نتیجه اعمالی که در قرآن مشخص شده است

خداوند متعال در قرآن کریم در سوره یونس می فرماید:

لِّلَّذِینَ أَحْسَنُواْ الْحُسْنَى وَزِیَادَةٌ وَلاَ یَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَلاَ ذِلَّةٌ أُوْلَـئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ (26)

وَالَّذِینَ كَسَبُواْ السَّیِّئَاتِ جَزَاء سَیِّئَةٍ بِمِثْلِهَا وَتَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ مَّا لَهُم مِّنَ اللّهِ مِنْ عَاصِمٍ كَأَنَّمَا أُغْشِیَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعًا مِّنَ اللَّیْلِ مُظْلِمًا أُوْلَـئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ (27)

براى كسانى كه نیكوكار شدند و نیكى كردند پاداش نیك (مقرّرى) و فزونى (تفضّل) است و چهره‏هاى آنان را (در آخرت) دود سیاه و گرد ذلّت و خوارى نمى‏پوشاند. آنها اهل بهشت‏اند كه در آنجا جاودانند.(26)

و كسانى كه مرتكب گناهان شده‏اند، كیفر هر گناهى (طبق استحقاق اوّلى) به مانند آن است (نه بیشتر)، و ذلّت و خواریى (سراسر وجود) آنها را مى‏پوشاند هرگز آنان را از (خشم و عذاب) خدا نگهدارنده‏اى نخواهد بود، گویى چهره‏هایشان با پاره‏هایى از شب ظلمانى پوشیده شده! آنان اهل آتش‏اند كه در آنجا جاودان خواهند بود.(27)

در ایـن دو آیه بیـن نیكـوكـاران و بـدكـاران مقـایسه اى جـالب صورت گرفته است :

نیكوكاران = پاداش عمل

لطف اضافى و بهشت جاویدان

بدكاران = كیفر عمل

سیه رویى ، ظلمت و دوزخ جاویدان.

لذا در قرآن کریم تا حدودی میزان گناه مشخص شده است و نمونه های زیادی هم برای آن وجود دارد که به چند مورد از آن اشاره می کنم:

بزرگترین گناه کبیره شرک به خداست و مشرک محروم از بهشت است.

دیگری تهمت و نسبت زنا دادن به کسی است و هر که چنین تهمتی بزند ، وعده عذاب به او داده شده چنان که می‌فرماید: " إِنَّ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُۆْمِنَاتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ

: همانا كسانى كه به زن‏هاى پاكدامن بى‏خبر (از گناه) باایمان نسبت زنا مى‏دهند، در دنیا و آخرت مورد لعنت‏اند و براى آنها عذابى بزرگ است.» (سوره نور - 23)

و دیگر خوردن اموال یتیم است که آن هم در آخرت جز عذاب ثمر دیگری ندارد ، چنان که خداوند می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا یَأْكُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَیَصْلَوْنَ سَعِیرًا : همانا كسانى كه اموال یتیمان را به ظلم مى‏خورند جز این نیست كه آتش در شكم خود فرو مى‏برند (تجسم عینى هر تصرف در مال یتیم خوردن آتش در آخرت است) و به زودى (به فاصله‏اى اندك میان خوردن و مرگ) در آتش فروزان درآیند و حرارت آن را بچشند.» (سوره نساء - 10)

دیگری قتل مومن است بدون حکم شرعی و خداوند جایگاه قاتل را جهنم قرار داده چنان که می‌فرماید: «وَمَن یَقْتُلْ مُۆْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآۆُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِیهَا وَغَضِبَ اللّهُ عَلَیْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِیمًا :و هر كس مۆمنى را به عمد بكشد (و آن را حلال شمرد)، كیفر او جهنم است كه جاودانه در آن باشد، و خداوند بر او خشم گیرد و او را از رحمت خود دور سازد و براى او عذابى بزرگ فراهم نماید.» (سوره نساء - 93)

پرسش:

اینکه گفته می شود کیفر بعضی از گناهان چند برابر کیفر بعضی از گناهان دیگر است صحیح است ؟ آیا در قرآن یا روایات بدان اشاره شده است یا خیر ؟

پاسخ :

خداوند برای سعادت و خوشبختی انسان قوانین و دستوراتی قرار داده است. اگر کسی به این دستورات عمل کند به سعادت دنیا و آخرت می رسد و در صورت مخالفت، خود را از سعادت واقعی محروم می کند.

گناه و معصیت به معنای نافرمانی و خروج از طاعت و انجام ندادن امر و فرمان است.[1] گناهان از نظر آثار دنیوی و اخروی و از نظر کیفر و عقوبت با هم تفاوت هایی دارند.

قرآن کریم شرک را بزرگترین گناه معرفی می کند: «إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیم.» « شرک ظلم بزرگى است.»[2] و در آیه ی دیگری خداوند گناهان را به شرک و کمتر از شرک تقسیم کرده است «خداوند کسی را که به او شرک بورزد نمی آمرزد ،ولی گناهان کمتر از آن را برای هر که بخواهد می آمرزد.»[3]

در جای دیگر می فرماید : « کسانی که از گناهان بزرگ و اعمال زشت دورى مى‏کنند، جز گناهان صغیره (که گاه آلوده آن مى‏شوند)، آمرزش پروردگار تو گسترده است‏.»[4] به عبارت دیگر؛ خداوند می فرماید اگر گناهان بزرگ را ترک کنید خداوند"لمم" (گناهان صغیره ای که گاه مرتکب مى‏شوید) را از شما می آمرزد. البته این در صورتی است که بر ارتکاب گناه صغیره اصرار نداشته باشند و آنرا تکرار نکنند.[5]

در روایات اهل بیت(علیه السلام) گناهان، به کبیره (بزرگ) و صغیره تقسیم شده است.

امام صادق (علیه السلام) با استفاده از آیات قرآن، گناهان زیر را از گناهان کبیره دانسته است[6]:

ناامیدی از رحمت خداوند (یوسف، 78). ایمنی از مکر خداوند (اعراف، 99)، عقوق والدین (مریم، 32، کشتن انسان مۆمن (نساء، 93)، نسبت ناروا به زن پاکدامن (نور، 23)، خوردن مال یتیم (نساء، 10)، فرار از جهاد (انفال، 16)، رباخواری (بقره، 277)، زنا (فرقان، 69-68)، خیانت (آل عمران، 161)، نپرداختن زکات واجب (توبه، 35)، سحر (بقره، 102)، سوگند دروغ برای گناه (آل عمران، 77)، پیمان شکنی (بقره، 27).[7]

از نظر عقوبت در دنیا نیز گناهان دارای مراتب مختلف می باشند. عقوبت بعضی مانند قتل عمد، زناء محصنه و... اعدام است و عقوبت بعضی دیگر مانند زنای غیر محصنه، شرب خمر و... تازیانه است و....[8]

برای برخی از گناهان مانند روزه خواری و شکستن عهد و قسم و... جریمه هایی مانند روزه و یا اطعام به فقرا مقرر شده است.[9]

اما در خصوص مقایسه ی رتبه ی زنا با موسیقی باید متذکر شویم اگرچه رتبه ی زنا به مراتب بالاتر از گوش دادن به موسیقی حرام است ، اما باید دید کدام یک مقدمه ای برای ارتکاب دیگری است و این از روایات برای ما روشن شده است؛ از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) روایت شده است که فرمود: غناء (موسیقی) نردبان زنا است. و امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «خانه ای که در آن غنا باشد از فساد و فحشا مصون نخواهد بود».[10]

در این دو روایت نورانی، وارد شدن در غناء و موسیقی مقدمه ی گناه زنا دانسته شده است . ولی دلیلی بر این مطلب نیافتیم که عقوبت زنا سی و چهار برابر عقوبت گوش دادن به موسیقی (غنای حرام ) باشد.

نکته ی پایانی این که، هر چند در فرهنگ اسلام گناهان دارای مراتب هستند ولی باید توجه داشت که گناه هر چند کوچک باشد نسبت به مقام پروردگار متعال، بزرگ است.

امام باقر (علیه السلام) می فرماید: «به کوچکی گناه نگاه نکنید، به این بنگرید که در مقابل چه کسی جرأت گناه پیدا کرده اید».[11]

پی نوشت ها :

1. عصمت انبیاء و رسولان، علامه عسکری، ص 78 .

2. لقمان،13.

3. نساء، 116.

4. نجم، 32.

5. النَّهِیکِیِّ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ الْقَنْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا صَغِیرَةَ مَعَ الْإِصْرَارِ وَ لَا کَبِیرَةَ مَعَ الِاسْتِغْفَارِ.

6. وسائل‏الشیعة ج : 15 ص : 319،بَابُ تَعْیِینِ الْکَبَائِرِ الَّتِی یَجِبُ اجْتِنَابُهَا ،حدیث 2.

7. یکصدو پنجاه موضوع از قرآن کریم، اکبر دهقان، ص 210-212.

8. ماده ی 83 از قانون مجازات اسلامی، کتاب شرح قانون مجازات اسلامی، مرتضوی، ص 51.

9. توضیح المسائل مراجع، احکام روزه، عهد و ...

10. پرسش ها و پاسخ ها، ص 22؛ احکام موسیقی، ص 32.

11. بحار الانوار، ج 77، ص 168؛ یکصدو پنجاه موضوع از احادیث اهل بیت (علیهم السلام)، اکبر دهقان، ص 247.

منبع: سایت پرسمان قرآن