زره بازاریان قدیم در برابر شیطان رجیم
کسبه، همواره از جهت افتادن در دام معاملات حرام، درستی ترازو، سروکار داشتن با نوامیس مردم و بسیاری مسائل دیگر در خطر افتادن در دام شیطانند اما بازاریان قدیم در برابر این کمینگاه شیطان یک زره قوی داشتند.
یكی از با ارزشترین عبادت ها قرائت و خواندن قرآن است. این كار به اندازهای اهمیت دارد كه خداوند درباره آن میفرماید:
«... فَاقْرَۆُوا مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ ...»[مزّمّل (73)، آیه 20] ؛ ... هر چه از قرآن میسّر مىشود بخوانید... .
تلاوت قرآن در همه حال
معمولاً كسی كه در مقام وصیت و سفارش است چیزهایی را سفارش میكند كه مهم و سرنوشتساز باشد.
یكی از وصایای رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ به امیرمۆمنان علی ـ علیه السّلام ـ تلاوت مستمرّ قرآن است.
«وَ عَلَیْكَ بِتِلاوَهِ الْقُرْآنِ عَلی كُلِّ حالٍ»[وسائل الشیعه، ج 4، ص 839]
در همه حال و در هر شرایطی قرآن تلاوت كن.
بسیاری از عبادات هنگام مریضی، مسافرت یا جهاد در راه خدا از انسان ساقط میشود و یا تخفیف پیدا میكند. امّا خداوند تأكید مینماید در این موارد نیز سعی كنید تا میتوانید قرآن بخوانید:
بزودی گروهی از شما بیمار میشوند، و گروهی دیگر برای بدست آوردن فضل الهی (كسب روزی) به سفر میروند، و گروهی دیگر در راه خدا جهاد میكنند (و از تلاوت قرآن باز میمانند)، پس به اندازهای كه ممكن است از آن تلاوت كنید.[مزّمّل (73)، آیه 20 ]
مقدار قرائت قاریان
مرحوم فیض كاشانی از فقیهان، مفسّران و عارفان برجسته شیعه، در كتاب شریف «المحجّه البیضاء» در این مورد چنین نوشته است:
اگر قاری قرآن از متفكران در معانی قرآن است... پس به روایتی عمل كند كه میفرماید: هر روز پنجاه آیه خوانده شود، زیرا از امام صادق ـ علیه السّلام ـ روایت است كه فرمود:
«اَلْقُرْآنُ عَهْدُ اللهِ اِلی خَلْقِهِ فَقَدْ یَنْبَغی لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ اَنْ یَنْظُرَ فی عَهْدِهِ وَ اَنْ یَقْرَأَ مِنْهُ فی كُلِّ یَوْمٍ خَمْسینَ آیَهً»[اصول كافی، ج 2، «باب فی القراءته»، ص 446 ]
قرآن پیمان خدا با مردم است. پس یقیناً برای شخص مسلمان سزاوار است كه با دقت در پیمان خویش بنگرد و از آن در هر روز پنجاه آیه بخواند.
رئیس مذهب ما حضرت امام صادق علیهالسلام، خطاب به تجار و کسبه مسلمان چنین خطاب میکند: «تاجری را که در بازار مشغول کار است چه چیزی مانع میشود وقتی که به خانهاش بازمیگردد نخوابد تا اینکه سورهای از قرآن را بخواند. پس برابر هر آیهای که میخواند برایش 10 حسنه نوشته میشود و از او 10 کار زشت محو میشود»
قرائت پنجاه آیه از قرآن كمترین مقداری است كه هر مسلمانی سزاوار است روزانه از قرآن بخواند. بنابراین، این مقدار قرائت، برای كسی كه قاری قرآن و رساننده پیام خدا به خلق است ضرورت دارد، زیرا موجب پیوند او با قرآن یعنی پیماننامه خداوند است.
مقدار قرائت كسبه و تجّار
اصناف و بازاریان محترم باید اهتمام شایستهای به قرائت قرآن داشته باشند. چقدر خوب است که اصناف ما در این زمینه به اصناف و بازاریان قدیم اقتدا کنند.
کسبه و بازاریان شیعه از قدیمالایام از اقشار متدین و علاقهمند به قرآن و اهل بیت علیهالسلام بودهاند، حتی میتوان گفت در حفظ شعائر اسلامی و برپایی جلسات قرآن و عزاداری اهل بیت، از سایر اقشار جامعه پیشقدمتر بودهاند ، همانگونه که در بیشتر شهرهای ایران اسلامی نیز در حال حاضر همینطور است.
شاید شنیده و یا خوانده باشید که کسبه قدیم، علاوه بر اینکه موقع نماز، کسب و کار را تعطیل میکردند و نمازهای یومیه را در مسجد و به جماعت میخواندند، کسب و کار روزانه را با نام و یاد خدا شروع میکردند.
عده زیادی از بازاریان و کسبه جزء و مغازهداران از صنوف مختلف، پس از آماده کردن محل کار خود، قرآنها را باز میکردند و کار روزانه را با کلام خالق یکتا شروع میکردند.
قرائت پنجاه آیه از قرآن كمترین مقداری است كه هر مسلمانی سزاوار است روزانه از قرآن بخواند. بنابراین، این مقدار قرائت، برای كسی كه قاری قرآن و رساننده پیام خدا به خلق است ضرورت دارد، زیرا موجب پیوند او با قرآن یعنی پیماننامه خداوند است
این سنت حسنه باعث شده بود هنگام کسب و کار به یاد خدا باشند و از گزند شیطان و کارهای حرام اقتصادی در امان بمانند. در نتیجه در زمره کاسبانی قرار گیرند که حبیب خدا بوده و خداوند به کسب و کار آنها برکت میداد.
به یاد خدا بودن و انس با قرآن برای بازاری و اهل کسب به دو دلیل یک ضرورت دینی است؛
1ـ از طریق قرائت قرآن با احکام نورانی اسلام، خصوصاً احکام اقتصادی آن آشنا میشوند و این امر موجب میشود که به معاملات حرام گرفتار نشوند و دیگران نتوانند با درست کردن صورت صوری برای معاملات، آنان را به معامله حرام وادار کنند.
2ـ بسیاری از مشتریان کسبه، خانمها هستند، اگر چشم و دل کاسب پاک نباشد، ایمان او قوی نباشد و دل در گرو خدا نداشته باشد، کسب و کار او کمین گاه شیطان خواهد بود. از این رو انس اهل بازار با مسجد و قرآن، سبب افزایش ایمان و مراقبت او میشود، آنگاه از گزند شیطان و دامهای او حفظ خواهد شد.
رئیس مذهب ما حضرت امام صادق علیهالسلام، خطاب به تجار و کسبه مسلمان چنین خطاب میکند: «تاجری را که در بازار مشغول کار است چه چیزی مانع میشود وقتی که به خانهاش بازمیگردد نخوابد تا اینکه سورهای از قرآن را بخواند. پس برابر هر آیهای که میخواند برایش 10 حسنه نوشته میشود و از او 10 کار زشت محو میشود.»
امید است با فضل و رحمت پروردگار همه مسلمانان، خصوصاً قاریان محترم قرآن توفیق این مقدار تلاوت قرآن را داشته باشند.
فرآوری: زهرا اجلال بخش قرآن تبیان
منابع:
کتاب آداب تلاوت قرآن ؛ نوشته ابوالفضل علّامی
ثواب الاعمال، شیخ صدوق، ص 127.
اندیشه قم