دیو چو بیرون رود ....

نیم نگاهی به تاریخ بشری، بیانگر درگیری پایدار و بی‌امان حق و باطل است که از سپیده دم تاریخ تا کنون به طور مداوم و در میدان‌های گونا‌گون حیات جریان داشته و پیروزی و شکست، دست به دست گردیده است. هر چند در بسیاری از مقاطع، حق و ورهروان راهش در ضعف و فشار، و باطل و میدان‌دارانش در تاخت و تاز بوده‌اند، اما سرانجام تاریخ طبق سنن الهی، از آن حق و حق‌‌طلبان است و حاکمیت خط انبیاء بر تمامی قلوب و نفوس تحقق خواهد یافت.

پیروزی نهایی نیروهای حق و صلح و عدالت، اندیشه‌ای قرآنی است که با قاطعیت اعلام می‌دارد: پیروزی نهایی با دین حق و ایمان و غلبه قطعی صالحان و متقیان، کوتاه شدن دست ظالمان و مستکبران و آینده روشن و سعادتمندانه بشر است.

نقطه اوج و متعالی این حرکت، قیام و ظهر و منجی موعود ـ و از دیدگاه اسلام مهدی(عج) ـ تحقق می‌یابد و او رهبری گروه حق را به دست می‌گیرد و با تمام توان، به جنگ نهایی با جبهه کفر و باطل می‌پردازد و در تحقق وعده‌های حتمی الهی، پیروز می‌شود و تاریخ به شکوه‌مندترین فرجام خود می‌رسد.

امام مهدی(عج) تحقق‌بخش ایده‌های همه انبیاء و اولیاء و مردان مبارز راه حق است و به عبارتی حاصل تمام مجاهدت‌ها و تلاش‌های پیامبران و ثمره قیام‌ها و مبارزات حق‌طلبان است.

از آیات قرآن استفاده می‌شود که ظهور مهدی موعود حلقه‌ای است از حلقات مبارزه اهل حق و باطل که به پیروزی نهایی اهل حق منتهی می‌شود. سهیم بودن یک فرد در این سعادت، موقوف به این است که آن فرد عملا در گروه حق باشد. آیاتی که بدان‌ها در روایات اشاره شده است، نشان می‌دهد که مهدی موعود(عج) مظهر نویدی است که به اهل ایمان و عمل صالح داده شده است.(1) مظهر پیروزی نهایی اهل ایمان است.(2)

آخرالزمان و آینده بشری

آخرالزمان، یکی از آموزه‌های مهم دینی است که در فرهنگ عامه مسلمانان ـ به‌ خصوص شیعه ـ از عصری حکایت می‌کند که مهدی موعود(عج) در آن ظهور می‌کند و تحولات ویژه‌ای در جهان رخ می‌دهد.(3)

آخرالزمان را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد:

بخش اول دورانی که انسان به مراحل پایانی انحطاط اخلاقی می‌رسد. فساد اخلاقی و ستم همه جوامع بشری را فرا می‌گیرد و واپسین امیدهای بشری به ناامیدی می‌گراید.

بخش دوم دوران تحقق وعده‌های الهی به پیامبران و اولیای خدا که با قیام مصلح جهانی آغاز می‌شود.

بحران معنویت، وقوع اختلاف‌ها و درگیری‌های بسیار، ظهور دجال، وقوع مصائب و نزول ‌بلاها، ندای اسمانی، ظهور منجی بزرگ بشری، نزول عیسی از آسمان و ... وقایع گوناگون پیش‌بینی شده‌ای است که با تحقق آن‌ها، تاریخ بشری وارد مرحله نوینی می‌شود. در روایتی آمده است: «پیامبر(صلی الله علیه و آله) به امام علی(علیه السلام) فرمود: آیا تو را بشارت ندهم؟ آیا تو را خبر ندهم؟ امام عرض کرد: بلی یا رسول‌الله! آن حضرت فرمود: هم‌اینک جبرئیل نزد من بود و مرا خبر داد قائمی که در آخرالزمان ظهور می‌کند و زمین را پر از عدل و داد می‌سازد ـ همان‌گونه که از ظلم و جور آکنده شده ـ از نسل تو و فرزندان حسین است».(4)

از این رو آخرالزمان، پایان یک مرحله و ورود به مرحله متعالی تاریخ است؛ شروعی روشن و سعادت‌آمیز که غرض از آفرینش انسان به طور کامل تحقق خواهد یافت و جهان شاهد بهترین دوران از زندگی بشری خواهد بود.

آیات قرآن و روایات

برخی آیات قرآن، بیانگر وعده حتمی و یقینی پیروزی نهایی حق و اهل ایمان است که صالحان و مستضعفان حکومت زمین را در دست خواهند گرفت. در آیه 5 سوره قصص آمده است: «وَنُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ»؛ « و خواستیم بر كسانى كه در آن سرزمین فرو دست‏شده بودند منت نهیم و آنان را پیشوایان [مردم] گردانیم و ایشان را وارث [زمین] كنیم».

امام علی(علیه السلام) درباره این آیه که بشارتی است درباره پیروزی حق بر باطل و ایمان بر کفر، فرموده است: «این گروه آل‌محمد هستند، خداوند مهدی آن‌ها را بعد از زحمت و فشاری که بر آنان وارد می‌شود، برمی‌انگیزد و به آن‌ها عزت می‌دهد و دشمنان‌شان را دلیل و خوار می‌کند».(5)

در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) نیز آمده است: «این آیه درباره صاحب‌الامر است که در آخرالزمان ظهور می‌کند و جباران و فراعنه را نابود می‌سازد و شرق و غرب عالم را مالک می‌شود و آن را از عدل آکنده می‌سازد، همان‌طور که از ستم پر شده بود».(6)

خداوند در آیه دیگری فرموده است: «وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یرِثُهَا عِبَادِی الصَّالِحُونَ»؛ « و در حقیقت در زبور پس از تورات نوشتیم كه زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد».(7) این آیه تحقق‌بخش وعده‌ای است که خداوند از گذشته‌های دور در کتاب‌های آسمانی به حق‌پرستان، صالحان و تقواپیشگان داده است که زمین، از آن ایشان است و فرجام نیک به مۆمنان تعلق دارد. مفسران در تفسیر این آیه می‌گویند: «خداوند متعال خبر می‌دهد که منافع جهان به صالحان منتقل می‌شود ـ بدون آنکه معامله‌ای صورت گیرد ـ و برکات زمین مختص آنان خواهد شد. این برکات در شکل دنیوی‌اش جامعه‌ای صالح خواهد بود که از شرک و گناه پاک گشته است؛ جامعه‌ای بشری و صالحی که خدا را بندگی کنند و به او شرک نورزند».(8)

امام صادق(علیه السلام) در تفسیر این آیه شریفه فرموده است: « منظور از اینکه زمین را بندگان صالح خدا به ارث می‌برند، مهدی و یاران او هستند».(9)

در آیه دیگری درباره این وعده الهی آمده است: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیسْتَخْلِفَنَّهُم فِی الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَیمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَى لَهُمْ وَلَیبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یعْبُدُونَنِی لَا یشْرِكُونَ بِی شَیئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ»؛ «خدا به كسانى از شما كه ایمان آورده و كارهاى شایسته كرده‏اند وعده داده است كه حتما آنان را در این سرزمین جانشین [خود] قرار دهد همان گونه كه كسانى را كه پیش از آنان بودند جانشین [خود] قرار داد و آن دینى را كه برایشان پسندیده است به سودشان مستقر كند و بیمشان را به ایمنى مبدل گرداند [تا] مرا عبادت كنند و چیزى را با من شریك نگردانند و هر كس پس از آن به كفر گراید آنانند كه نافرمانند».(10)

امام صادق(علیه السلام) در تفسیر این آیه فرموده است: « این آیه هنوز تأویل نشده است و اگر قائم ما ظهور کند، به زودی خواهید دید کسی را که معنای این آیه را می‌فهمد. دین محمد به همه جا خواهد رسید، چنان که شب به همه جا می‌رسد؛ به صورتی که بر روی زمین مشرکی باقی نخواهد ماند».(11)

در آیه 33 سوره توبه نیز می‌خوانیم: «هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِینِ الْحَقِّ لِیظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ»؛ «او كسى است كه پیامبرش را با هدایت و دین درست فرستاد تا آن را بر هر چه دین است پیروز گرداند هر چند مشركان خوش نداشته باشند».این ایه که از پیروزی همه جانبه اسلام بر همه ادیان جهان سخن می‌گوید، سرانجام تاریخ بشری را چنین ترسیم می‌کند که اسلام همه سرزمین‌ها را فرا خواهد گرفت؛ چنان‌که امام صادق(ع) در تفسیر این آیه فرموده است: «به خدا سوگند!‌این آیه هنوز تأویل نشده و تأویل نیز نخواهد شد تا اینکه قائم خروج کند. پس زمانی که قائم خروج کند، باقی نمی‌ماند کافر به خداوند بزرگ و مشرک به امامت؛ مگر اینکه از خروج او ناراحت می‌شود. پس اگر مشرک یا کافر در داخل سنگی پنهان شود، آن سنگ خواهد گفت: ای مۆمن! در داخل من کافری پنهان شده، پس مرا بشکن و او را بکش».(12)

پی‌نوشت:

1.       نور:55.

2.       مطهری، قیام و انقلاب مهدی(عج)، ص 54.

3.       موسوی بجنوردی، دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، جپ، ص 134.

4.       حرعاملی، اثباة‌الهداة، ج3، ص 542.

5.       الحویزی، تفسیر نورالثقلین، ج4، ص 110.

6.       بحرانی، البرهان فی تفسیرالقرآن، ج3، ص 230.

7.       انبیاء: 105.

8.       طباطبایی، المیزان، ج14، ص  352.

9.       قمی، تفسیر قمی، ج2، ص 77.

10.   نور: 55.

11.   عیاشی، تفسیرعیاشی، ج2، ص 56.

12.   مجلسی، بحارالانوار، ج53، ص 4.

بخش مهدویت تبیان