چطور پژواک یا انعکاس صدا پدید می آید؟

امروزه اگر شما سوالی درباره ی طبیعت داشته باشید انتظار دارید که یک جواب درست و علمی بشنوید. اما در زمان های قدیم مردم  برای بیان مجهولات خود افسانه می پرداختند.

افسانه ای که یونانیان برای انعکاس صدا پرداخته بودند خیلی دلرباست. آیا مایلید آن را بدانید؟ افسانه این است:

اکو نام یک پری زیبایی بود. او نباید با کسی صحبت می کرد مگر آن که کسی دیگر با او حرف بزند. در این صورت « اکو » حق داشت کلماتی را که می شنید فقط تکرار کند.

براساس این افسانه یونانیان معتقد بودند که وقتی شما در جایی صحبت می کنید و صدای شما تکرار می شود این صدای اکو است که به گوشتان می رسد.

البته این افسانه ی غم انگیز علت واقعی انعکاس صدا را بیان نمی کند.

برای آن که علت انعکاس صدا را از نظر علمی بدانید نخست باید اطلاعاتی درباره ی خود صدا داشته باشید.

صوت با سرعتی حدود 330 متر در ثانیه در هوای آزاد حرکت می کند. صدا به صورت موج حرکت می کند مانند موجی که با افتادن سنگریزه در آب ایجاد می شود. امواج صدا از منبع تولید آن به هر سو پراکنده می شود درست شبیه وقتی که اشعه ی نور از یک لامپ روشنایی به اطراف پاشیده می شود.

هنگامی که امواج صدا به مانعی برخورد می کند ممکن است به عقب بازگردد همان گونه که نور نیز پس از برخورد به مانع بازتاب می شود.

بنابراین وقتی که امواج صدا به این صورت باز می گردد ما صدای مکرری را می شنویم . پس انعکاس صدا یعنی تکرار صدایی که از برخورد به مانعی پدید می آید .

البته هر مانعی نمی تواند باعث انعکاس صدا شود. بعضی از اجسام به جای آن که صوت را منعکس کنند آن را به خود جذب می نمایند. یعنی صدا دیگر به عقب باز نمی گردد و در نتیجه انعکاسی پدید نمی آید.

معمولاً سطح های صاف و هموار مانند دیوار صخره یا سقفی گنبدی به خوبی صدا را منعکس می کنند.

آیا می دانید که ابر نیز صوت را منعکس می کند؟

آیا می دانید دلیل این که هنگام رعد و برق غرش های پی درپی رعد را می شنوید چیست؟ برای این است که نخستین صدای آن به ابرها برخورد می کند و چندین بار به وسیله ی آن ها انعکاس می یابد.

حال به تعریف علمی انعکاس صدا می پردازیم:

پژواک یا انعکاس صدا (Echo sound)

اکو(Echo) یا پژواک صدا به معنی صوت تکرار شده است. این عبارت معمولاً وقتی استفاده می شود که صدا پس از یک تأخیر قابل توجه از سطحی بازتاب می شود و به منبع خود باز می گردد. یک شخص می تواند پژواک صدای خود را هنگامی که یک سطح سخت همانند دیواره ی یک پرتگاه امواج صدا را مستقیماً به شخص منعکس می کند، بشنود.

استفاده از پژواک ها (اکو) جهت یافتن مکان اجسام، مکان یابی انعکاسی(echolocation) نامیده می شود.

مواد و سطوح جاذب صدا:

 به طور کلی سطوح سخت امواج صوتی را منعکس نموده و سطوح نرم آن ها را جذب می کنند.

اکثر افراد با مواد و مصالحی که صدا را جذب می کنند آشنا هستند. درصورتی که بخواهید انعکاس صدا را در یک اتاق به حداقل برسانید، باید به جای استفاده از چوب، کاشی و سرامیک و لمینیت از مصالح نرمی نظیر سقف های آکوستیک و موکت نرم استفاده نمایید.

امروزه انواع مختلفی از سقف های آکوستیک در بازار وجود دارد. تایل های آکوستیک و سقف های کاذب عملکرد مناسبی در کاهش انعکاس صدا در اتاق ها دارند. برای گرفتن نتیجه بهتر در کنترل انتقال صدا در یک محیط ، می توان از ترکیبی از روش ها و مصالح فوق بهره گرفت.

مرکز یادگیری تبیان - تهیه و تنظیم: فاطمه گودرزی