طلاب ومشکلات جدی پرداخت شهریه(٢)

در مقاله گذشته پیرامون مشکلات جدی طلاب در دریافت شهریه با شما سخن گفتیم و درباره هدر رفت زمانی با نظام پرداخت فعلی شهریه مواردی را خدمت شما عزیزان ارائه دادیم.

مقاله قبلی را اینجا بخوانید.

در این مقاله قصد داریم تا به بررسی و نقد ابعاد دیگری در سیستم پرداخت شهریه طلاب بپردازیم.

نگاه دوم: هدر رفت هزینه های مالی

نکته مهم دیگری که در نظام فعلی پرداخت شهریه بسیار قابل توجه است بحث هدر رفت مالی و هزینه ای است. اگر بخواهیم این مساله را مورد بررسی قرار دهیم کافی است به هزینه های رفت و آمد طلاب برای دریافت شهریه و همچنین هزینه نیروهایی که برای پرداخت شهریه گماشته شده اند و ماهانه مبلغی از بیت المال هزینه حقوق این افراد می شود، نگاهی بیاندازیم.

الف: هزینه های ایاب و ذهاب طلاب

با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از طلاب (شهر قم) در مناطقی ساکن اند که با مرکز پرداخت شهریه فاصله زیادی دارد لذا اعداد و ارقام ارائه شده با احتساب میانگین و متوسط حدودی هزینه های رفت و آمد طلاب در قسمت های مختلف شهر محاسبه شده است.

در این گزارش تمام طلابی که وسیله نقلیه دارند و یا از وسایل نقلیه عمومی استفاده می کنند لحاظ شده و کف حداقلی قیمت برای شما عزیزان ارائه شده است.

با فرض اینکه هر طلبه به منظور دریافت شهریه، فقط برای رفت و آمد، مبلغی معادل 500 تومان هزینه کند و همچنین با درنظر گرفتن جامعه آماری 50 هزار طلبه، ما شاهد هزینه ای بالغ بر بیست و پنج ملیون تومان (25,000,000) در ماه خواهیم بود.

به بیان دیگر در یک سال مبلغی حدود سیصد ملیون تومان (300,000,000) ، تنها هزینه رفت و آمد طلاب برای دریافت شهریه می شود که قطعا این رقم هم باید جزء مبالغ کسری از بودجه اصلی شهریه لحاظ شود و با مدیریت صحیح می توان از هدر رفت این مبلغ هنگفت جلوگیری کرد.

ب: هزینه نیروهای فعال برای پرداخت شهریه

بخش دیگری از بودجه های شهریه صرف نیروهای مقسم و پخش کننده می شود. احتساب هزینه های این بخش نیز بسیار قابل توجه است. با توجه به آمار به دست آمده حدود 90 نیرو هر ماه وظیفه پخش مبالغ مذکور را به عهده دارند.

طبق آمار فوق بررسی هزینه های این نیروها در یک ماه  مبلغی حدود پنج ملیون و پانصد هزار تومان (5,500,000) خواهد شد که احتساب سالیانه آن چیزی معادل شصت و شش ملیون تومان  (66,000,000) می شود.

حال اگر این مبلغ هنگفت، هزینه امور علمی، پژوهشی و یا امکانات آموزشی طلاب شود قطعا علاوه بر جلوگیری از هدر رفت هزینه، ما شاهد پیشرفت قابل توجهی خواهیم بود.

نگاه سوم: شهریه اواسط ماه

نکته دیگری که در این محاسبات اشاره به آن ضروری است مساله شهریه ها و یا اصطلاحا تقسیمی اواسط ماه و به تبع آن هزینه های و زمان مصرفی این دوره است.

حال اگر بخواهیم در این باره سخن بگوییم و آماری از مبالغ آن داشته باشیم باید به اعداد ذیل توجه کنیم:

اگر تصور کنیم نصف آمار طلاب در ایام شهریه در این بازه زمانی برای دریافت تقسیمی حاضر شوند ، هر ماه زمانی معادل6,250 ساعت یعنی برابر با 8 ماه به مدت زمان مذکور (شهریه ماهیانه) اضافه خواهد شد. علاوه بر این مبلغ دوازده ملیون و پانصد هزار تومان ((12,500,000 تومان هزینه رفت و آمد ماهیانه و مبلغ صدو پنجاه ملیون تومان (150,000,000) در سال، فقط هزینه ایاب و ذهاب این ایام خاص می شود.

حال در یک نتیجه گیری کلی اگر این ارقام را با اعداد و ارقام محاسبه شده در ایام شهریه جمع بزنیم شاهد مبالغی این چنینی خواهیم بود:

1.هدر رفت زمانی در یک ماه چیزی معادل هجده هزار و هفتصد و پنجاه (18,750) ساعت یعنی بیش از 2 سال.

2.هدر رفت هزینه ای در ایاب و ذهاب مبلغی معادل 37,500,000 در ماه و مبلغ 450,000,000 تومان در سال.

نگاه چهارم: صدور کارتهای شهریه

مساله دیگری که در حاشیه بازنگری به شیوه پرداخت شهریه باید به آن توجه شود، صدور کارتهای شهریه برای طلاب است. اگرچه هزینه این کارتها به صورت ماهیانه و یا سالیانه لحاظ نمی شود و برای هر طلبه در طول دوران طلبگی یک تا سه یا چهار کارت از یک دفتر صادر می شود، اما اگر بخواهیم با حداقل هزینه، محاسبه اجمالی داشته باشیم باید بگوییم:

اگر هر طلبه فقط از یکی از دفاتر (یعنی فقط یک کارت شهریه) داشته باشد و هزینه صدور هر کارت فقط 1000 تومان لحاظ شود،  در این صورت هزینه کلی صدور این کارت ها حداقل مبلغی معادل پنجاه ملیون تومان (50,000,000) خواهد بود که با توجه به تعدد کارت ها، محاسبه دقیق آن قطعا و یقینا بیش از این مقدار خواهد شد.

با جایگزینی شیوه های نوین در پرداخت می توان از هدر رفت این مبلغ نیز جلوگیری به عمل آورد و علاوه بر سادگی و سهولت، در زمان و هزینه نیز صرفه جویی بسزایی انجام داد.

بنابراین بررسی اجمالی هزینه های مالی و نیز هدررفت زمان طلاب (که در مقاله اول به آنها اشاره شد)، نشان می دهد که نظام فعلی پرداخت شهریه فاقد استانداردهای اولیه در جابجایی پول بوده و از هدر رفت مالی زیادی رنج می برد لذا نیازمند بازنگری جدی است تا با بکارگیری روشهای نوین، بتوان ماهیانه از هدر رفت زمانی بیش از دو سال از وقت و عمر طلاب جلوگیری کرد. همچنین می توان مبلغی بالغ بر سی و هفت ملیون تومان (37,000,000) از بار مالی آن در ماه و چهارصد و پنجاه ملیون تومان (450,000,000) در سال صرفه جویی و در افزایش فعالیت های علمی-آموزشی، پژوهشی و حتی رفاهی طلاب استفاده کرد.

نگاه پنجم: امنیت و جلوگیری از سرقت

مساله مهم و قابل توجه دیگری که خود به تنهایی از جایگاه مهمی برخوردار است، مساله امنیت مالی در نظام فعلی پرداخت شهریه است.

سرقت مالی از دیرباز تا کنون مساله ای بوده که حتی پیشرفت های چشمگیر در تکنولوژی نتوانسته به مقابله کامل با آن بپردازد. هنوز که هنوز است شاهد سرقت های پیشرفته ای هستیم که پا به پای پیشرفت در صنعت اقتصادی، روز به روز خبره تر و نیرومندتر و تخصصی تر از گذشته می شود.

اما نکته مهم و کلیدی و حائز اهمیت اینجاست که با گذشت زمان و تغییر در سیستم نقل و انتقال پول، سرقت نیز تخصصی تر و سخت تر از گذشته شده و به همین جهت احتمال وقوع آن نیز به شدت کاهش یافته است.

جابجایی پول به شیوه سنتی بستر بسیار مناسب و سهل الوصولی را جهت دستبرد به اموال برای سارق مهیا خواهد کرد که استفاده از شیوه های نوین جابجایی می تواند جلوی وقوع این حوادث را تا حد قابل قبولی بگیرد.

امروزه سرقت اموال هنگام جابجایی پول تا حد زیادی کاهش یافته و این به برکت پیشرفت ابزار و شیوه های نوینی است که در نقل و انتقال مالی، جایگزین روشهای سنتی شده است.

قطعا مراجع عظام تقلید ما نیز از وضعیت فعلی پرداخت شهریه ناراضی اند و این همت مسئولین و متولیان امر را می طلبد که با برنامه ریزی صحیح گام بزرگی در بهبود وضعیت این سیستم ضروری بردارند و رضایت مراجع عظام تقلید را فراهم سازند.

امید است که مسئولین امر و متولیان دلسوز، تجدید نظر سریعتر و جدی تری در نظام فعلی پرداخت شهریه نموده و با جلوگیری از اسراف مالی و زمانی، کمک برجسته و مهم و ماندگاری به طلاب و حوزه های علمیه بنمایند.