دستاورد برتر مدرسه راهنمایی هما

در هشتمین جشنواره پروژه های دانش آموزی تبیان

پژوهشگران جوان مدرسه راهنمایی هما به مدیریت سرکار خانم الهه کیا در هشتمین دوره جشنواره پروژه‌های دانش آموزی تبیان حضور داشتند. سمینار بررسی اثربخشی روش یادیارها در یادگیری لغات زبان انگلیسی از این مدرسه جزء برترین سمینار های این دوره از جشنواره شد. خانم آیدا جسمانی، پژوهشگر عزیزی است که این پروژه را با راهنمایی سرکار خانم فاطمه نوراله نجف آبادیانجام دادند. در زیر خلاصه ای از این پژوهش ارائه می گردد.

مقدمه

برای بخاطر سپردن زبان راهبردهای متنوعی وجود دارد از میان آن ها می توان به تکنیک های یادیار، از جمله «کلمه کلید» و «تصویرسازی ذهنی» اشاره کرد. پژوهش حاضر تاثیر تصویرسازی ذهنی را در یادگیری و یادداری کلمات انگلیسی در مقایسه با روش سنتی مطالعه كلمات و تکرار، از سوی دانش آموزان مقطع راهنمایی مدرسه غیرانتفاعی هما (منطقه 5 تهران) مورد بررسی قرار داده است.

سوالات پژوهش

1. چگونه روش یادیارها را در اموزش زبان انگلیسی اجرا كنیم؟

2. آیا این روش برای یادگیری و ماندگاری در ذهن روش مناسبی است؟

3. نسبت به روش تكرار و مطالعه لغات زبان، روش یادیارها چه جایگاهی دارد؟

روش های یادیارها

o   تصویرسازی ذهنی

   o   روش استفاده از کلمه کلید

   o   روش مکان‌ها

تصویرسازی ذهنی

منظور از تصویرسازی ذهنی، برقراری ارتباط معنی‌دار بین مطالب از طریق ایجاد یک رابطه ذهنی بین آن‌ها است. شواهد موجود نشان می‌دهند که مرکز تصویرسازی ذهن در نیمکرهء راست مغز جای دارد. برای رمزگردانی درون داد حسی می‌توان از یک نظام دوگانه استفاده کرد. نظام تصویرسازی در پردازش اطلاعات عینی و فضائی مۆثر است، در حالی که نظام کلامی برای پردازش اطلاعات انتزاعی و سازمان ‌یافته‌ مفیدتر است. وقتی که ما مواد کلامی را به ‌تصاویر ذهنی و تصاویر ذهنی را به مواد کلامی ربط می‌دهیم، در بازیابی اطلاعات‌زا حافظه، موفق‌تر هستیم.

 روش استفاده از كلمه كلید

در این روش، با استفاده از یک کلمه آشنا، دو کلمه را به‌ هم ربط می‌دهیم و آن‌ها را به‌طور معنی‌داری به حافظه می‌سپاریم

 روش مكان‌ها

در روش مکان‌ها که یک روش قدیمی برای حفظ کردن مطالب است، شخص هنگام یادگیری و یادآوری مطالب مکان اشیاء را در ذهن خود مجسم می‌کند. برای استفاده از این روش، یادگیرنده باید ابتدا به‌ ترتیب موقعیت یا مکان اشیاء را بیاموزد. یعنی نقشه آن‌ها را به ‌خاطر بسپارد، و هنگام یادآوری، با طی این مراحل ذهنی به‌ترتیب، آن‌ها را به یاد آورد.

مراحل اجرای الگوی یادیار

الگوی یادیار دارای چهار مرحله است. این الگو بر مبنای آثار علمی و تجربی کسانی چون پرسلی، لوین، و همکاران تدوین شده است. مراحل چهارگانه الگوی یادیار عبارتند از :

   مرحله نخست: توجه به مواد یادگیری

در این مرحله نیاز است یادگیرنده برمواد یادگیری متمرکز شود وآن ها را مورد ملاحظه قرار دهد، سپس آن ها را به ترتیبی سازمان دهد که به یادگیری مطالب کم شود. به هرروی، درمرحله حاضر، باید بر روی ایده ها و نمونه ها یا مفاهیم متمرکز شد. خط کشیدن به زیر مفاهیم اصلی یک متن یکی از راه های تمرکز کردن است

   مرحله دوم : ایجاد ارتباط

وقتی موادی که باید فراگرفته شود روشن شدند و مورد ارزشیابی قرار گرفتند، از فنون یادسپاری و حافظه‌ای متفاوت باید برای ایجاد ارتباطات به منظور فراگیری مواد آموختنی استفاده گردد. در این مرحله می‌توان از فنونی، نظیر اتصال کلمه، واژه جانشین، واژه کلیدی و . . . بهره گرفت.

  مرحله سوم : بسط تصاویر حسی

وقتی که ارتباط اصلی مشخص گردید، می‌توان به غنی سازی تصاویر افزود. این کار را باید دانش آموزان به عهده بگیرند.

 مرحله چهارم : تمرین فراخوانی

در مرحله چهارم از دانش آموزان درخواست می‌شود به تمرین فراخوانی یادگرفته‌هایشان اقدام کنند.

ابزار گردآوری داده ها

تعداد دوازده لغت زبان انگلیسی انتخاب شده و آن‌ها را به دو شكل 1 (لغت و معنی) و شكل 2 (لغت و تصویر ذهنی) در اختیار این دو گروه قرار دادیم. از گروه اول خواسته شد كه به روش سنتی تكرار كلمه و معنی، لغات را یاد بگیرند و گروه دوم از طریق تصویر ذهنی و تمركز روی لغت كار یادگیری را انجام دهند.

در دو مرحله (مدت كوتاهی بعد از دادن لغات به آن‌ها و  چهار هفته بعد) از آن‌ها همان لغات سوال می‌شود. بدین ترتیب آزمایش می‌شود که کدام روش یادگیری، بازده بیشتری دارد. جداول 1 و 2، دو شكل "لغات و معنی" و "لغات و تصاویر" را نشان می‌دهد.

تجزیه و تحلیل داده ها

داده‌های به دست آمده از هر دو آزمون بلافاصله (یادگیری)‌ و تأخیری (یادداری) گروه ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

بین یادگیری دانش‌آموزانی كه با روش یادیارها لغات زبان را  آموزش دیده‌اند،‌ تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین یادداری این گروه نیز به طور معنی داری از گروه دیگر نتایج بهتری دارد.

جداول و نمودارهای زیر نتایج را نشان  می دهد.

جدول 3: نتایج مرحله یادگیری و یادداری در دو گروه آزمایشی

نتیجه گیری

روش تصویرسازی كه بیشتر بر ظاهر كلمه و تغییر حروف آن مبتنی است، بسیار بهتر از روش تكرار و یادگیری لغت است و كلمات به این شیوه برای مدت زمان بیشتری در ذهن می‌ماند. نتایج این تحقیق نشان داد كه روش یادیارها كاملاً موثر برای یادگیری و یادداری معانی كلمات انگلیسی است. به راحتی می توان برای آموزش كلمات انگلیسی كتاب دوران راهنمایی از روش یادیارها استفاده نمود. در این زمینه می توان از توانایی و خلاقیت دانش‌آموزان نیز استفاده كرد.

برای مطالعه کامل مقاله پژوهشگران عزیز این مدرسه اینجا کلیک کنید.

ویژه نامه هشتمین جشنواره پروژه های دانش آموزی تبیان

بخش پژوهش تهیه و تنظیم: فاطمه گودرزی