تاثیر تغذیه بر باروری مردان

اسیدهای چرب امگا 3 که در انواع ماهی‌ها به خصوص ماهی آب‌های سرد اقیانوسیه و جلبک‌ها یافت می‌شود، برای رشد طبیعی اسپرم ضروری است.

استرس، اضطراب، خستگی، کار طولانی‌مدت، بیماری‌های مزمن، آلاینده‌های هوا، سیگار، مشروبات الکلی، مواد مخدر و اضافه‌وزن از جمله عواملی است که می‌تواند باعث اختلال در باروری نطفه مردان شود. اما سۆال اینجاست، آیا عادت‌های غذایی نامناسب هم می‌تواند بر کیفیت و قدرت باروری نطفه مردانه تأثیرگذار باشد؟

همان گونه که رژیم غذایی نامناسب می‌تواند اثر قابل توجهی بر بروز بسیاری از بیماری‌های قلبی، مغزی، پرفشاری و چربی خون، دیابت، انواع سرطان‌های گوناگون و... داشته باشد به همان میزان نیز می‌تواند بر کیفیت و قدرت نطفه نیز اثر نامطلوب داشته باشد و باعث ناباروری آن شود. بر اساس تحقیقات انجام شده، نطفه مردانی که از کربوهیدرات‌های پیچیده (نان‌های سبوس‌دار، برنج و...)، فیبرهای گیاهی (میوه، سبزی و حبوبات) و ریزمغذی‌ها (ویتامین‌ها و املاح معدنی) در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند، کیفیت بهتری دارد. اما در مقابل، مردانی که رژیم غذایی غنی از چربی‌های اشباع دارند، کیفیت اسپرم آن‌ها نامطلوب خواهد بود.

جالب است بدانیم، بیشتر مردان جوان به خصوص در اوایل زندگی مشترک و همچنین در زمان‌هایی که قصد بچه‌دار شدن دارند، مصرف غذاهای پرچرب را عاملی برای افزایش انرژی، ایجاد تمایلات و بالا بردن امکان باروری نطفه خود می‌دانند. اما نتایج یک تحقیق در دانشگاه هاروارد نشان می‌دهد که کلسترول و چربی‌های اشباع شده در گوشت قرمز، لبنیات پرچرب (کره، روغن حیوانی، خامه و سرشیر)، انواع غذاهای رستورانی و آماده همچون همبرگر، سیب‌زمینی سرخ‌شده، سوسیس، کالباس و... می‌تواند تعداد اسپرم‌ها و میزان فعالیت آن‌ها را کاهش دهد. از سوی دیگر ممکن است برخی مواد شیمیایی موجود در پلاستیک‌ها، حشره‌کش‌ها و هورمون‌های جنسی به دلیل آن که در چربی محلول و در بروز ناباروری دخیل است، از طریق غذای دام وارد قسمت‌های چرب گوشت و فرآورده‌های لبنی حیوان شده و به طور غیرمستقیم منجر به کاهش قدرت باروری مردان شود. همچنین احتمال دارد مصرف مقدار زیاد گوشت‌های چرب حاوی این آلاینده‌ها به وسیله مادران باردار، آثار نابجایی بر رشد بیضه جنین بگذارد و عاملی برای ناباروری این نسل در آینده باشد.

امگا 3 نطفه را بارور می‌کند

خوب است بدانید مردانی که غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 مصرف می‌کنند، اسپرم سالم‌تر و فعال‌تری دارند. یک بررسی جدید نشان داده است، اسیدهای چرب امگا 3 که در انواع ماهی‌ها به خصوص ماهی آب‌های سرد اقیانوسیه و جلبک‌ها یافت می‌شود، برای رشد طبیعی اسپرم ضروری است. DHA یک اسید چرب امگا 3 است و بخش مهمی از غشای سلولی اسپرم را تشکیل می‌دهد و بخش عمده‌ای از آکروزوم از آن ساخته شده است.

کلسترول و چربی‌های اشباع شده در گوشت قرمز، لبنیات پرچرب (کره، روغن حیوانی، خامه و سرشیر)، انواع غذاهای رستورانی و آماده همچون همبرگر، سیب‌زمینی سرخ‌شده، سوسیس، کالباس و... می‌تواند تعداد اسپرم‌ها

و میزان فعالیت آن‌ها را کاهش دهد

آکروزوم، ساختاری در سر اسپرم است که درون آن آنزیم‌هایی وجود دارد که با تجزیه لایه‌های بیرونی تخمک، امکان لقاح را فراهم می‌کند. از سوی دیگر این نوع چربی، احتمال تولید هورمون‌های تناسلی را نیز تحریک می‌کند. در نتیجه نبود این اسید چرب، احتمال ناباروری مردان را افزایش می‌دهد. روغن‌های گیاهی همچون روغن زیتون، کانولا، بادام‌زمینی، آفتابگردان و کنجد و همچنین بسیاری از مغزها و تخمه‌های خوراکی و نیز میوه آووکادو علاوه بر انواع ماهی‌ها می‌تواند به میزان زیادی امگا 3 مورد نیاز بدن را تأمین کند.

افزایش ناباروری در مردان با مصرف غذاهای آماده

تغییر سبک زندگی طی سال‌های اخیر و گسترش مصرف غذاهای آماده (فست‌فود) و به طور کلی تغذیه ناسالم یکی از دلایل آسیب به توان تولید مثلی مردان جوان و افزایش ناباروری در میان آنان است. یافته‌های پژوهش‌های انجام شده، نشان می‌دهد، مواد غذایی ناسالم سبب آسیب به اسپرم‌ها (سلول‌های جنسی مردانه) در مردان سالم شده، کیفیت تولید مثل آنان را نسبت به مردانی که از غذاهای سالم مصرف می‌کنند، نامطلوب کرده است. نتایج یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد، مصرف چربی‌های ترانس علاوه بر خطر ابتلا به بیماری‌های عروق کرونر (عروق قلب) سهم زیادی در آسیب رسانی به توان تولید مثلی مردان جوان دارد. روغن‌های فرآوری شده که برای بهبود طعم غذاهای آماده از آن استفاده می‌شود، عمدتاً ارزان قیمت و دارای چربی‌های ترانس هستند.

از سوی دیگر شواهد علمی نشان می‌دهد، استرس‌های محیطی، تأمین هزینه زندگی و کار در دو شیفت، باعث سرد مزاجی در مردان ایرانی شده که این مسئله بر باروری آنان تأثیر منفی بر جا گذاشته است. چندی پیش نتایج یک پژوهش انجام شده در کشور نشان داد، آمار ناباروری در کشور حدود 20 درصد و بیش از استانداردهای جهانی (12 تا 15 درصد) است.

به غیر از مصرف غذاهای آماده، انواع آلاینده‌های محیطی که ناشی از زندگی شهرنشینی است، مانند آلودگی هوا، آب، مواد شیمیایی در محیط‌های شغلی و زندگی، پرتوها و تشعشعات محیطی، همه و همه سبب شده که نه تنها حجم که کیفیت اسپرم‌ها نیز کاهش یابد که این عوامل تأثیر نامطلوبی بر ناباروری بر جای گذاشته است.

با توسعه دانش پزشکی در زمینه درمان ناباروری به کمک شیوه های جدید از قبیل آی یو آی، آی وی اف، میکرواینجکشن و دیگر روش‌ها به طور طبیعی می‌بایست، شاهد کم شدن آمار ناباروری باشیم، اما به دلیل رشد و توسعه شهرنشینی و تغییر سبک زندگی از سوی دیگر شاهد افزایش ناباروری از سوی مردان هستیم که انتظار می‌رود با تغییر سبک زندگی، اقدام برای صاحب فرزند شدن در سنین جوانی (قبل از 35 سالگی برای زنان) و مراجعه به هنگام به پزشک متخصص در صورت تأخیر در بارداری بتوان تا حد زیادی شانس بارداری و باروری را افزایش داد.

فرآوری: مریم مرادیان نیری

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

منابع:

جام جم - فاخره بهبهانی

فارس - ابوطالب صارمی، فوق تخصص زنان و زایمان