چگونه دعا کنیم تا حاجت‌روا شویم

قومی از امام صادق (علیه‌السلام) سۆال کردند که ما دعا می‌کنیم اما اثر اجابت نمی‌بینیم، فرمود: برای این است که می‌خوانید کسی را که نمی‌شناسید.

شاید این سۆال برای شما هم پیش آمده باشد که چرا این همه دعا می‌کنیم اما گاهی اوقات، اثری از اجابت نمی‌بینیم ؟

همین موضوع باعث دلسردی بعضی از انسان‌ها در دعا کردن و درخواست از خداوند متعال شود.

اکنون که در ماه رجب، ماه دعا و مناجات قرار داریم خوب است گذری بر این مفاهیم داشته باشیم.

جایگاه «ذکر» در آیات قرآن کریم

در آیات و اخبار به قدری تعریف از ذکر و تمجید از ذاکرین شده که بیان تمام آن‌ها محتاج به کتابی مبسوط است چنانچه در سوره آل عمران در تعریف ذاکرین فرموده: « الَّذِینَ یَذْكُرُونَ اللّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىَ جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَكَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ ...»؛

همانان كه خدا را [در همه احوال‏] ایستاده و نشسته، و به پهلو آرمیده یاد مى‏كنند، و در آفرینش آسمانها و زمین مى‏اندیشند [كه:] ...

در سوره بقره (آیه 200) : «فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ» پس یاد کنید مرا تا یاد کنم شما را «فَاذْكُرُواْ اللّهَ كَذِكْرِكُمْ آبَاءكُمْ » پس یاد کنید خدا را همان طوری که یاد می‌کنید پدرهای خود را.

در سوره اعراف (آیه 205): «وَاذْكُر رَّبَّكَ فِی نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَخِیفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ وَلاَ تَكُن مِّنَ الْغَافِلِینَ »؛ خطاب به پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله) است که : « و در دل خویش، پروردگارت را بامدادان و شامگاهان با تضرع و ترس، بى‏صداى بلند، یاد كن و از غافلان مباش.»

و در ذم منافقین فرموده: «وَلاَ یَذْكُرُونَ اللّهَ إِلاَّ قَلِیلاً :و خدا را جز اندكى یاد نمى‏كنند. » (نساء /142)

در سوره احزاب: « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِیرًا ، وَسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِیلًا ؛ اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، خدا را یاد كنید، یادى بسیار ، و صبح و شام او را به پاكى بستایید. »(آیات 41 و 42 احزاب)

این آیه خطاب فرموده به مۆمنین که بسیار ذکر خدا کنید و تسبیح نمایید او را در صبح و شام.

4 ویژگی ممتاز شخص مۆمن

اما اخبار در این خصوص بسیار است .در عدة الداعی از صادق آل محمد (علیه‌السلام) روایت می‌کند: به درستی که خدای تعالی می‌فرماید: کسی که مشغول شد به ذکر من از اینکه از من سۆال نماید، من عطا می‌کنم به او بهتر از آن چیزی که عطا می‌کردم به او اگر سۆال کرده بود از من.

ایضاً روایت می‌کند از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله) که فرموده: چهار چیز است که نمی‌رسد به او مگر مۆمن (یعنی از صفات ممتاز مۆمن است) سکوت و آن اول عبادت است؛ تواضع از برای خدا - سبحانه - ذکر خدا در تمام حالات، و کمی چیز، یعنی کمی مال و دولت.

پیغمبر اکرم فرمود: در تورات نوشته شده که حضرت موسی (علیه‌السلام) سۆال نمود از پروردگار خود که آیا تو نزدیکی به من تا اینکه مناجات نمایم با تو، یا دوری از من تا آنکه ندا کنم تو را؟

پس خدا وحی نمود به او که: ای موسی! من همنشین کسی می‌باشم که یاد کند مرا.

موسی (علیه‌السلام) عرض کرد: پس کیست در پرده تو، روزی که پرده‌ای نیست مگر پرده تو؟ فرمود: آن کسانی که یاد می‌کنند مرا، پس یاد می‌کنم من آن‌ها را و (کسانی که) دوستی می‌کنند از برای من، پس دوست می‌دارم من آن‌ها را .

ایشان کسانی می‌باشند که وقتی اراده کردم به اهل زمین بلایی فرستم، به واسطه آن‌ها رفع می‌کنم بلا را از اهل زمین الی غیر ذلک.

مقصود از ذکر چیست؟

آیا مقصود از ذکری که این همه تعریف و تمجید درباره وی نموده‌اند، ذکر لسانی است مثل «لا اله الا الله و سبحان الله» یا آنکه مقصود تذکر و به یاد حق تعالی بودن است یا آنکه مقصود هر دوست، یعنی توجه به قلب و تلفظ به زبان؟

البته معلوم است تلفظ به این کلمات به تنهایی وافقی به مقصود نیست و اصل و حقیقت ذکر همان تذکر است، اما بایستی زبان، ترجمان و حاکی از قلب باشد.

اگر انسان در تمام حالات یا در اکثر اوقات، متوجه به حق تعالی و متذکر او باشد و مداومت نماید به اذکاری که از طریق شرع رسیده، به اندک وقتی مأنوس به حق تعالی و محبوب او می‌شود. این است که گفته‌اند از برای ذکر، اولی است و آخری، اول آن اینکه ذکر باعث انس و محبت می‌شود و آخر آن اینکه انس و محبت باعث ذکر می‌شود.

عمده چیزی که مراعات آن در دعا و ذکر، لازم است:

اول،  معرفت به حق، عز و جل، که آن اصل در دعا و ذکر است. تا نشناسی معبود را چگونه ستایش او را می‌نمایی و از وی تمنا می‌کنی؟

قومی از صادق آل محمد (علیه‌السلام) سۆال کردند که ما دعا می‌کنیم اما اثر اجابت نمی‌بینیم، فرمود: برای این است که می‌خوانید کسی را که نمی‌شناسید ؛ چراکه بدون شناسایی، توجه نمودن به او ممکن نیست و بدون توجه دعا تحقق نپذیرد. حقیقت و روح ذکر همان توجه به معبود است و ذکر زبانی از متفرعات او است.

دوم، توجه کامل در حین دعا و متوجه متفرع بر معرفت است. پس کسی که او را شناخت و حین دعا توجه به او نمود به مقتضای وعده الهی که خلف پذیر نیست، چنانچه فرموده «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ»، بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را؛ و البته او را از در خانه خود مأیوس نمی‌کند پس تا می‌توانی کوشش کن که در این دو جهت کامل شوی تا اینکه از ذاکرین و مذکورین حق تعالی محسوب شده و داعی و مدعوّ او شوی.

منبع: خبرگزاری فارس