عده ای که در آتش جهنم نمی روند

مدارا و تحمل همدیگر و داشتن یک زندگی مسالمت آمیز در این دور و زمانه بسیار کاهش یافته است؛ این خصلت یکی از اصول زندگی اجتماعی محسوب شده و رعایت آن برای آرامش عمومی جامعه ضروری به نظرمی‌رسد؛ این است که در متون دینی سفارش زیادی بر مدارا کردن همدیگر شده است.

"رفق، خوب است؛ رفق، همسازی، همیاری، مدارا. در باب رفق روایاتی داریم. رفق یعنی سازگاری؛ انسان سازگاری نشان بدهد. آن که آدم نباید با او سازش کند، دشمن است؛ آدم با دوست باید سازگاری نشان دهد. بالاخره باید تحمل کنند؛ یک چیزی را این از آن تحمل کند، یک چیزی را آن از این تحمل کند."

حدیثی از پیامبر صلی الله علیه وآله است که می فرمایند: مدارا کردن نصف ایمان است و اگر بخواهیم برای هر چیزی شاخصی بگذاریم و هر کس خواست بداند ایمانش در چه حدی است، ببیند چقدر با مردم مدارا می کند؟ چقدر زود عصبانی می شود؟

بعضی‌ها همه را بی دین می دانند و با همه سرجنگ دارند، در رانندگی مدام بوق می زنند.

توصیه اسلام به آسان گیری و مدارا کردن با مردم

پیامبرخدا صلی الله علیه و آله فرمودند: هر کس در ماه مبارک رمضان به زیردستان و خدمتگزارانش سختگیر نباشید و به آن‌ها مهلت بدهد خدای متعال هم حساب آخرت و قیامت را به او راحت خواهد گرفت.

در آیات مربوط به ماه مبارک رمضان داریم که «یُریدُ اللَّهُ بِكُمُ الْیُسْرَ» (البقرة: 185). و در دنباله این آیه می فرماید: «وَلایُریدُ بِكُمُ الْعُسْرَ» خدا سخت گیر نیست ، آسان می گیرد.

اولاً خدای متعال می توانست پنج رکعت نماز واجب کند اما هفده رکعت واجب کرد، می توانست شش ماه روزه واجب کند اما یک ماه واجب کرد ، خیلی چیزها را مستحب قرار داده به میل و اختیار شما گذاشته است.

پیامبر به بعضی از فرستنده ها که به یمن می فرستاد می فرمودند: سخت نگیرید شما هم آسان بگیرید، دین ما دین آسانی است خدای ما آسان می گیرد «یُریدُ اللَّهُ بِكُمُ الْیُسْرَ».

پیامبر می فرماید: من اهل تکلف نیستم. «وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفینَ» (ص: 86). تکلف یعنی این که انسان بیش از طاقت و توانش در عبادت به خودش فشار بیاورد. در جمله دیگر می فرمایند: «انا و الاتقیاء من امّتى براء من التّكلّف» (محمد تقی فلسفی/ الحدیت-روایات تربیتی/ ج 1/ ص: 226). من و پرهیزگاران امتم از تکلف بیزاریم.

زور نگوییم

در زندگی به خودمان و دیگران زور نگوییم، فشار نیاوریم. ما حق نداریم زیاد عبادت بکنیم و خودمان را خسته کنیم، زیاد درس بخوانیم و از علم و درس زده بشویم.

یکی از چیزهایی که مورد ابتلای خیلی از مردم است ، چشم و هم چشمی و به همدیگر نگاه کردن است. هر کسی در توان خودش باید حرکت کند، به قول یکی از شعراء:

تکلف گر نباشد خوش توان زیست           گر نباشد خوش توان رفت

پیامبرخدا صلی الله علیه وآله معمولاً مطالب را می فرمودند اما بعضی جاها برای این که بهتر در ذهن اصحاب و یاران بماند به صورت سوال مطرح می کردند یک بار که در جمع اصحاب نشسته بودند فرمودند: «أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِمَنْ یَحْرُمُ عَلَیْهِ النَّارُ غَداً» (شیخ صدوق/ أمالی الصدوق/ ص:319). آیا خبر ندهم آتش جهنم بر چه کسی حرام است؟

این تعبیریعنی یک عده ای هستند که خدای متعال مهر زده که این‌ها در آتش جهنم نروند حتی اگر به طرف آتش هم بروند این‌ها را برمی گردانند یعنی به خاطر آن اعمال و صفات یک عصمتی، سپری بینشان ایجاد شده که اگر بخواهند به طرف آتش جهنم بروند ، ملائکه آن‌ها را نمی گذارند در جهنم را می بندند.

اصحاب عرض کردند یا رسول الله نمی دانیم. حضرت فرمودند: «الْهَیِّنُ الْقَرِیبُ اللَّیِّنُ السَّهْل» (شیخ صدوق/ أمالی الصدوق/ ص:319). بر کسانی که هین و لین هستند یعنی کسانی که در زندگی بر خودشان و دیگران آسان می گیرند.

آدم آسان گیر و کسانی که در معاشرتشان نرم و ملایم‌اند، تند و خشن نیستند ،کسانی که در زندگی آسان گیر و نرمند ، قطعاً آتش جهنم به آن‌ها اثر نمی کند یعنی از همین حالا آتش به آن‌ها راه ندارد قیامت هم ندارد و این‌ها قطعاً اهل بهشت‌اند.

«وَعِبادُ الرَّحْمنِ الَّذینَ یَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْناً» (الفرقان: 63). یعنی عباد الرحمان آرام و راحت راه می روند ، دنبال پز و چشم وهم چشمی و دنبال شهرت های بی خودی نیستند. ولی بعضی به خاطر پزو مدرک دنیا خودشان را به آب و آتش می زنند.

«الْهَیِّنُ» یعنی هم بر خودت و هم بر دیگران آسان به گیر. انسان باید کارهایش را روی روال عادی انجام بدهد. یک ماشین که می تواند یک تن بار حمل به کند ما دو تن بار بارش کنیم فنر آن ماشین می شکند ، کمک‌هایش خراب می شود ، همه وجود آن ماشین از بین می رود. انسان‌ها هم همین طورند، خداوند به اندازه و توان هر کسی از او کار می خواهد.

به قول خواجه حافظ که می فرماید:

گفت آسان گیر بر خود کارها کز روی طبع                             سخت می گیرد جهان بر مردمان سخت کوش

دوش بـا مـن  گـفـت  کاردانـی  تـیـزهـوش                          وز شـمـا نشـاید پنـهـان کـرد سـر می‌فروش

عواقب سختگیری کردن به دیگران

کسانی که به خودشان و دیگران سخت می گیرند خدا هم روز قیامت به آن‌ها سخت خواهد گرفت. روایت داریم در آقایی و ریاست طمع نکنید.

کسی که به فکر اعمال ریز و درشتش است هیچ وقت رئیس و سرپرست نمی شود، مدیر و مدبر نمی شود. مدیر یعنی مدارا کننده، سرپرست یعنی کسی که درمسائل ریز گیر ندهد به مسائل کلان فکر به کند این قدر خرده گیر نباشد، ریز بین نباشد، که همه اش به مسائل ریز بپردازد یا مسائل ریز را زیر ذره بین بگیرد.

آسان گیر بر خود کارها کز روی طبع                 سخت می گیرد جهان بر مردمان سخت کوش

خداوند در قرآن می فرماید: «فَسَوْفَ یحُاسَبُ حِسَابًا یَسِیرًا وَ یَنقَلِبُ إِلىَ أَهْلِهِ مَسْرُورًا» (الانشقاق: 8،9). کسی که به مردم آسان بگیرد خداوند هم حساب او بسیار آسان کند، و او هم با سرور و شادمانی به پیش خویشان و کسانش می رود و آن‌هایی که خداوند به آن‌ها سخت می گیرد اهل جهنم می شوند.

پس اگر کسی می خواهد اهل بهشت باشد ، به خانواده اش، به زیر دستانش، به شاگردانش سخت نگیرد تا خدا هم بر او آسان بگیرد.

با این‌ها مدارا کنیم

مدارا با والدین:

بکر بن صالح گوید: دامادم به امام جواد (علیه السلام) نوشت: پدرم مرد ناصبی بد اعتقادی است و از جانب وی با شدائد و زحماتی چند روبرو گشته‌ام، در صورت صلاحدید درباره‌ام دعا کنید، و بیان فرمائید که نظرتان در این باره چیست؟ آیا با وی به دشمنی و پرخاش برخیزم یا مدارا نمایم؟

حضرت در پاسخ نوشتند: نوشته‌ات را فهمیدم و به آنچه در باره پدرت یاد کردهای پی بردم، و ان شاء اللَّه در باره تو دست از دعا نمی‌کشم، و مدارا برای تو بهتر از دشمنی و پرخاشگری است، و همراه با هر مشکلی آسانی است، صبر را پیشه ساز که عاقبت از آن پرهیزکاران است، خداوند تو را بر ولایت آن کس که ولایتش را پذیرفته‌ای ثابت بدارد،... .

بکر گوید: پس از آن خداوند دل پدر او را مطابق میل وی برگرداند به طوری که در هیچ چیز با او مخالفت نمی‌ورزید.

از کافی به سندش تا معمر بن خلاد آمده که به امام رضا (علیه‌السلام) گفتم: دعا کنم در حق پدر و مادرم که مذهب حق را نمی‌شناسند؟ فرمود: برایشان دعا کن و از آن‌ها صدقه بده و اگر زنده‌اند و عارف به حق نیستند ، با آن‌ها مدارا کن که به‌راستی رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرموده: راستش خدا مرا برای رحمت فرستاده نه برای عقوق و ناسپاسی.

مدارا با کودکان:

حق خردسال این که به او مهربان باشی و او را پرورش و آموزش دهی، از او درگذری و پرده پوشی کنی و نرمش کنی و کمکش کنی و خطاهای نوجوانیش را نهان داری که سبب توبه او گردد و با او مدارا کنی و کشمکش نکنی که مایه کندی رشد او شود.

مدارا با همسر:

امیرالمۆمنین علی علیه السلام در وصیتش به محمد بن حنفیه فرمود: «فرزندم، … زن قهرمان نیست بلكه شاخه ریحان است. بهرحال با او مدارا كن و به خوبى با او همراهى كن تا زندگیت گوارا گردد».

در اندرزهای لقمان به فرزندش: پسرم! با سه کس مدارا لازم است: بیمار، پادشاه و زن. و در زندگی قانع باش، تا بی‌نیاز و شاد زندگی کنی، و پرهیزکار باش، تا گرامی شوی و با پرهیزکاران محشور گردی.

مدارا با خویشاوندان:

امیر مۆمنان برای مردم سخنرانی کرد، خدا را سپاس کرد و او را ستود و سپس فرمود: هیچ کدام شما مردان گر چه صاحب فرزند است از عشیره و تبارش بی‌نیاز نباشد، و از مدارا، و گرامی داشت آنان و از این که از او به دست و زبانشان دفاع کن‌اند، آن‌ها بیش از مردم دیگر در پشت سرش از او نگهداری توان‌اند و پریشانی او را بیش‌تر آرامش دهند، و بر او دلسوزتر باشند در آسیبی که به او رسد.

مدارای مسئولین با عموم مردم:

از رهنمودهای امام علی علیه السلام به حذیفة بن یمان (ره) استاندار مدائن:

آغوشت را به روی مردم باز کن، و در مجلس و رفت و آدم‌ها، با آنان مدارا کن...و حضرت در خطابه‌ای به مردم مدائن فرمود: من حذیفه را بر امورتان منصوب نمودم، و او از نیکان و صالحان است، و امیدوارم با صلاح عمل نماید، و من او را مأمور احسان به نیکان و سختگیری بر بدان و مدارا با خوبانتان کردم. و هر کس به برادر مسلمانش قرض دهد، ... اگر پس از تمام شدن مهلت، هنگام مطالبه با او مدارا کند، از صراط مانند برق جهنده و سریع می‌گذرد و حساب و کیفری در پیش نخواهد داشت.

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منابع:

شیعه نیوز

سایت واعظون

سایت صدا و سیما، برنامه سمت خدا

وبلاگ نور آسمان