تبیان، دستیار زندگی
دین اسلام که غیر آن، دینی مورد قبول نیست همان بعثت رسول مکرم اسلام، ایمان به خداوند و همه انبیاء دیگر است.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نفی تکثرگرایی دین در قرآن

اسلام


ما مسلمانان به پیروی از قرآن مجید و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) به همه پیامبران الهی و همه کتب آسمانی ایمان داریم و اصولاً همین را اسلام می دانیم و راه راست یعنی راه خداوند را ، تنها در پیروی از دین مبین اسلام می دانیم و نه هیچ مسلک و دین دیگری. البته باز هم به پیروی از قرآن مجید و به راهنمایی دلائل عقلی ، کسانی را که واقعاً دین نادرست خود را درست می دانند و احتمال مخالفت دین و مسلک خود با حق و حقیقت را نمی دهند، به اصطلاح معذور می دانیم . یعنی نه تنها آن ها را ایمن از عذاب الهی می دانیم بلکه اصلاً عذاب شدن آن ها را نادرست و قبیح می دانیم.


در این مقاله و مقاله بعدی، ابتدا ادعاهای فوق را اثبات می کنیم. پس از آن به مساله ای می پردازیم که علی رغم اهمیت فوق العاده، تا حد زیادی مورد غفلت واقع شده است و آن این که آیا پیروی از دین یهود یا دین مسیحیت، دارای دلایل عقلی و یقینی می باشد یا خیر؟ گفتنی است ما این مساله را بدون تکیه بر آموزه های دین اسلام و حتی بدون استناد به قرآن، مطرح می کنیم. یعنی فرض می کنیم، اصلاً قرآن وجود ندارد. حال آیا در این شرایط منطقاً می توان به آیین یهودیت یا مسیحیت گروید؟ شایان ذکر است که در انتهای این دو مقاله اثبات می کنیم بدون استناد به قرآن مجید و آموزه های اصیل دین مبین اسلام اصلاً نمی توان هیچ دلیل منطقی و درستی بر آسمانی بودن و الهی بودن ادیان یهودیت و مسیحیت، اقامه نمود .

اولین ادعا

اولین ادعا ، ایمان مسلمانان به همه انبیاء الهی و کتب آسمانی است خداوند سبحان در آیه 285 سوره بقره می فرماید:

آمن الرسول بما انزل الیه من ربّه و المومنون کلّ امن بالله و ملائکته و کتبه و رسله لا نفرق بین احد من رسله و قالوا سمعنا و اطعنا عفرانک ربّنا و الیک المصیر. پیامبر به آنچه از سوی پروردگارش بر او نازل شده، ایمان آورد و همه مومنان نیز ایمان آوردند. همگی آن ها به خدا و فرشتگان او کتاب های او و رسولان او ایمان آوردند (و گفتند) در میان هیچ یک از رسولان او فرقی نمی گذاریم (یعنی به لحاظ ایمان آوردن به همه آنها، هیچ تفاوتی قایل نیستیم و ایمان به همگی داریم) و گفتند: ما شنیدیم و اطاعت کردیم، پروردگارا (درخواست) آمرزش تو را داریم و سرانجام (ما) به سوی توست.

صراحت این آیه شریفه در مدعای اول این مقاله جای هیچ تردیدی نیست و روشن است که وظیفه مومنان در هزار و چهارصد سال بعد از نزول این آیه، همان وظیفه مومنان زمان نزول آیه است و پس از این نیز چنین است.

تنها اسلام است که راه نجات و سعادت است . البته این راه انحصاری سعادت یک راه عمومی و بسیار فراگیر است. یعنی همه انسان ها به آن دعوت شده اند

ادعای دوم

اما مدعای بعدی مقاله، این بود که راه درست سعادت منحصر در دین مبین اسلام است. خداوند متعال در آیه 84- 85 سوره مبارکه آل عمران خطاب به خاتم الانبیاء (صلی الله علیه واله وسلم) می فرماید:

قل آمنا بالله و ما انزل علینا و ما انزل علی ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و الاسباط و ما اوتی موسی وعیسی و النبیّون من ربّهم لا نفّرق بین احد منهم و نحن له مسلمون و من یبتغ غیرالاسلام دیناً فلن یقبل منه و هو فی الآخرة من الخاسرین. بگو به خدا ایمان آوردیم و به آنچه بر ما و بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط نازل گردیده و آنچه به موسی و عیسی و (دیگر) پیامبران از طرف پروردگارشان داده شده است، ما در میان هیچ یک از ایشان فرقی نمی گذاریم (یعنی به همه ایمان داریم) و در برابر او تسلیم هستیم. و هر کس جز اسلام، آیینی و دینی برای خود برگزیند، از او پذیرفته نخواهد شد و او در آخرت از زیان کاران است.

گویا در آیه اول مسلمان را تعریف می فرماید و در آیه بعد با صراحتی مضاعف، خود اسلام را تعریف می فرماید و می گوید اصلاً دین اسلام که غیر آن، دینی مورد قبول نیست همان بعثت رسول مکرم اسلام، ایمان به خداوند و همه انبیاء دیگر است. این مطلب در دو آیه 136 و 137 سوره مبارکه بقره نیز آمده است. می فرماید: قولوا امنّا بالله و ما انزل الینا و ما انزل علی ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و الاسباط و ما اوتی موسی و عیسی و ما اوتی النبیون من ربّهم لا نفّرق بین احد منهم و نحن له مسلمون. فان آمنوا بمثل ما آمنتم به فقدا هتدوا و ان تولّوا فانّما هم فی شقاق فسیکفیکهم الله و هو السمیع العلیم ، بگویید ما به خدا ایمان آوردیم و به آنچه بر ما نازل شد و آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط نازل گردید و (همچنین) آنچه به موسی و عیسی و پیامبران (دیگر) از طرف پروردگارشان داده شده است در میان هیچیک از ایشان، تفاوتی قائل نمی شویم (به لحاظ ایمان آوردنمان) و ما در برابر او (خداوند متعال) تسلیم هستیم. اگر آن ها (غیر مسلمانان) به مانند آنچه شما ایمان آوردید، ایمان بیاورند هدایت یافته اند و اگر سرباز زنند از حق جدا شده اند و خداوند، شر آن ها را از تو دفع می کند و او شنونده و داناست.

اسلام

غیر از این آیات نورانی، به آیه دیگری برخورد می کنیم که دلالت بر دعوت بسیار عمومی و فراگیر به ایمان به حضرت خاتم الانبیاء (صلی الله علیه واله وسلم) دارد. و این یعنی آنکه دین اسلام دارای بعدی فراگیر است و باز یعنی اینکه خداوند متعال هدایت خود را از حالا به بعد منوط به این ایمان کرده است.

در آین 158 سوره مبارکه اعراف چنین می خوانیم:

قل یا ایها الناس انّی رسول الله الیکم جمیعاً الذی له ملک السماوات و الارض لا اله الا هو یحیی و یمیت فآمنوا بالله و رسوله النبی الامی الذی یومن بالله و کلماته و اتّبعوه لعّلکم تهتدون ، (ای رسول ما) بگو ای مردم همانا من فرستاده خداوند به سوی همه شما هستم، آن (خدایی) که فرمانروایی آسمان ها و زمین برای اوست معبودی، جز او نیست، زندگانی می بخشد و می میراند. پس ایمان آورید به خداوند و فرستاده او که پیامبر درس ناخوانده است (علم فراوان او با درس خواندن حاصل نگشته است) همانکه به خداوند و کلمات او ایمان آورده است. و از او پیروی کنید باشد که هدایت بیابید.

تا اینجا دو ادعای اول مقاله به روشنی اثبات شدند اول: ایمان به اسلام، ایمان به همه انبیاء و کتب آسمانی است و دیگر آنکه: تنها اسلام است که راه نجات و سعادت است . البته این راه انحصاری سعادت یک راه عمومی و بسیار فراگیر است. یعنی همه انسان ها به آن دعوت شده اند.

ادعای سوم

ادعای بعدی این بود که کسانی که دین و مسلک دیگری دارند و حقیقتاً هیچ تردیدی در آیین خود ندارند، اینها قطعاً عذاب نخواهند شد. ما برای اثبات این مدّعا تنها به قرآن مجید تمسک می کنیم و از اقامه دلیل عقلی صرف نظر می کنیم. خداوند متعال در آیات 97 تا 99 سوره مبارکه نساء می فرماید:

دین اسلام که غیر آن، دینی مورد قبول نیست همان بعثت رسول مکرم اسلام، ایمان به خداوند و همه انبیاء دیگر است

ان الذین توفتهم الملائکة ظالمی انفسهم قالوا فیم کنتم قالوا کنّا مستضعفین فی الارض قالوا ألم تکن ارض الله واسعة فتها جروا فیها فاولئک مأویهم جهنّم و ساءت مصیراً، الاّ المستضعفین من الرجال و النساء والولدان لایستطیعون حیلة و لا یهتدون سبیلاً. فاولئک عسی الله ان یعفوعنهم و کان الله عفواً غفوراً ، براستی آنان که فرشتگان (قبض ارواح) روح آن ها را گرفتند، در حالی که به خویشتن ظلم کرده بودند، به آن ها گفتند: شما در چه وضعیتی بودید؟ گفتند: ما در سرزمین خود در ضعف و تحت فشار بودیم. ایشان (فرشتگان) گفتند: مگر زمین خداوند، گسترده نبود تا مهاجرت کنید؟ آن ها (عذری نداشتند و بدون علّت درست، مهاجرت نکرده بودند) جایگاهشان جهنّم است و چه سرانجام بدی است. مگر آن دسته از مردان و زنان و کودکانی که واقعاً تحت فشار و مستضعف هستند. نه هیچ چاره ای دارند و نه (راه نجاتی از سرزمین خود) می یابند. ای بسا خداوند ایشان را عفو نماید و خداوند عفو کننده و آمرزنده است.

آیات شریفه فوق، در مورد هجرت از سرزمین است و استضعافی که از ناحیه کفّار و منافقان و دیگر دشمنان دین وارد می‌شود، ولی همانطور که علامه طباطبائی(رضوان الله علیه) ذیل این آیات فرموده اند[1] به خوبی می توان فهمید این آیات، شامل کسانی نیز می شود که  بدون هیچ عناد و لجاجتی، مسلک و دین خود را که غیر از اسلام است درست و صحیح می دانند و اصلاً احتمال نادرستی آن را نمی دهند. یعنی این دسته از انسان ها قطعاً در عذاب الهی گرفتار نخواهند شد.

نتیجه

آری ما با آنکه دین عزیز اسلام را یگانه راه مستقیم سعادت دنیا و آخرت می دانیم ولی به پیروی از همین اسلام و آیات قرآن کریم و دلیل عقلی، بعضی از انسان ها را که شاید تعداد آن ها کم هم نباشد اهل نجات می دانیم.

(در مقاله بعدی به این مطلب می پردازیم که ایمان به یهودیت یا مسیحیت با صرف نظر از تعالیم اسلامی که ایمان به همه انبیاء الهی را واجب می شمارند، هیچ دلیل و منطقی ندارد. البته واضح است که منظور ما آن دو دین الهی تحریف نشده و خالص است و نه غیر آن دو تا چه رسد به تحریف شده آن دو دین.)

سید علی محمد هاشمی رضوانی 

بخش اعتقادات شیعه تبیان        


منبع: علامه طباطبائی ، المیزان ، ج5،ص 51-52

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.