پنج حسرت بزرگ در انتهای زندگی !

چندی قبل پرستاری در یكی از بیمارستان های كشور استرالیا دست به اقدام جالبی زد كه مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفت ،این پرستار با ذوق ،به بررسی بیمارانی كه آخرین لحظات عمر خود را سپری می كردند پرداخت و از آنها در ارتباط با آرزوها و حسرت هایی كه در روزهای پایانی عمر خود داشتند، سوالاتی پرسید كه جواب این افراد در بیان حسرت هایی كه در در زندگی خود داشتند، بسیار آموزنده و عبرت انگیز بود .

به عقیده این پرستار افراد در آخرین روزهای زندگی خود ،دید بسیار زیبایی نسبت به زندگی پیدا می كنند و برای افرادی كه آرزوی یك زندگی لذت بخش را دارند ،استفاده از این تجربه ها می تواند بسیار كارگشا و موثر باشد .

حسرت هایی از جمله ای كاش شادتر زندگی می كردم ،ای كاش دوستانم را حفظ می كردم و ای كاش آن قدر شجاعت داشتم كه احساسات خود را به راحتی بیان كنم ؛ از جمله حسرت هایی است كه به عقیده این پرستار در آخرین روزهای زندگی افراد از آنها شنیده می شود.

آیات الهی با توجه به اهمیت این مساله و ضرورت پند آموزی و عبرت از زندگی افرادی كه در زندگی دچار بحران و شكست شده اند ،حسرت هایی كه این افراد در آخرین لحظات زندگی و حتی بعد از مرگ دارند را برای همه جویندگان راه سعادت و خوشبختی به تصویر می كشند تا با شناسایی این عوامل بتوانیم گامی بزرگ برای رسیدن به موفقیت در زندگی خود برداریم .

1) ای كاش با شیطان همنشین نمی شدم

یكی از مهمترین حسرت هایی كه می توان در واپسین لحظات عمر و بعد از مرگ از زبان افراد شنید ،حسرت همنشین شدن با شیطان است.

حسرتی كه اگر به آن در دنیا جامه عمل می پوشاندند به موفقیت های چشمگیری دست پیدا می كردند، اما امروز با همنشینی با شیطان شكستی غیر قابل جبران در پیش روی آنها قرار دارد و جز حسرت و اندوه كاری از پیش نمی برند و به همین جهت حسرت خود را اینگونه بیان می كنند:

(وَمَن یَعْشُ عَن ذِكْرِ الرَّحْمَنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ وَإِنَّهُمْ لَیَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِیلِ وَیَحْسَبُونَ أَنَّهُم مُّهْتَدُونَ : و هر كس از یاد [خداى‏] رحمان دل بگرداند، بر او شیطانى مى‏گماریم تا براى وى دمسازى باشد.!» (زخرف‌:‌36‌)

2)ای كاش از دستورات خدا و پیامبرانش پیروی می كردم

حسرت پیروی از نسخه های موفقیتی كه خداوند توسط پیامبرانش برای انسان ها فرستاده است نیز یكی دیگر از حسرت هایی است كه گریبان گیر افرادی می شود كه آن را نادیده می گیرند و به همین جهت خداوند متعال این افراد را از رحمت خویش به دور می دارد .

صدای فریاد این افراد در آتش برای كسانی كه می خواهند در عرصه موفقیت قدم بگذارند ،بسیار موثر و راهگشاست ،وقتی این گونه فریاد می زنند:

(یَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ یَقُولُونَ یَا لَیْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا :

روزى كه چهره‏هایشان را در آتش زیر و رو مى‏كنند، مى‏گویند: «اى كاش ما خدا را فرمان مى‏بردیم و پیامبر را اطاعت مى‏كردیم.»)(الأحزاب: 66)

3)ای كاش دوستان بهتری انتخاب می كردم

بدون تردید این حسرت را می توان یكی دیگر از عوامل شكست و هلاكت این افراد بیان كرد، انتخابی كه می تواند زندگی شما را متحول كند و بر جان و دین شما ضربه های جبران ناپذیری وارد كند:

          یار بد بر جان و بر ایمان زند

این افراد با ناراحتی هر چه تمام تر، دستان خود را می گزند و حسرت خود را این گونه بیان می كنند:

(وَیَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى یَدَیْهِ یَقُولُ یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا * یَا وَیْلَتَى لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلًا :

و روزى است كه ستمكار دستهاى خود را مى‏گَزد [و] مى‏گوید: «اى كاش با پیامبر راهى برمى‏گرفتم.»

«اى واى، كاش فلانى را دوست [خود] نگرفته بودم.(الفرقان: 27-28)

و به همین جهت امام صادق علیه السلام برای گرفتار نشدن در دام این حسرت بزرگ، مرزهایی را برای انتخاب دوست بیان می كنند كه هر كسی همه یا برخی از آنها را داشته باشد دوست است و گرنه نباید او را دوست به حساب آورد مرزهایی چون:

(اول اینكه ظاهر و باطنش با تو یكی باشد،دوم اینكه آبروی تو را آبروی خودش بداند و عیب و بی آبرویی تو را عیب و بی آبرویی خودش ،سوم اینكه مال و منصب ، او را نسبت به تو عوض نكند، چهارم اینكه هر كمكی از دستش بر آید از تو دریغ نكند و پنجم كه در بردارنده همه خصلت هاست اینكه در هنگام گرفتاری ها تو را تنها نگذارد.)(بحارالانوار ،ج74،ص 165 )

4) ای كاش نامه اعمالم را دریافت نكرده بودم

حسرت و اندوه این افراد وقتی به اوج خود می رسد كه نامه ثبت اعمال خود را دریافت می كنند ،نامه ای كه هیچ كار كوچك و بزرگی را فرو نگذاشته است و با مشاهده این منظره، با تعجب می گویند:

(وَوُضِعَ الْكِتَابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِینَ مُشْفِقِینَ مِمَّا فِیهِ وَیَقُولُونَ یَا وَیْلَتَنَا مَالِ هَذَا الْكِتَابِ لَا یُغَادِرُ صَغِیرَةً وَلَا كَبِیرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا وَلَا یَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا : و كارنامه [عمل شما در میان‏] نهاده مى‏شود، آن گاه بزهكاران را از آنچه در آن است بیمناك مى‏بینى، و مى‏گویند: «اى واى بر ما، این چه نامه‏اى است كه هیچ [كار] كوچك و بزرگى را فرو نگذاشته، جز اینكه همه را به حساب آورده است.» و آنچه را انجام داده‏اند حاضر یابند، و پروردگار تو به هیچ كس ستم روا نمى‏دارد.)( الكهف :  49)

اینجاست كه یكی دیگر از حسرت های زندگی خود را به تصویر می شكند و آرزو می كنند كه ای كاش نامه عملی به دست آنها داده نمی شد و از اعمال و رفتار خود اطلاع پیدا نمی كردند:

(وَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ كِتَابَهُ بِشِمَالِهِ فَیَقُولُ یَا لَیْتَنِی لَمْ أُوتَ كِتَابِیهْ : و امّا كسى كه كارنامه‏اش به دست چپش داده شود، گوید: «اى كاش كتابم را دریافت نكرده بودم.) ( الحاقة :25)

5)ای كاش از مسخره كنندگان نبودم

وقتی این افراد خود را در دادگاه عدل الهی مشاهده می كنند و پرونده اعمال به آنها داده می شود و وقتی دیگر پشیمانی و ندامت سودی نخواهد داشت، یكی از حسرت های مهم خود در زندگی دنیا را بیان می كنند ،حسرتی كه می توان گفت ریشه و عامل تمام ناكامی ها در زندگی بوده است .

این افراد مسخره كردن آیات و رسولان الهی و حقایق دین را یكی از مهمترین عوامل شكست خود بیان می كنند و به همین جهت در مساله كوتاهی كردن از دستورات خداوند به این عامل مهم اشاره می كنند .

(أَن تَقُولَ نَفْسٌ یَا حَسْرَتَى علَى مَا فَرَّطتُ فِی جَنبِ اللَّهِ وَإِن كُنتُ لَمِنَ السَّاخِرِینَ : تا آنكه [مبادا] كسى بگوید: «دریغا بر آنچه در حضور خدا كوتاهى ورزیدم بى‏تردید من از ریشخندكنندگان بودم.)(الزمر :56)

خلاصه سخن این كه این حسرت های پنجگانه می تواند درس و عبرت بزرگی برای زندگی ما باشد ،درسی كه به ما یاد می‌دهد تا زندگی خود را به نحوی بسازیم كه از گذشته و عملكرد خود پشیمان نشویم و بتوانیم با سربلندی به ایستگاه خوشبختی برسیم.

امین ادریسی  

بخش قرآن تبیان