مسأله حفظ قرآن رواج یافت و عده زیادی حافظ قرآن بودند.

علاوه بر این، بزرگان و دانشمندان توجه خاصی به این کتاب داشتند و در علوم مختلف اسلامی پایه و اساس شمرده می شده است.

سید مرتضی می گوید:"یقین به صحت نقل قرآن، مانند یقین به شهرهای بزرگ جهان و حادثه های بزرگ تاریخ و...است، زیرا قرآن معجزه اسلام و دلیل صدق نبوت است و نیز منبع و مأخذ همه معارف دینی و احکام شریعت است..."

2-ضرورت تواتر قرآن

دیگر دلیل مهم دفع شبهه تحریف، مسأله ضرورت تواتر قرآن است.

شرط پذیرفتن قرآن، چه در کل و چه در بعض، متواتر بودن آن است. قرآن در هر حرف و هر کلمه و حتی در حرکات و سکنات نیز باید متواتر باشد، یعنی همه ی مسلمانان آن را نقل کرده باشند.

بنابراصل تواتر نقل آحاد برخی روایات در این زمینه نیز پذیرفتنی نیست.

نظر علمای بزرگ اسلام همه محققان و علمای بزرگ اسلام اعم از شیعه و اهل سنت در این امر متفقند که هیچ گونه دست تحریف به سوی قرآن دراز نشده است، تنها افراد اندکی از هر دو گروه قول به تحریف را به خاطر پاره ای از روایات دنبال کرده اند، ولی آگاهان دو گروه، این نظر را بطور قاطع رد می کنند، و روایات مزبور را مجعول دانسته و یا ناظر به «تحریف معنوی» (یعنی تفسیر نادرست برای آیات قرآن) یا اشتباه «تفسیر قرآن» به «متن قرآن» می دانند

3-ضمانت الهی

یکی از روشن ترین دلایل بر سلامت قرآن و رد شبهه تحریف، ضمانت خداوند است که حفاظت قرآن را بر عهده خود نهاده است. خداوند در سوره حجر می فرماید:" إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ "( بى‏تردید، ما این قرآن را به تدریج نازل كرده‏ایم، و قطعاً نگهبان آن خواهیم بود.)(حجر 9)

منظور حفاظت از همین قرآنی است که در دست مسلمانان است، و برداشتی که برخی کردند که منظور حفاظت در لوح محفوظ است درست نیست، زیرا هنری در آن گونه حفظ وجود ندارد و هنر در حفاظت و حراست از این قرآن موجود است.

4- اعجاز قرآن

دلیل دیگر بحث اعجاز قرآن است که با تحریف در تضاد است. " قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن یَأْتُواْ بِمِثْلِ هَـذَا الْقُرْآنِ لاَ یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا "(بگو : بى‏تردید اگر طائفه انس و جن اجتماع كنند تا مانند این قرآن را (از نظر لفظ و معنى) بیاورند همانند آن را نخواهند آورد هر چند یاور و پشتیبان یكدیگر باشند (زیرا انشاء كسى است كه به همه اجزاء عالم احاطه وجودى و توانى و علمى دارد.) (اسراء 88)

چه زیادت و چه نقصان و چه تغییر کلمات و آیات با اعجاز منافات دارد.

5- نصوص اهل بیت

با توجه به روایات رسیده از ائمه معصومین (علیهم السلام) به طور کلی احتمال تحریف یا شبهه تحریف را در قرآن منتفی است و پیروان مکتب اهل بیت معتقدند قرآن همواره از هرگونه تحریف مصون و محفوظ بوده است.

ضمانت الهی یکی از روشن ترین دلایل بر سلامت قرآن و رد شبهه تحریف، ضمانت خداوند است که حفاظت قرآن را بر عهده خود نهاده است. خداوند در سوره حجر می فرماید:" إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ" ما قرآن را نازل كردیم، و ما بطور قطع آن را پاسدارى مى‏كنیم

ابو بصیر از امام صادق (علیه السلام) می پرسد، مردم می گویند چرا خداوند فرموده است:" أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنكُمْ " ولی نامی از علی وخاندان او نبرده است؟ حضرت فرمودند: (در قرآن فریضه نماز نازل گردید، ولی از رکعات و شرایط آن نامی برده نشد تا آن که پیامبر (صلی الله علیه و آله) خود بیان نمود.)

بنابراین هرگونه روایت ضعیف السند که حاکی از بودن اسم علی و خاندان او در قرآن و سپس ساقط شدن آن ها از قرآن و تحریف قرآن است، طبق این روایت مردود شناخته شده است.

6- نظر علمای بزرگ اسلام

همه محققان و علمای بزرگ اسلام اعم از شیعه و اهل سنت در این امر متفقند که هیچ گونه دست تحریف به سوی قرآن دراز نشده است، تنها افراد اندکی از هر دو گروه قول به تحریف را به خاطر پاره ای از روایات دنبال کرده اند، ولی آگاهان دو گروه، این نظر را به طور قاطع رد می کنند، و روایات مزبور را مجعول دانسته و یا ناظر به «تحریف معنوی» (یعنی تفسیر نادرست برای آیات قرآن) یا اشتباه «تفسیر قرآن» به «متن قرآن» می دانند.

فاطمه خالکی  

بخش قرآن تبیان