تأثیر فردی و اجتماعی روزه (2)
در مقاله قبل، به شرح و توضیح برخی از تأثیرات فردی و اجتماعی روزه داری اشاره كریم و در این نوشتار، ادامه این موضوع را پی خواهیم گرفت.
ب) اثر روزه بر خانواده
مهمترین محورها درباره روزه و خانواده را میتوان اینگونه دسته بندی كرد:
* بررسی اثر فضای معنوی رمضان بر تقویت روابط خانوادگی
* بررسی عوامل تأثیرگذار در تقویت روابط خانوادگی به هنگام ماه مبارک رمضان ازجمله
ـ افطاری دادن و دید و بازدیدهای پس از افطار؛
ـ شرکت همگانی اعضای خانواده در مراسم دعا و قرائت قرآن
ـ حضور بیشتر اعضای خانواده در خانه؛
ـ فضای گرم و صمیمی و معنوی سفره های افطار و سحر.
* بررسی وظایف اعضای خانواده نسبت به یکدیگر در ماه رمضان از جمله:
ـ نسبت به نو روزه داران؛
ـ نسبت به پیر روزه داران
ـ نقش بزرگترها در انسجام خانواده
ـ تبیین راههای کاربردی تعمیم دادن فضای معنوی خانواده به دیگر ماههای سال
ـ نقش تربیتی ماه رمضان بر کودکان
ـ آسیب شناسی خانواده در ماه رمضان
ج) اثر روزه بر اجتماع (روزه، مدرسه عالی اجتماعی)
روزهداری، افزون بر فوایدش برای جسم و تن و روان آدمی، حکمتها و مصالحی در اجتماع انسانی دارد که برخی از آنها را یادآور میشویم:
یک ـ بیداری عواطف بشری
بیشک، یکی از برکتهای اجتماعی روزه، بیداری عواطف انسانی است. انسان به کمک روزه، درمییابد که بر فقیران و گرسنگان چه میگذرد. در واقع، روزه دار با تحمل گرسنگی و تشنگی روزه، با درد نیازمندان و مستمندان آشنا میشود و عواطف و احساسات انسانی، او را به کمک به فقیران تشویق میکند. به همین دلیل در ماه مبارک رمضان، رسیدگی به فقیران و محرومان بیشتر به چشم میخورد. همچنین، روزه دار توانگر و فهیم، درمییابد که چه بسا فقیران و محرومان مۆمن به واسطه صبر بر محرومیتها در طول سال، در قوت اراده و شرافت طبع و بلندی همت، بر او فضیلت دارند.
یاد کردن حال فقیران و طبقه محروم جامعه و توجه به شرافت نفس و علوّ طبع بی پایان آنان، از مهمترین فواید روزه داری است.
دو ـ تقویت همبستگی اجتماعی
یکی از برکتهای ماه مبارک رمضان، تقویت همبستگی اجتماعی و ایجاد روحیه جمعگرایی میان مسلمانان است. به نظر اسلام، عبادت و تقرب به خدا در نماز و روزه خلاصه نمیشود، بلکه انجام دادن مسئولیتهای اجتماعی، خدمت به بندگان خدا و تلاش برای رفع نیازهای آنان، میتواند وسیلهای برای تقرب به خدا باشد.
برای مثال، مضمون یکی از دعاهای هر روزه ماه رمضان، طلب گشایش و رفع نیاز برای گرفتاران و دردمندان و نیازمندان است و فرد روزه دار حتی برای مردگان مۆمن نیز طلب سرور و آرامش میکند. همچنین در دعای روز پانزدهم، روزه دار از خداوند، توفیق احسان و نیکی به مردم را درخواست میکند.
از دیگر آموزههای دین اسلام، افطاری دادن به مسلمانان است که حتی اگر مقدار ناچیزی باشد، پاداش بیشماری نصیب افطاردهنده خواهد شد و این کار به تقویت روحیه جمعگرایی و دیگرخواهی میانجامد.
از دیگر مصداقهای همبستگی اجتماعی در ماه مبارک رمضان، تشکیل صفهای زیبا و به هم پیوسته نماز عید فطر است که برجستهترین نمونه وحدت و انسجام اسلامی میان مسلمانان به شمار میرود. پس از پایان ماه رمضان، مسلمانان همگی با هم روز عید فطر را جشن میگیرند و همراه با هم بانگ «الله اکبر و الحمدلله» را سر میدهند و شکر این نعمت بزرگ را به جا میآورند. ثمره این وحدت عبادی، وحدت و یگانگی آنان را دوچندان میکند.
رمضان؛ ماه یکپارچگی و یکرنگی است. بیایید با هم در رمضان امسال این شعار را سرلوحه کارمان قرار دهیم که: «یا اَیُّهَا الْمُسْلِمُون اِتَّحِدُوا اِتَّحِدُوا»
سه ـ تقویت اراده جمعی
از دیگر فایدههای اجتماعی روزه این است که اراده اجتماع را قوی و همت جامعه را بلند و مردم را بر امیال و خواهشهای نفسانیشان مسلط میسازد. در واقع، کسی که بتواند ساعتهایی از روز، لذت غذا خوردن را ترک کند و زحمت و رنج تشنگی و گرسنگی را بر خود هموار سازد، میتواند به خاطر مصالح بزرگ اجتماعی و حفظ شرف و آبروی خود و جامعه نیز شکیبایی بورزد و دشواریها را برای رسیدن به مقاصد عالی اجتماعی متحمل شود.
یگانه عاملی که سبب پیروزی ملتها بر مشکلات است، قوت اراده و عزم آهنین اجتماعی است که در پرتو تحمل سختیها از جمله روزهداری به دست میآید.
چهار ـ تقویت حُسن معاشرت
از رهاوردهای روزه، به دست آوردن حسن خلق، گذشت و دوری از کینهتوزی، تندخویی، بدزبانی، ستیزه جویی و غیبت و دشنام در روابط اجتماعی است؛ زیرا از جمله آموزشهای دین به روزهدار، این است که مراقب چشم و زبان و گوش خویش باشد. رمضان، ماهی است برای آموزش و تمرین معاشرت هرچه بهتر و داشتن اجتماعی سالم و انسانی!
به طور کلی، بیان فواید و حکمتهای اجتماعی روزه نشان میدهد که روزه یک کلاس تربیتی عملی برای هر چه بهتر زندگی کردن است. از همین جاست که در صدر اسلام، جامعه اسلامی از نظر سلوک اجتماعی و معاشرت افراد با یکدیگر، از مترقیترین اجتماعات بود. با توجه به اوضاع کنونی، مسلمانان بیش از گذشته به درس آموزی از ماه مبارک رمضان نیاز دارند و باید بکوشند این ثمرههای عالی اجتماعی روزه را هر چه بیشتر در جامعه خود آشکار سازند.
منبع: پایگاه شهید آوینی
باشگاه کاربران تبیان - ارسالی از: بهروز رها
برگرفته از انجمن: قرآن و عترت
مطالب مرتبط:
آداب و رسوم تهران قدیم در ماه رمضان
استقبال از رمضان در کشورهای اسلامی
آمادگی برای شروع ماه مبارك رمضان
مزه واقعی ماه رمضان را درک کنیم
آغاز رمضان، شبیه آغاز باران...