110 نکته تبلیغی (1)
نوشته ای که پیش رو دارید، حاوی نکاتی مفید و ارزشمند در باب تبلیغ است که در طی جلسات متعدد از سال 75 ـ78 تحت عنوان «همایش تبلیغ» توسط استادان مجرّب و اندیشمند مطرح شده است.
استادانی که در این همایش ها سخنرانی کرده اند، عبارتند از: آقایان راشد یزدی، ساغروانیان، محبّی، شرفی، رسولی، واعظ موسوی، واسعی، محمد حکیمی، دیانی، بهمن پور، اسماعیلی، ترابی، اورعی، حامد، محمدی، وحیدی، پویا، صابری و کرمی.
نکته های استخراج شده از این سخنرانی ها در چند محور به شرح ذیل دسته بندی شده است:
الف: کلیات و اهمیت تبلیغ
ب: مقدمات تبلیغ
ج: اخلاق و آداب تبلیغ و ویژگی های مبلّغ
د: مخاطب تبلیغ
هـ :روش تبلیغ
و: محتوای تبلیغ
ز: توصیه ها
تذکر: لحن غالب این نکته ها به علت اقتباس از نوار، گفتاری است.
الف ـ کلیات
1. اهمیت منبر
ـ قال رسول الله صلی الله علیه و آله: «بدأ الاسلام غریباً و اذ سیعود کما کان. فطوبی للغرباء. قیل: یا رسول الله! من الغرباء؟ قال: الّذین یصلحون عند فساد النّاس علی حین فترة من الرّسل..»
ـ قال الرّضا: «رحم الله عبداً حبّبنا الی النّاس و لم یبغضنا الیهم و ایم الله، لو یروون محاسن کلامنا، لکانوا اعزّ و لما استطاع احد ان یتعلّق علیهم بشیء..»
ـ از مهدی عباسی سۆال شد: «هل نعم الشّیء الامارة؟ قال: ای والله لو لا قعقعة البرید و صعوبة المنبر..»
ـ از یکی از خلفای بنی امیه سۆال شد: «ما اسرع علیک الشّیب؟ قال: لانّ فی کلّ جمعة اعرض عقلی علی النّاس..»
2. روحانیت و حوزه علمیه چهار وظیفه اصلی به عهده دارد:
ـ تلقّی و فهم صحیح و شایسته دین (کارشناسی دین)
ـ ابلاغ و ارائه صحیح دین به اقتضای شرایط روز
ـ پیاده کردن دین و عینیت بخشیدن به آن
ـ دفاع همه جانبه از دین و رفع موانع از سر راه آن
3. حوزه باید دارای دو توان باشد: یکی تولید و دیگری توزیع.
4. متأسفانه اگر کسی در حوزه بخواهد جا بیفتد و شخصیتی شود، اوّلین کاری که باید انجام دهد، ترک تبلیغ و ترویج دین است. اگر کسی منبر برود، بی سواد جلوه می کند. اگر کسی یک سال تبلیغ برود، عمر او تلف شده حساب می شود. ولی اگر کسی سه سال مبحث استصحاب را بخواند، اشکال ندارد.
5. شهریار در یک شعر اهمّیت منبر را بیان می کند. در این شعر، یک منبری با یک حلقه دار گفت و گو کرده، خود را از او برتر می شمارد. دار، پاسخ می دهد که بر تو حکم خدا را می گویند و بر من حکم خدا را جاری می کنند. پس هر دو مجری شرعیم.
دار بعد از سلام و عرض ادب وز گناه نکرده استغفار گفت ما نیز خادم شرعیم صورت اخیار گیر یا اشرار
سپس برای بیان اهمیت منبر ادامه می دهد:
6. تبلیغ گفتن نیست. بلکه رساندن است. باید مطمئن شد که مستمع پیام را گرفته است. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرمود: آیا نرساندم؟ حضّار جواب می دادند: بلی، یا رسول الله!
7. ارکان تبلیغ عبارت است از:
ـ مبلّغ (با ویژگی های خاص)
ـ محتوای تبلیغ
ـ ابزار و روش های تبلیغ
ـ پیام تبلیغ
8. دو چیز مانع پیشرفت فرهنگ غنی اهل بیت علیهم السلام است.
ـ وجود مبلّغانی که با شیوه های تبلیغ آشنایی ندارند. (نقص در قالب)
ـ وجود مبلّغانی که خود هنوز فرهنگ اهل بیت علیهم السلام را نشناخته اند. (نقص در محتوا)
ب: مقدمات تبلیغ
1. تبلیغ قبل از هر چیز و مقدّم بر همه، یک جوهره، می خواهد. انسان باید ذوق شناسی کند و ببیند که آیا ذوق تبلیغ دارد یا خیر.
2. تبلیغ سه شرط مهم دارد: 1. بداند 2. بتواند 3. بخواهد
3. قبل از منبر چند کار لازم است:
ـ با طهارت و وضو بودن
ـ دو رکعت نماز (خود پرواز کنید. سپس مردم را پرواز دهید.)
ـ قرائت آیة الکرسی
ـ توسّل به محمّد و آل محمّد صلی الله علیه و اله و سلم
ـ غذای حلال (که از همه مهم تر است) .
4. از صاحب مجلس وضعیت مکانی، زمانی و نوع مستمعین را جویا شوید.
5. تلاش اولیه یک مبلّغ باید آرام کردن مستمع باشد.
6. کارها و فعالیت های قبل و بعد از منبر در اثربخشی تبلیغ سهیم است.
7. منبر و مکان آن در تبلیغ مۆثر است.
8. در امر تبلیغ از اهل بیت علیهم السلام کمک بگیرید.
منبع: ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره 15
تهیه و تنظیم: سید صدرالدین مرتجی-گروه حوزه علمیه تبیان
