برزخ، خوابی طولانی برای انسانهای متوسط
آیا مجازات افراد شقاوتمند در عالم برزخ تا قیام قیامت با عدل الهی منافات ندارد؟
در ابتدا باید دانست كه هر انسانی طبق اعمالی كه انجام داده، مجازات و پاداش میبیند و بر كسی ظلم روا نمیشود. در مورد عالم برزخ باید توجه داشت كه در آن جا مسئله زمان مطرح نیست، یعنی چنین نیست كه انسانی اگر در زمانهای گذشته از دنیا رفته است، در عالم برزخ، از نعمت یا عذاب بیشتری نسبت به انسانهایی كه در آینده از دنیا میروند، برخوردار باشد. اصولاً در آن عالم ظرف زمان وجود ندارد، مانند انسانی كه به خواب میرود، گاهی شاید یك شبانه روز هیچ خوابی نبیند و بعد از بیداری میپندارد كه تنها چند دقیقه خوابیده است، مانند داستان اصحاب كهف اما گاهی انسان در عرض چند دقیقه خوابهایی میبیند كه اگر بخواهد در عالم مادی اتفاق افتد، به ساعتهای بسیار نیاز دارد. بنابر این میتواند انسانی در عالم برزخ به اندازه كار نیك و بد، پاداش و كیفر ببیند و دیگر هیچ احساسی نداشته باشد.
از جمع بندی مجموع روایات به این نكته مهم میرسیم كه همه مۆمنان و كافران در بهشت و دوزخ برزخی قرار ندارند، بلكه از احادیثی كه در آن عبارت " ما حض الایمان و ما حض الكفر محضاً"(1) و هم چنین "محض الایمان و محض الكفر" (2) است، استفاده می شود كه تنها سودمداران ایمان و كفر و ستم از نعمت یاعذاب برزخی بهره میگیرند و سایر مۆمنان و كافران معمولی از عذاب یا نعمت بیبهره اند و فقط عذاب یا بهرهوری روحی دارند.(3)
انسانهای متوسط اصلاً حیات برزخی برای آنها قابل درك نیست و مانند یك خواب طولانی برای آنها است، یا به اندازه اعمالی كه انجام دادهاند، درك میكنند و در لذت یا عذاب خواهند بود
كافران محض كسانی هستند كه در راه گسترش هدفهای كفر جهانی و ریشه كن ساختن مبادی ایمان، شب و روز به تلاش مذبوحانه دست میزند. سرنوشت نهایی این افراد به آنان در عالم برزخ، ابلاغ میشود و به عذابهای ابدی، مژده داده میشوند. و تا روز قیامت در بدترین وضع روحی و گاه عذابهای جسمی واقع میگردند. این امر با عدالت الهی منافات ندارد، زیرا عذاب نتیجه طبیعی اعمال ایشان است و بر اساس تجسم اعمال، صورت عمل كفر دائمی، عذاب دائمی است.
بنابر این انسانهای متوسط اصلاً حیات برزخی برای آنها قابل درك نیست و مانند یك خواب طولانی برای آنها است، یا به اندازه اعمالی كه انجام دادهاند، درك میكنند و در لذت یا عذاب خواهند بود. مسئله زمان كه در دنیا وجود دارد، در آن عالم منتفی است. منتفی بودن زمان را انسان در دنیا، در حال خواب میتواند تجربه كند.
در عین حال میتوان گفت گاهی دیدن عذاب در عالم برزخ، باعث پاك شدن انسان در آن عالم شده و با برپایی قیامت ، چنین انسانی هیچ گناهی نداشته و وارد بهشت میشود، اما فردی كه مجازات عمل خود را در عالم برزخ ببیند یا مقدار مجازات او در عالم برزخ، مطابق با سنگینی اعمال ناپسند او نباشد، همچنان باید پس از برپایی قیامت، به مجازات اعمال خود برسد و در صورت پاك شدن روانه بهشت شود.
پس در هر حال، میزان عدل الهی در مورد همه انسانها رعایت میشود.
پی نوشت:
1 - بحار الانوار ج 6 ، ص 253 و ج 58 ص 81 و تصحیح الاعتقاد شیخ صدوق ص 88.
2 - كافی ، ج 3، ص 235، باب المسأله فی القبر؛ من لا یحضر الفقیه، ج 1، ص 178.
3 - محمد باقر شریعتی سبزواری، معاد در نگاه عقل و دین، ص 310.
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منبع: واحد پاسخ به سۆالات دفتر تبلیغات اسلامی