مخالفت کنید، به شیوه مناسب !

تاكنون مقالات متعددی پیرامون ارتباط موثر با دیگران نوشته شده است و شما نیز شاید ده ها مقاله با این موضوع را مطالعه كرده باشید كه این ها همه حكایت از اهمیت این موضوع در جامعه امروزی دارد ؛ جامعه ای كه در بعضی موارد شاهد رفتار نامناسب افراد با یكدیگر هستیم و این برخوردها چهره شهر را زشت و ناپسند می كند.

روش هایی كه معمولاً در مقالات بر آنها تاكید می شود ، روش هایی هستند كه بیشتر بر ابعاد گفتاری و احساسی این ارتباط تاكید می كند كه از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره كرد:

1- شنونده خوبی باشید.

2- صریح و صادق باشید.

3- با طرف مقابل همدردی و همدلی كنید.

4- به طرف مقابل احترام بگذارید.

5- با شیوه مناسب با مخاطب خود مخالفت كنید .

و ده ها روش دیگر كه در مجلات و سایت های روانشناسی مشهور نوشته شده است،اما نكته قابل توجه این است كه هر چند این روش ها می توانند تا حدودی در روابط ما تأثیرگزار باشند، اما ارتباط موثر با دیگران تنها به روش های گفتاری و تنها با كنترل احساسات و یا همدردی و همدلی و یا اینكه شنونده خوبی باشید، خلاصه نمی شود.

برای تحول در جامعه علاوه بر مواردی كه به آنها اشاره شد، نیازمند مۆلفه های مهم عملی نیز هستیم ، تا در نتیجه یك ارتباط مۆثر بتوانیم مشكلات و گرفتاری های طرف مقابل خود را حل و فصل كنیم و این ارتباط مۆثر تنها به همدلی و همدردی خلاصه نشود و همچنین نهایت استفاده را از این ارتباط داشته باشیم.

آیات و روایات اسلامی برای تبیین مۆلفه های یك ارتباط موثر و كارآمد به بیان روش های جامع و كاملی می پردازند تا با ارتباط با طرف مقابل، یك تحول و دگرگونی برای هر دو طرف ارتباط ایجاد شود.

از جمله این روایات می تواند به دعاهایی كه ابن عباس از حضرت رسول صلی الله علیه و آله برای هر روز ماه مبارك رمضان با فضیلت و ثواب بسیار نقل كرده است، اشاره كرد كه در این مقاله به دعای روز هشتم اشاره می كنیم.

دعایی كه در آن به ابعاد عملی یك ارتباط موثر اشاره می كند كه با به كارگیری این مولفه های بی نظیر می توان به موفقیت های چشم گیر ، هم در حوزه فردی و هم در حوزه اجتماعی دست پیدا كنیم .

رسول خدا صلی الله علیه و آله در دعای روز هشتم می فرمایند:

«اللهمّ ارْزُقنی فیهِ رحْمَةَ الأیتامِ وإطْعامِ الطّعامِ وإفْشاءِ السّلامِ وصُحْبَةِ الكِرامِ بِطَوْلِكَ یا ملجأ الآمِلین: بار پروردگارا، روزی مرا توجه و رحمت بر ایتام قرار ده تا خوراکی به روزه‌داران بدهم و در برخورد با آنان سلام را عیان و آشکار گویم و با انسان‌های کریم و با کرامت همراه و هم‌صحبت شوم، همه اینها در پرتو لطف و قدرت تو باشد، ای پناه آرزومندان[مفاتیح‌الجنان]

در این دعای گهربار به چهار مولفه تأثیر گذار در ارتباطات فردی و اجتماعی اشاره شده است، مولفه هایی كه تنها به بخش عواطف و احساسات و روش های گفتگو خلاصه نشده است و بر ابعاد عملی و كاربردی نیز تأكید ویژه ای دارد.

مۆلّفه اول: ارتباط موثر احساسی [رحْمَةَ الأیتامِ ]

یكی از مولفه های مهم ارتباط موثر، ارتباط احساسی و عاطفی با كسانی است كه به توجه و مهربانی و احساس ما نیاز دارند كه از مصادیق بارز این افراد فرزندان یتیمی هستند كه بر اثر از دست دادن والدین خود نیازمند آغوش گرم ما هستند ، تا هم دست محبتی بر سر آنها كشیده شود و هم نیازهای مادی و معنوی آنها را برآورده كنیم .

آیات الهی تاكیدات متعددی در این موضوع داشته و افرادی كه این گروه از جامعه را مورد عنایت و لطف و مهربانی خود قرار نمی دهند،مۆاخذه كرده و می فرماید:

«كَلَّا بَل لَّا تُكْرِمُونَ الْیَتِیمَ : ولى نه، بلكه یتیم را نمى‏نوازید .»[الفجر :17]

مۆلّفه دوم: ارتباط مۆثّر اقتصادی[إطْعامِ الطّعامِ]

دقیقا بر خلاف باور و تصوّری كه در برخی از افراد وجود دارد، مبنی بر اینكه یكی از راه های پیشرفت و موفقیت ارتباط داشتن با افراد ثروتمند در جامعه است و این ارتباط سبب می شود تا روزی شما نیز به قله ثروت راه پیدا كنید، در آیات و روایات اسلامی به این حقیقت اشاره شده است كه یكی از عوامل موفقیت در ثروت، داشتن ارتباط تنگاتنگ با افراد نیازمند است.

آیات الهی در موارد متعددی به این حقیقت اشاره می كنند كه ارتباط موثر با افراد نیازمند می تواند ابعاد اقتصادی زندگی شما را كاملاً متحول و سبب پیشرفت شما در این بعد مهم شود:

«مَّثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاء وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ : مَثَل [صدقاتِ‏] كسانى كه اموالِ خود را در راه خدا انفاق مى‏كنند همانند دانه‏اى است كه هفت خوشه برویاند كه در هر خوشه‏اى صد دانه باشد و خداوند براى هر كس كه بخواهد [آن را] چند برابر مى‏كند، و خداوند گشایشگر داناست. [البقرة :261]

این وعده صریح خداوند است كه كمك به نیازمندان و دستگیری از یتیمان همانند یك سرمایه گذاری بزرگ و بی نظیر است كه اموال و دارایی های شما را بركتی مضاعف می بخشد و سبب رشد و شكوفایی شما در این بعد خواهد شد.

از مصادیق بارز این ارتباط اقتصادی می توان به اطعام مستمندان و فقیران در تمامی ماه های سال و مخصوصاً ماه رمضان اشاره كرد،ارتباطی كه قرآن كریم آن را برای بهترین بندگان خود معرفی می كند:

«وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا : و به [پاس‏] دوستىِ [خدا]، بینوا و یتیم و اسیر را خوراك مى‏دادند..»[الإنسان:8]

مۆلّفه سوم:ارتباط موثر زبانی [إفْشاءِ السّلامِ]

هیچ چیز در روابط اجتماعی همانند یك سلام پر انرژی همراه با یك لبخند گرم و صمیمانه معجزه نمی كند، پس برای برقراری و آغاز یك ارتباط موثر ، به هیچ تكنیكی به جز یك سلام پر انرژی فكر نكنید و این همان معجزه ای است كه در دعای روز هشتم به آن اشاره شده است.

و این سلام گرم و پر انرژی از جمله نعمت های ویژه ای است كه در انتظار بهشتیان خواهد بود:

«أُوْلَئِكَ یُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَیُلَقَّوْنَ فِیهَا تَحِیَّةً وَسَلَامًا : اینانند كه به [پاس‏] آنكه صبر كردند، غرفه [هاى بهشت را] پاداش خواهند یافت و در آنجا با سلام و درود مواجه خواهند شد. »[فرقان: 75]

مؤلّفه چهارم: ارتباط مؤثّر موفقیّتی [صُحْبَةِ الكِرامِ]

سعی كنید برای اینكه سرعت خود را در مسیر پیشرفت و موفقیت چند برابر كنید،با هر فردی ارتباط برقرار نكنید،چرا كه برخی از افراد نه تنها سبب افزایش سرعت شما نمی شوند ، بلكه سرعت شما را چند برابر كاهش می دهند و گاهی شما را از پیمودن مسیر موفقیت كاملاً ناامید می كنند .

پس برای پیشرفت در این مسیر شما نیازمند ارتباط با افراد موفق هستید،افرادی كه خود مسیر سعادت مادی و معنوی را طی كرده اند و اكنون با تجربه های متعددی كه دارند می توانند راهنمای مورد اطمینانی برای شما باشند.

و این همان حقیقتی است كه امیرمؤمنان علی علیه السلام به آن اشاره می كنند و می فرمایند:

«لیسَ شئٌ أدعی لِخیرٍ و أنجَی مِن شرٍّ مِن صُحبَهِ الأخیارِ: هیچ چیز به اندازه همنشینی با نیكان، انسان را به خوبی فرا نمی خواند و از بدی نمی رهاند.»[میزان الحكمه، جلد 6،حدیث10297]

«بِطَوْلِکَ، یا مَلْجَاَ الاْمِلینَ: به حق انعامت. به حق نعمت‌هایی که به ما دادی این دعاها را درباره ما مستجاب کن، ای کسی که پناه آرزومندانی.»

امین ادریسی  

بخش قرآن تبیان