تبیان، دستیار زندگی
از منظر اندیشه اسلامی ، رویا می تواند حامل یک پیام باشد؛ که گاهی این پیام، از سمت جسم و حواس و ادراک جسمانی ما و گاهی از سوی روح و ادراک روحانی ما مخابره شده است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

رویای صادقه شیخ مشكور

رویای صادقه شیخ مشكور

از منظر اندیشه اسلامی ، رویا می تواند حامل یک پیام باشد؛ که گاهی این پیام، از سمت جسم و حواس و ادراک جسمانی ما و گاهی از سوی روح و ادراک روحانی ما مخابره شده است.

بشر به علت خلقت ویژه و تركیب پیچیده ای كه از آن برخوردار است، دارای امتیازاتی نسبت به دیگر مخلوقات است، كه امكانات و ظرفیت های گوناگونی را برای وی فراهم می آورد.یكی از مسائلی كه از دیرباز ذهن فلاسفه، متكلمین و در دوره معاصر روان شناسان و.... را به خود جلب نموده است، موضوع خواب و رویا است كه صرفنظر از علوم بشری، در حوزه ادیان و مذاهب نیز منشا مباحثاتی گردیده است.

حكما و فلاسفه ای كه در باب موضوع خواب و رویا به تحقیق پرداخته اند، خواب را حالتی می دانند که در آن حواس ظاهری به تدریج از عالم خارج منقطع می گردد، اما حواس باطنی همچنان فعال است.(1) در حقیقت از دیدگاه متافیزیكی، در زمان خواب، نفس انسان در اثر فراغت از پرداختن به عالم خارج و اشتغالات مختلف، توجه به عالم خود پیدا می کند، چرا که نفس با عالم ملکوت اتصال درونی و معنوی دارد، اما اشتغال وی به تدبیر بدن مانع از توجه او به عالم ملکوت است، ولی در حالت خواب این تعلق گسسته می شود. بنابراین هرقدر که این فراغت نفس از عالم ماده بیشتر باشد و شرایط مساعد تری برای این فراغت، فراهم شده باشد به همان اندازه اتصال نفس با عالم ملکوت بیشتر و شفاف تر خواهد بود.

محققین خواب و رویای انسانی را به چند دسته تقسیم كرده و بر این اساس معتقدند، رویاهایی كه انسان در خواب می بیند یا از قسم اضغاث احلام و خواب های عبث و نامفهوم بوده و یا رویای صادقه یا صالحه می باشند.(2) مرحوم کلینی در کتاب کافی به نقل از تفسیر علی بن ابراهیم آورده است: «عن ابی عبدالله علیه السلام، قال: الرۆیا علی ثلاثه وجوه: بشارة من الله للمۆمن و تحذیر من الشیطان و اضغاث احلام؛(3) حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: رۆیا بر سه قسم است: یکی خوابی که در آن از خداوند بر مۆمنان بشارت است. دوم خوابی ترسناک که از شیطان است و سوم خواب هایی که فکر و خیالات و اوهام است.»

در مواردی كه انسان به علت فراغت از تخیلات روزانه، ارتباط شفاف تری با عالم ملكوت برقرار می كند، روح انسان می تواند حقایق و معارفی را از عالم ملكوت دریافت نماید كه از آن تعبیر به رویای صادقه می كنند به عنوان مثال گاهی مناظر بهشتی و ملاقات با اولیا و انبیا در خواب اتفاق می افتد و برخی اوقات صحنه ای از زندگی روزمره که خبر از واقعه ای خاص دارد مشاهده می شود و گاه چهره ها و افرادی خاص در خواب مشاهده می شود که فرد قبلاً با این افراد آشنایی نداشته و بعداً با آنها ملاقات می کند. این قسم از خواب ها دارای معانی خاصی بوده و نیاز دارند كه توسط فردی که اطلاع از این تغییر و تبدلات مثالی - که در ذهن واقع می شود - داشته باشد، تعبیر شده و به این ترتیب بعد از تعبیر، خبر از اموری حقیقی در عالم خواهد داد. البته برخی از این قسم رویاها، به گونه ای هستند که ذهنیت فردی در آنها دخالتی ندارد، لذا این رویا ها نیاز به تعبیر ندارند و بطور مستقیم خبر از واقعیتی در عوالم مختلفِ مادی و معنوی خواهند داد.

قرآن كریم، در چند مورد به مصادیقی از رویاهای صادقه اشاره كرده و بر حقیقت آن صحه می گذارد مانند:

الف) رۆیای یوسف (ع) درباره سجده یازده ستاره و ماه و خورشید بر او. (یوسف/5)

ب) رۆیای دویار زندانی یوسف (ع) که یکی آزاد و دیگری اعدام شد. (یوسف/41)

ج) رۆیای پادشاه مصر درباره گاو لاغر و چاق. (یوسف/49 ـ 35)

البته بسیاری از روانشناسان و روانپزشكان مادی نگر چون فروید، معتقدند كه تحقق این رۆیاها کاملاً تصادفی است. فروید تحقق رۆیای کم نظیر حضرت یوسف(ع) را نیز با این استدلال توجیه می کند که چون آن حضرت نعوذ بالله، دارای میل شدید به تفوق و برتری نسبت به برادرانش بوده، رویایی مرتبط با امیال درونی خود را دیده که اتفاقاً به وقوع پیوسته است؛ کما اینکه امکان تحقق نپذیرفتن آن نیز وجود داشته است.(4) اما از منظر اندیشه اسلامی ، رویا می تواند حامل یک پیام باشد؛ که گاهی این پیام، از سمت جسم و حواس و ادراک جسمانی ما، گاهی از سوی روح و ادراک روحانی ما مخابره شده است. پس در بین انواع رویاها، خوابهایی وجود دارند که تجربیات واقعی روح ما هستند و می توانند ما را از رازی پوشیده و یا حادثه ای در آینده با خبر سازند و به تعبیر حدیث نبوی برخی رویاها « بشری من الله»(5) می باشند.

به عنوان نمونه ای از رویاهای صادقه در احوالات فقیه زاهد عادل، مرحوم شیخ جواد بن مشكور عرب نقل می كنند كه وی: « در شب 26 ماه صفر 1336 هجرى در نجف اشرف در خواب، حضرت عزارئیل را مى بیند پس از سلام از او مى پرسد از كجا مى آئى ؟ مى فرماید از شیراز و روح میرزا ابراهیم محلاتى را قبض كردم شیخ پرسید : روح او در برزخ در چه حالى است ؟مى فرماید : در بهترین حالات و در بهترین باغ هاى عالم برزخ و خداوند هزار ملك را مامور كرده است كه فرمان او را ببرند شیخ گفت :براى كدام عمل به چنین مقامى رسیده است ؟ فرمود: براى خواندن زیارت عاشورا (مرحوم میرزاى محلاتى سى سال آخر عمرش مرتب زیارت عاشوار مى خواند )چون مرحوم شیخ از خواب بیدار شد، فردا به منزل آیة الله میرزا محمد تقى شیرزاى رفت و خواب خود را براى ایشان نقل كرد، مرحوم میرزا گریه كرد از ایشان سبب گریه را پرسیدند، فرمود :میرزاى محلاتى از دنیا رفت او استوانه فقه بود ،به ایشان عرض كردند معلوم نیست كه آقاى محلاتى فوت كرده باشد شیخ خوابى دیده معلوم نیست واقعیت داشته باشد، میرزا فرمود : بلى خواب است ولى خواب شیخ مشكور است نه خواب افراد عادى، فرداى آن روز تلگراف فوت میرزاى محلاتى از شیراز به نجف اشرف رسید و صدق رویاى شیخ مذكور آشكار شد.»(6)


پی نوشت‏ها:

1.بدیع الزمان فروزانفر، شرح مثنوی ، تهران، انتشارات زوار ، ج1، ص 179

2.سید جعفر سجادی، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ج1، ص 231

3.كلینی، کافی،تهران، انتشارات دارالكتب الاسلامیه ،  ج 8، ص 90، حدیث 61

4.زبان از یاد رفته ، اریک فروم، تهران، نشر مروارید، ص 160

5.محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، تهران، دارالكتب الاسلامیه، ج58، ص181

6.عبدالحسین دستغیب، داستانهاى شگفت ، قم، انتشارات دفنر اسلامی،  داستان شماره 114

منابع:

داستانهاى شگفت

تهیه و فراوری: فربود، گروه حوزه علمیه تبیان