تبیان، دستیار زندگی
خداوند به حضرت موسی(علیه السلام) فرمود: «دروغ می‌گوید هر که ادعاى دوستى با من کند و چون شب فرا رسد به خواب رود و از من روی گرداند (که یاد من ننماید و از عبادت من غافل شود».
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اوقات خوش آن بود که با دوست بسر شد


خداوند به حضرت موسی(علیه السلام) فرمود: «دروغ می‌گوید هر که ادعاى دوستى با من کند و چون شب فرا رسد به خواب رود و از من روی گرداند (که یاد من ننماید و از عبادت من غافل شود».


دوست

در خلوت شب سیر سماوات خوش است       در ظلمت شب بزم مناجات خوش است

اندر دل شب ز دل برآوردن آه                             در بارگه قاضی حاجات خوش است (1)

یکی از اوقاتی که انسان می تواند در مقام اُنس با حق تعالی قرار گیرد سحرگاه است که وقت تهجّد ، عبادت و انس گرفتن با محبوب حقیقی است. و انسان می تواند تنها و بدون مزاحمت دیگران با معبود خویش راز و نیاز کند؛

دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند            واندرآن ظلمت شب آب حیاتم دادند(2)

سحرگاه زمانی است كه پیشوایان معصوم اسلام (سلام الله علیهم) مسلمانان را به بیداری و تهجّد در آن ترغیب می‌نمودند. امام باقر علیه السلام در روایتی فرمودند که خداوند به حضرت موسی(علیه السلام) فرمود:

«دروغ می‌گوید هر که ادعاى دوستى با من کند و چون شب فرا رسد به خواب رود و از من روی گرداند (که یاد من ننماید و از عبادت من غافل شود).(3)

و حضرت علامه حسن زاده آملی در کلمه 60هزار و یک کلمه می فرماید: قدر شب را بدان که بزرگترین نزول و شریف ترین عروج در شب بوده است اما نزول (انا انزلناه فی لیلة القدر ) و اما عروج (سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی الذی بارکنا حوله .....)

و در الهی نامه خویش فرمودند: الهی آنکه سحر ندارد از جایی خبر ندارد ، از انسان سر برود سحر نرود

و به برکت این زمان خاص انس و الفت با حق تعالی است که انسان می تواند به مقامات عالیه عرفانی برسد چنانچه مرحوم عارف کامل و مکمل مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در اسرار الصلوة ص 293 خود می فرمایند: استادم مرحوم آخوند ملا حسین قلی همدانی (ره) به من فرمود: فقط متهجدین هستند که به مقاماتی نائل می گردند و غیر آنان به هیچ جایی نخواهند رسید.

انسان ابتدا که حرکت می کند، خوابش می آید و ناراحت است. همین قدر که صورتش را می شوید و وضویی می گیرد، خواب از سرش می رود. ولی انسان اگر بخواهد نفس خودش را صد درصد رام و مطیع خودش کند، بالخصوص برخلاف تمایلات نفس خودش عمل می کند؛ مثلا مقداری که خوابید بلند شود، وضو بگیرد، مسواک کند، خودش را برای نماز آماده کند، دومرتبه بخوابد

یا رب دل پاک و جان آگاهم ده                         آه شب و گریه سحرگاهم ده

در راه خود اول ز خودم بی خود کن          بی خود چو شدم به سوی خود راهم ده(4)

و رسول خدا صلی الله علیه و اله فرمودند: بهترین وقتی که در آن خدای عز و جل را می خوانید سحرهاست سپس آن جناب به قول حضرت یعقوب اشاره فرمود که به فرزندانش گفته بود: (سوف استغفر لکم  ربی «5») به زودی برای شما از خدا طلب استغفار می کنم و پیامبر فرمود حضرت یعقوب خواسته فرزندانش را  که طلب آمرزش بود تا سحر تاخیر انداخت .(6)

امام باقر علیه السلام به سلیمان بن خالد فرمود: اگر بخواهی تو را با دروازه های خوبی آشنا می كنم. [سلیمان می گوید:] عرض كردم: آری، فدایت شوم. فرمود: روزه سپری در برابر آتش است و صدقه گناه را می برد، و برخاستن در دل شب برای ذكر و یاد خدا.(میزان الحکمه ج3 ص 570)

آنقدر خیر و بركت در بیداری شب برای ذكر و یاد خدا، تلاوت قرآن و نماز شب ذكر شده است و بزرگان از اولیای خدا به آن توصیه كرده‌اند كه جای شک و شبهه باقی نمی‌گذارد كه این سیره معصومین علیهم السلام از مهم ترین خصوصیات اولیای خدا است. در لسان روایات از شب بیداری به «سهر» یاد می‌شود.

رسول خدا صلی الله علیه و اله فرمودند: بهترین وقتی که در آن خدای عز و جل را می خوانید سحرهاست سپس آن جناب به قول حضرت یعقوب اشاره فرمود که به فرزندانش گفته بود: (سوف استغفر لکم ربی) به زودی برای شما از خدا طلب استغفار می کنم و پیامبر فرمود حضرت یعقوب خواسته فرزندانش را که طلب آمرزش بود تا سحر تاخیر انداخت

البته ناگفته نماند که شب خیزی کار دشواری در بدو امر به نظر می رسد از خواب حرکت کردن و بلند شدن است که بر انسان سخت می گیرد و کار دشواری است. انسان ابتدا که حرکت می کند، خوابش می آید و ناراحت است. همین قدر که صورتش را می شوید و وضویی می گیرد، خواب از سرش می رود. ولی انسان اگر بخواهد نفس خودش را صد درصد رام و مطیع خودش کند، بالخصوص برخلاف تمایلات نفس خودش عمل می کند؛ مثلا مقداری که خوابید بلند شود، وضو بگیرد، مسواک کند، خودش را برای نماز آماده کند، دومرتبه بخوابد.

باز وقتی می خواهد بلند شود برایش اندکی سخت است، باز هم بلند می شود. پیغمبر شبی سه بار این ریاضت را به خود می داد و از پیغمبر اکرم هرگز ترک نمی شد بلکه مطابق بعضی روایات آنچه برای دیگران سنت است بر ایشان واجب بود.

پی نوشت ها:

1- علامه حسن زاده آملی

2- حافظ

3- رساله لقاءالله میرزا جواد اقا ملکی تبریزی ص 74

4- خواجه عبدالله انصاری

5- یوسف ،98

6- به نقل از رساله نور علی نور در ذکر و ذاکر و مذکور ص 58

فرآوری: محمدی                 

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


منابع:

سایت رهروان ولایت

سایت پرسمان

سایت طهور دانش

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.