افطار با بوسه بر ضریح حضرت معصومه
در فضیلت و شرافت ماه مبارک رمضان همین بس که در میان ماه های قمری تنها ماهی است که خدای تبارک و تعالی نام آن را در کتاب شریف خود ذکر نموده و آن را ظرف زمانی نزول انزالی قرآن-که جزء بهترین هدایای الهی به جامعه بشریت است-معرفی فرموده است.در قرآن کریم راجع به این ماه عظیم چنین آمده است:
شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان...[1]ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن نازل شده است تا رهنمودی باشد برای مردم و نشانه های روشنی از هدایت و فرقان...».
و شاید به سبب همین فضل و شرافت است که در برخی از روایات معتبر، این ماه به عنوان نخستین ماه سال معرفی شده [2]و برخی از بزرگان نیز بر همین مبنا فرمایشاتی فرموده اند.
عالم جلیل القدر و صاحب کرامات، حضرت سید بن طاووس-رضوان الله تعالی علیه-در کتاب شریف اقبال الاعمال چنین می فرماید:
و اعلم انی وجدت الروایات مختلفات فی انه هل اول السنة المحرم او شهررمضان؟لکنی رایت عمل من ادرکته من علماء اصحابنا المعتبرین و کثیرا من تصانیف علمائهم الماضین ان اول السنة شهر رمضان علی التعیین.و لعل شهرالصیام اول العام فی عبادات الاسلام و المحرم اول السنة فی غیر ذلک من التواریخ و مهام الانام. [3]بدان که این جانب درباره این که آیا نخستین ماه سال، ماه محرم است یا ماه رمضان، روایات را مختلف یافتم، ولی با توجه به عمل علمای اصحاب و بسیاری از تصانیف علمای پیشین به تحقیق دریافتم که نخستین ماه سال، ماه رمضان است و شاید بتوان چنین گفت که در ناحیه عبادات اسلامی، نخستین ماه سال، ماه رمضان و در غیر آن موارد، یعنی در ناحیه حوادث تاریخی ودیگر امور مهم، نخستین ماه سال، ماه محرم است.»
به هر حال، چه نخستین ماه سال را ماه رمضان بدانیم و چه ماه محرم، درجایگاه ویژه ماه مبارک رمضان و اهمیتی که بزرگان دین به این ماه داده و می دهند، هیچ گونه تردیدی وجود ندارد و لذا در ادامه این مقاله به نکاتی از سیره عملی بزرگان دین و بیانات آنها خواهیم پرداخت.
ضیافت خاصان پروردگار شروع ماه مبارک رمضان، در حقیقت عید بزرگی برای مسلمانان است و جا دارد که مَۆمنین، ورود این ماه را به هم تبریک بگویند و یکدیگر را به استفاده هر چه بیشتر از این ماه توصیه کنند. چون ماه ضیافت الهی است، در این ماه فقط مۆمنین و کسانی که اهل ورود در این ضیافتند، بر سر سفره پروردگار منّان و کریم مینشینند. این، غیر از سفره عام کرم الهی است که همه انسانها، بلکه همه موجودات عالم از آن بهرهمندند؛ این سفره خواص و ضیافت خاصان پروردگار است. (آیة الله خامنهای، خطبههای نماز جمعه تهران 10/01/1369)
درهای آسمان، درهای بهشت در روایت داریم که درهای آسمان در ماه رمضان گشوده است؛ یعنی رابطه قلبی انسان با خدا در این ماه آسانتر از همیشه است. در روایت داریم که درهای بهشت در ماه رمضان گشوده است؛ یعنی به برکت روزه و توجه و خشوعی که لازمه روزه است، فرصت و توفیق کار نیک برای انسان وجود دارد. البته فرصت به معنای تحقق آنچه انسان از آن فرصت جستجو میکند، نیست؛ اراده و دنبالگیری و خواست و حرکت ما را لازم دارد. در هر حال این فرصت وجود دارد و ما میتوانیم از آن بهره ببریم و استفاده کنیم. (آیة الله خامنهای، بیانات در دیدار كارگزاران نظام، 20/08/1381.)
عروج و اعتلای روح مسأله اساسی در باب ماه رمضان، این است که بشر - که در میان انواع عوامل و موجبات غفلت از خدا و از راه او، محاصره شده و انگیزههای گوناگون، او را به سمت پایین و تنزل و سقوط میکشاند - فرصتی پیدا کند که در آن بتواند روح را - که روح انسان و باطن بشر، به عروج و اعتلا تمایل دارد - به سمت عروج و اعتلا سوق دهد و به خدا تقرب جوید و به اخلاق الهی، تخلق پیدا کند. ماه رمضان، چنین فرصتی است. (سخنرانی آیة الله خامنهای در دیدار با اقشار مختلف مردم(روز یازدهم ماه رمضان) 18/01/1369)
محروم واقعی این، چیز کمی نیست که رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) این ماه [رمضان] را ماه ضیافت الهی به حساب بیاورند. مگر ممکن است که انسان وارد سفره کریم بشود و از آن جا، محروم خارج بشود؟ مگر وارد نشوی. آن کسانی که وارد سفره غفران و رضوان و ضیافت الهی در این ماه نشوند، البته بی بهره خواهند ماند و واقعاً این محرومیت به معنای حقیقی است. «ان الشقی من حرم غفران الله فی هذا الشهر العظیم». (عیون اخبار الرضا، ج1، ص230) محروم واقعی، آن کسی است که نتواند در ماه رمضان، غفران الهی را به دست بیاورد. (سخنرانی مقام معظم رهبری در دیدار با مسئولان و كارگزاران نظام جمهوری اسلامی، به مناسبت عید سعید فطر، 07/02/1369. )
خصوصیت روزه در کلام رهبری خصوصیت روزه عبارت است از کفّنفس. روزه، مظهر کفّنفس است؛ «و نهى النّفس عن الهوى».مظهر صبر در مقابل گناه و غلبه مشتهیات، روزه است؛ لذا در روایات، ذیل آیه شریفه «واستعینوا بالصّبر و الصّلاة» صبر را به روزه تعبیر کردهاند. روزه، مظهر گذشت از خواستههاست.
...ریاضتى که در میهمانى این ماه وجود دارد-که ریاضت روزه و گرسنگى کشیدن است- شاید بزرگترین دستاورد این ضیافت الهى است. برکاتى که روزه براى انسان دارد، به قدرى این برکات از لحاظ معنوى و ایجاد نورانیت در دل انسان زیاد است که شاید بشود گفت بزرگترین برکات این ماه همین روزه است. روزه را بعضى میگیرند؛ پس اینها وارد ضیافت شدهاند و بهرهای از این ضیافت را هم گرفتهاند. ( مقام معظم رهبری در دیدار اعضای هیات دولت در تاریخ 17/07/1384)
فرصتهای ماه رمضان در بیان رهبری اگر بخواهیم در یک جمله ماه رمضان را تعریف کنیم، باید عرض کنیم ماه فرصتها. فرصتهای فراوانى در این ماه در برابر من و شماست. اگر از این فرصتها بتوانیم درست استفاده کنیم، یک ذخیره عظیم و بسیار ارزشمندى در اختیار ما خواهد بود ...در همین خطبه (شعبانیه)، رسول مکرم (ص) فرمودند که «شهر دعیتم فیه الى ضیافة اللَّه»؛ این یک ماهى است که شما در این ماه دعوت شدهاید به میهمانى الهی. خود این جمله در خور تدبر و تأمل است؛ دعوت به میهمانى الهی.
اجبار نکردند که همه افراد از این میهمانى استفاده کنند؛ نه، فریضه قرار دادهاند؛ اما تحت اختیار خود ماست که از این میهمانى استفاده بکنیم یا نکنیم. بعضى هستند که در این میهمانى عظیم اصلاً فرصت این را پیدا نمیکنند که به این دعوتنامه توجه کنند. غفلت آنها، فرورفتگى آنها در کار مادیت و دنیاى مادى به قدرى است که آمدن و رفتن ماه رمضان را نمیفهمند.
مثل همین که کسى را براى یک میهمانى بسیار باشکوه و پر خیر و برکتى دعوت کنند و او فرصت نکند؛ غفلت کند از اینکه کارت دعوت را حتّى نگاه کند. اینها دستشان به کلی خالى میماند. بعضى میفهمند این میهمانى هست، اما به این میهمانى نمیروند. کسانى که خداى متعال به آنها لطف نکرده است و توفیق نداده که با اینکه عذرى ندارند، روزه را نمیگیرند یا از تلاوت قرآن یا از دعاهاى ماه رمضان محروم میمانند، آنها همین افراد هستند. کسانى هستند که وارد این میهمانى نمیشوند، نمیآیند به این میهمانى؛ حساب اینها روشن است. (مقام معظم رهبری در دیدار اعضای هیات دولت در تاریخ 17/07/1384)
توجه ویژه به قرآن
امام خمینی، رضوان الله علیه، توجه خاصی به قرآن داشتند، بهطوری که روزی، هفتبار قرآن میخواندند!
امام، در هر فرصتی که بهدست میآوردند، و لو اندک، قرآن میخواندند. بارها دیده شد که امام، حتی در دقایقی قبل از آماده شدن سفره - که معمولا به بطالت میگذرد - قرآن تلاوت میکنند (پا به پای آفتاب، ج 1، ص 270) !
امام، بعد از نماز شباش تا وقت نماز صبح، قرآن میخواند (برداشتهایی از سیرهی امام خمینی ره؛ ج 3، ص 198).
یکی اطرافیان امام میگوید:
امام، در نجف، چشمشان درد گرفت و به دکتر مراجعه کردند. دکتر، بعد از معاینهی چشم امام گفت: «شما باید چند روزی قرآن نخوانید و به چشمتان استراحتبدهید» امام، خندیدند! و فرمودند: «دکتر: من، چشم را برای قرآن خواندن میخواهم! چه فایدهای دارد که چشم داشته باشم و قرآن نخوانم؟ شما یک کاری کنید که من بتوانم قرآن بخوانم (برداشتهایی از سیرهی امام خمینی ره؛ ج 3، ص 7) !»
و در ماه رمضان یکی از همراهان امام در نجف، اظهار میکرد که امام خمینی، در ماه مبارک رمضان، هر روز، ده جزء قرآن میخواندند؛ یعنی، در هر سه روز، یک بار قرآن را ختم میکند (برداشتهایی از سیرهی امام خمینی ره؛ ج 3، ص 7).
علاوه بر آن، هر سال، چند روز قبل از ماه مبارک رمضان، دستور میدادند که چند ختم قرآن برای افرادی که مد نظر مبارکشان بود، قرائتشود (پا به پای آفتاب، ج 1 ص 181).
سیره عملی میرزای شیرازی بزرگ در ماه مبارک رمضان
در شرح احوال عالم ربانی میرزا محمدحسن شیرازی صاحب فتوای تحریم تنباکو چنین آورده اند: او بیشتر آیات قرآن را حفظ بود، هم چنین دعاهای ماه رمضان را و دعاهایی را که در دیگر اوقات قرائت میکرد و زیارتهایی را که در حرم امامان میخواند و از آنجا که رقیق القلب بود و چشمهی اشکش هم جوشان، بسیار میگریست.
علامه روزهاش را با بوسه بر ضریح حضرت معصومه افطار میکرد
علامه حسن زاده آملی مینویسد: وقتی به حضور شریف علامه طباطبایی (ره) تشرف حاصل کرده بودم و عرض حاجت نمودم، ایشان فرمود: «آقا دعای سحر حضرت امام باقر(ع) را فراموش مکن که در آن جمال و جلال و عظمت و نور و رحمت و علم و شرف است و حرفی از حور و غلمان نیست. اگر بهشت شیرین است، بهشت آفرین شیرینتر است».
یکی از فضلا میگفت، به مرحوم آیتالله شهید مطهری عرض کردم که شما فوقالعاده از علامه طباطبایی تجلیل میکنید. تعبیر «روحی فداه» را درباره ایشان به کار میبرید، این همه تجلیل به خاطر چیست؟
ایشان فرمود: من فیلسوف و عارف، بسیار دیدهام و احترام مخصوص من به ایشان، نه به خاطر این است که او یک فیلسوف است، بلکه به این جهت است که او عاشق و دلباخته اهل بیت (ع) است.
علامه طباطبایی قدسسره در ماه رمضان، روزه خود را با بوسه بر ضریح مقدس حضرت معصومه (س) افطار میکرد. ابتدا پیاده به حرم مطهر مشرّف میشد و ضریح مقدس را میبوسید. سپس به خانه میرفت و غذا میخورد. ایشان شبهای ماه مبارک در جاهایی که مجالس روضه بود شرکت میکرد و گاهی با تمام وجود گریه میکرد به طوری که بدنش میلرزید.
پی نوشت ها:
[1] بقره(2)آیه 185
[2] امام صادق علیه السلام فرمود:«شهر رمضان راس السنة.»سید بن طاووس،اقبال الاعمال،ص 4.
[3] همان
منبع:
رجا نیوز
سایت معاونت پژوهشی و آموزشی(http://www.pajohe.ir)
پایگاه شهید آوینی
پایگاه اطلاع رسانی راسخون
ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان
پایگاه مقام معظم رهبری http://farsi.khamenei.ir
پایگاه حوزه نت
تهیه و فرآوری: جواددلاوری، گروه حوزه علمیه تبیان