نظر حضرت رضا (ع) درباره غنا
امام هشتم (علیه السلام) در ضمن نامه‌اى براى مامون، گناهان كبیره را مى‌شمارد و یكى از گناهان كبیره را سرگرمى به آلات موسیقى معرفى مى‌فرماید.
عن یونس، قال: ساءلت الخراسانى (علیه السلام) عن الغناء و قلت:
ان العباسى ذكر عنك انك ترخص فى الغناء فقال: كذب الزندیق ما هكذا قلت له: ساءلتى عن الغناء، فقلت: ان رجلا اتى ابا جعفر فساءله عن الغناء فقال: یا فلان اذا میزالله بین الحق والباطل فاین یكون الغناء؟
قال: مع الباطل، فقال: قد حكمت. (1)
((یونس)) روایت كرده است كه از خراسانى (حضرت امام رضا (علیه السلام)) درباره غنا پرسیدم و گفتم یكى از عباسى‌ها خیال كرده كه جنابعالى غنا را اجازه مى‌فرمایید!
حضرت فرمود: زندیق دروغ مى‌گوید! من چنین سخنى به او نگفتم كه غنا جایز است. حضرت براى یونس اصل ماجرا را چنین توضیح مى‌دهد كه آرى آن مرد عباسى آمد و از من درباره حكم غنا پرسید. به او گفتم، همانا مردى به حضور جد بزرگوارم، امام باقر (علیه السلام) رسید و از آن حضرت درباره غنا پرسش كرد. حضرت هم به او پاسخ داد: اگر خداوند بین حق و باطل جدایى بیندازد، پس (به نظر شما) غنا را در كدامین قسمت (در طرف حق یا در طرف باطل) قرار مى‌دهد.
امام باقر (علیه السلام) هم متقابلا به او فرمود:درست حكم كردى. حكم مساله همین است كه تو گفتى. پس غنا باطل است.
خداوند در قرآن مى‌فرماید:
ومن الناس من یشترى لهوالحدیث لیضل عن سبیل الله بغیر علم ویتخذها هزوا اولئك لهم عذاب مهین. (2)
((بعضى از مردم سخنان بیهوده را مى‌خرند تا مردم را از روى نادانى، از راه خدا گمراه سازند و آیات الهى را به استهزا گیرند. براى آنان عذابى خواركننده است)).
در تفسیر آیه فوق، روایتى از امام هشتم (علیه السلام) رسیده است كه در آن، این آیه بر غنا و خوانندگى تطبیق شده است. (3)
امام هشتم (علیه السلام) در ضمن نامه‌اى براى مامون، گناهان كبیره را مى‌شمارد و یكى از گناهان كبیره را سرگرمى به آلات موسیقى معرفى مى‌فرماید. (4)
همچنین حضرت فرمود:
من نزه نفسه عن الغناء فان فى الجنة شجرة یاءمر الله عزوجل الریاح ان تحركها لها صوتا لهم یسمع بمثله ومن لم یتنزه عنه لم یسمعه. (5)
كسى كه از غنا دورى كند، در عوض درختى در بهشت هست كه خداوند دستور مى‌دهد كه باد آن را به حركت در آورد، نغمه خوش از آن درخت بهشتى بلند مى‌شود كه مانند آنرا تا به حال نشنیده است و كسى از غنا اجتناب نكند، آن صوت زیبا را نمى‌شنود.
در تعریف غنا از مشهور حكایت شده كه گفته‌اند:
مد الصوت المشتمل على الترجیع المطرب. (6)
غنا یعنى كشیدن صوت به طورى كه شامل هم ترجیع چرخانیدن آواز در حلق و هم مطرب (صوت طرب آور) باشد.
به عبارت دیگر غنا عبارت است از كشیدن و چرخانیدن صدا در حلق به شكل و حالتى كه مناسب مجالس لهو و لعب باشد.
مرحوم امام خمینى (رحمة الله علیه) فرموده است:
فالاولى تعریف الغناء بانه صوت الانسان الذى له رقه وحسن ذاتى ولو فى الجملة وله شاءنیة ایجاد الطرب بتناسبه لمتعارب الناس. (7)
غنا عبارت از: صداى انسان به شكل لطیف و نازك كه حسن ذاتى دارد به طورى كه اقتضا و قدرت آن را دارد، در عموم مردم ایجاد طرب نماید.
1- وسائل الشیعه، باب 99، حدیث 13 - فروع كافى، جلد 2، ص 201، عیون اخبار الرضا، در نسخه‌اى آمده كه آن ملعون ((ابراهیم‌هاشم العباسى)) بوده، ص 187
2- سوره لقمان / آیه 6
3- تفسیر نور الثقلین، جلد 4، ص 1491
4- وسائل الشیعه، جلد 11، ص 261 (استماع الاوتار من الكبائر)
5- كافى، جلد 6، ص 434
6- مكاسب محرمه (شیخ الفقهاء والمجتهدین، شیخ مرتضى انصارى)، بحث غنا
7- مكاسب محرمه، امام خمینى، جلد 1، ص 202
بخش حریم رضوی
