آثار خیرخواهی
انسان خیرخواه چون دارای نیت پاك است و براساس «اِنَّمَا الْاَعْمالُ بِالنِّیاتِ؛(١)همانا عملها براساس نیتها هستند [كه محاسبه می‌شوند] .» هر روز از نظر روحی و روانی ترقّی و رشد بیش تری پیدا نموده، به خداوند نزدیك‌تر می‌شود.
تا آنجا كه بالاترین مقام در نزد خداوند مخصوص خیرخواهان است:.».. اَعْظَمُ النَّاسِ مَنْزِلَةً... اَمْشاهُمْ... بِالنَّصِیحَةِ»(٢)
راوی می‌گوید: نزد پیامبر اكرم صلی الله علیه وآله نشسته بودم، آن حضرت فرمود: «اكنون شخصی بر شما وارد می‌شود كه از اهل بهشت است.» پس مردی از انصار درحالی كه آب وضو از محاسنش می‌چكید وارد شد و سلام كرد و مشغول نماز شد. فردای آن روز نیز پیامبر اكرم صلی الله علیه وآله آن سخن را تكرار فرمود. باز همان مرد انصاری وارد شد و روز سوم نیز همین داستان تكرار شد. بعد از خارج شدن آن حضرت از مجلس، یكی از یاران به دنبال آن مرد انصاری رفت و سه شب در نزد او به سر برد؛ ولی از شب بیداری و عبادت [فراوان] چیزی ندید، جز اینكه هنگام رفتن به رخت خواب ذكر خدا را می‌گفت و بعد می‌خوابید و برای نماز صبح بیدار می‌شد.
بعد از سه شب آن صحابی گفت: من از پیغمبر خداصلی الله علیه وآله درباره تو چنین سخنی شنیدم، خواستم بفهمم كه چه اعمال و عباداتی انجام می‌دهی كه باعث شده پیامبرصلی الله علیه وآله تو را بهشتی بخواند؟ مرد انصاری در جواب گفت: غیر از آنچه دیدی از من بندگی [بیش تری] سرنمی زند، جز آنكه بر احدی از مسلمانان در خود غشّ و خیانتی نمی‌بینم و بر خیر و خوبی كه خدای تعالی به او عنایت كرده، حسدی نمی‌ورزم [و در یك كلام خیرخواه مردم هستم] . آن صحابی گفت: این حالت است كه تو را به این مرتبه [عالی] رسانده و این صفتی است كه تحصیل آن از ما [و از هر كسی] برنمی آید.»(٣)
در خیرخواهی و خیرپذیری به این نكات توجه شود:
1. میانه روی
اندازه نگهدار كه اندازه نكوست // هم لایق دشمن است وهم لایق دوست. امام زین العابدین علیه السلام فرمود: «كَثْرَةُ النُّصْحِ تَدْعُو اِلَی التُّهَمَةِ،(٤) زیادی نصحیت و خیرخواهی [و تكرار آن عامل [بدگمانی] و تهمت می‌شود.»
2. توجه به خیرخواهی دیگران
خیرخواهی و نصیحت آن گاه به نتیجه مفید می‌رسد كه شخص نصیحت شده، خیرخواهی دیگران را مورد توجّه قرار دهد و به آن ترتیب اثر دهد.
علی علیه السلام فرمود: «طُوبی لِمَنْ اَطاعَ ناصِحاً یهْدِیهِ وَتَجَنَّبَ غاوِیاً یرْدِیهِ؛ (٥)خوشا به حال كسی كه خیرخواهی ناصحی را كه او را هدایت می‌كند، اطاعت كند و از گمراهی شخصی كه او را به پستی می‌كشاند، دوری گزیند.»
و فرمود: «مَنْ خالَفَ النُّصْحَ هَلَكَ؛ (٦) كسی كه با خیرخواهی مخالفت كند، هلاك می‌شود.»
و حضرت باقرعلیه السلام فرمود: «اِتَّبِعْ مَنْ یبْكِیكَ وَهُوَ لَكَ ناصِحٌ وَلا تَتَّبِعْ مَنْ یضْحِكُكَ وَهُوَ لَكَ غاشٌّ؛(٧)پیروی كن كسی را كه تو را می‌گریاند در حالی كه خیرخواه توست و پیروی نكن از كسی كه تو را می‌خنداند لیكن فریبنده توست.»
پی نوشت:
1) وسائل الشیعة، ج 1، ص 48، ح 89.
2) ترجمه و منابع آن گذشت.
3) محجّة البیضاء، محسن فیض كاشانی، مۆسسة الاعلمی للمطبوعات، ج 5، ص 325؛ الترغیب والترهیب، ج 3، ص 548، ح 1؛ معراج السعادة، مرحوم نراقی، نشر هجرت، ص 472.
4) بحار الانوار، ج 72، ص 66، ح 7؛ ر. ك: الدّرة الباهرة، ص 26؛ منتخب میزان الحكمة، ص 502.
5) غرر الحكم، ح 4575.
6) همان، ح 10663.
7) المحاسن، برقی، ج 2، ص 440، ح 2526؛ منتخب میزان الحكمة، ص 502
منبع: ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره96.
تهیه و تنظیم: سید صدرالدین مرتجی-گروه حوزه علمیه تبیان
