گلبول های سفید خون

white blood cell یا ( WBC )

این سه حرف مخفف «سلول‌های سفید خون» یا گلبول‌های سفید هستند. اندازه‌گیری مقدار گلبول‌های سفید خون، یکی از روش‌های اصلی برای تعیین وجود عفونت در بدن است، چون این سلول‌ها که جزء سیستم دفاعی بدن هستند، در بیماری‌های عفونی و غیرعفونی واکنش‌های مختلفی از خود نشان می‌دهند.

شمارش WBCها دو جزء دارد: یکی مقدار کلی گلبول‌های سفید در یک میلی‌لیتر خون و دوم شمارش جزء به جزء این سلول‌ها. چون گلبول‌ های سفید خون، پنج نوع مختلف دارند که کم و زیاد شدن هر کدام از این انواع، معنی خاص خود را خواهد داشت.

مقادیر طبیعی : در بزرگسالان و بچه‌های بالاتر از 2 سال مقدار گلبول‌سفید بین 5 تا 10 هزار در هر میلی‌لیتر خون طبیعی است.

محدوده خطر : WBC کمتر از 2500 و بیشتر از 30000 نشان‌دهنده بیماری‌هایی هستند که می‌توانند گاهی خطرناک باشند.

چه چیزهایی باعث کاهش WBC می‌شود؟

لکوپنی یا کاهش گلبول‌سفید به مقادیر کمتر از 4 هزار گفته می‌شود که معمولا در اثر نارسایی مغز استخوان، مسمومیت دارویی، عفونت بسیار زیاد، سوءتغذیه، بیماری‌های خودایمنی و ایدز به وجود می‌آید. در بسیاری از انواع نارسایی‌های مغز استخوان، مثلا بعد از شیمی‌درمانی،‌ رادیوتراپی و ... هم این مقدار کاهش می‌‌یابد.

كاهش غیر طبیعی تعداد گلبول های سفید در خون به دلیل كاهش تولید آن ها در مغز استخوان یا افزایش انهدام آن ها(معمولا در طحال)است كه " لوكوپنی " نام دارد. این حال ممكن است مادرزادی باشد یا به دلیل عوامل زیر باشد:

• كمبود اسیدفولیک و ویتامین B12.

• بزرگی طحال

• وجود عفونت در بدن مثل آنفلوانزا، حصبه،سل،مالاریا و ایدز

• بیماری های مربوط به مغز استخوان

• اشعه درمانی

• مصرف بعضی داروها مثل داروهای ضد سرطان.

چه چیزهایی باعث افزایش WBC می‌شود؟

افزایش گلبول‌سفید، لکوسیتوز نام دارد و به مقادیر بالاتر از 10هزار گفته می‌شود که به طور معمول نشان‌دهنده عفونت، التهاب، تخریب بافت بدن، لوسمی یا سرطان خون است.

ضربه و جراحت، استرس و تب هم مقدار WBC را افزایش می‌دهد.

نکته

• عمل اصلی گلبو‌ل‌سفید مبارزه با عفونت و حذف عوامل خارجی و مزاحم از بدن است و در مواقع آلرژ‌ی‌ها هم این سلول‌ها مسئول بروز واکنش هستند.

• تغییر هر کدام از انواع WBC معنی خاص خود را دارد و ممکن است نشان‌دهنده عفونت با میکروب (مثل باکتری یا ویروس) و یا حتی استرس باشد.

• فعالیت شدید بدنی و ورزش سنگین هم برای مدتی باعث بالا رفتن تعداد WBC در خون می‌شود. بارداری و زایمان هم این مقدار را افزایش می‌دهند.

با مراجعه به پزشک و كشف علت این بیماری ( هر یك از علل بالا ) می توانید آن را برطرف كنید یا از بروز آن پیشگیری كنید.

گلبول های سفید و ایمنی

بدن ما ھمواره در معرض ھجوم میكروب ھا و عوامل بیماری زا قرار دارد. لازم است بدن با این عوامل مبارزه كند.

بدن با داشتن پوست سالم ،و یا سرفه كردن و عطسه زدن از ورود میكرب ھا به بدن جلوگیری می كند.

ھمچنین اگر میكروب ھا به درون بدن راه یافتند بدن از طریق گلبول ھای سفید كه واحد ھای ایمنی بدن ھستند با آن ھا مبارزه می كند.

گلبول ھای سفید در مغز قرمز استخوان، تیموس، گره ھای لنفاوی و طحال تولید می شوند.

دو نوع گلبول سفید  داریم:

1. گرانولوسیت و

2. اگرانولوسیت

گروھی از گلبول ھای سفید که دانه دار و چند ھسته ای هستند گرانولوسیت نام دارند و گروھی دیگر که یک ھسته درشت و سیتوپلاسم یكنواخت دارند به اگرانولوسیت معروفند.

گرانولوسیت به 3 نوع نونروفیل، اسیدفیل و بازوفیل تقسیم می شود.

اگرانولوسیت نیز به دو نوع لنفوسیت (لنفوسیت خود به دو گروه B و T تقسیم می شود) و مونوسیت تقسیم می شود.

گرانولوسیت ھا حدود 70  درصد از گلبول ھای سفید را تشكیل می دھند و خاصیت بیگانه خواری دارند.

در افراد بالغ حدود 25 درصد گلبول ھای سفید را لنفوسیت ھا تشكیل می دھند و به دو دستهT و B تقسیم بندی می شوند.

لنفوسیت ھای T در مغز قرمز استخوان ساخته و در تیموس تكامل پیدا می كنند و لنفوست ھای B پس از ساخته شدن در مغز قرمز استخوان و بالغ شدن می توانند پادتن تولید كنند.

مونوسیت ھا ھم خاصیت بیگانه خواری دارند و با حركات آمیبی می توانند وارد بافت ھا شوند و میكروب ھا را از بین می برند.

عده ای از گلبول ھای سفید (لنفوسیت های T ) تنظیم ایمنی بدن را بر عھده دارند مثلاً این سلول ھا می توانند حضور میكروب ھا را به سایر گلبول ھای سفید اطلاع دھند و حتی می توانند میكروب ھا را بكشند و به سایر گلبول ھای سفید تحویل دھند.

ویروس ایدز می تواند این نوع سلول ھا را از بین ببرد. بنابراین فرد مبتلا به ایدز رفته رفته ایمنی خود را از دست می دھد.

مرکز یادگیری تبیان - تهیه و تنظیم: فاطمه گودرزی