زینت زن به چیست؟
حضرت زهرا(سلام الله علیها) زینت زن را در دیده نشدن او از سوی مرد نامحرم بیان می کنند. این نکته را نباید فراموش کرد که معنای این سخن آن نیست که زن از منافع جامعه محروم شود، بلکه آن است که همه کارهای خود را به وسیله خود انجام دهد و کارها در شأن او باشد. یعنی به منظور پرهیز از اختلاط، باید خانم‌ها اداره امور مربوط به خود را به دست گیرند و تمام نیازهای مربوط به زن‌ها را خود زن‌ها انجام دهند.
عدم اختلاط زن و مرد نامحرم
جدایی زن و مرد نامحرم، یکی از دستورهای صریح قرآن و رسول خدا است که در سلامت جامعة تأثیر فراوان دارد. بدون تردید حفظ «عفت عمومی» برای پایداری هر جامعه‌ای ضرورتی انکار ناپذیر است و یکی از راه های جلوگیری از نفوذ شیطان و وسوسه‌های آن، ایجاد حریم میان زن و مرد و رعایت پوشش لازم است تا از نگاه‌های هوس آلود و تماس‌های غیر شرعی جلوگیری شود.
متأسفانه رواج فرهنگ غرب در عصرما ، بانوان مسلمان را به بهانة فعالیت اجتماعی و احیای حقوق زن، به حضور گسترده در مجامع و محافل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حتی میادین ورزشی کشانده و آنان را دوشادوش مردان، بلکه پیشروتر از آنها قرار داده و از وظایف اصلیشان که پرورش نسل پاک و پدید آوردن محیط آرام در خانواده است، بازداشته است؛[ بدیهی است که اسلام با اصل فعالیت‌های زنان در عرصه‌های اجتماعی مربوط به زنان، مخالف نیست؛ بلکه آن را بعد از رسالت اصلی زن (شوهرداری و تربیت فرزند پاک) با حفظ موازین شرعی، مجاز می‌داند.] به طوری که زنان مسلمان از هویت واقعی خود غافل مانده‌اند.
امروزه در کشور اسلامی به نظر برخی افراد بیمار دل و سست ایمان، جداسازی زن و مرد نامحرم در محیط های عمومی، که یک اصل قرآنی و دستور صریح پیامبر است، نه تنها مورد تردید قرار گرفته است و نه تنها یک ارزش به حساب نمی‌آید، بلکه امری ناپسند و مذموم تلّقی می‌گردد. بانوی مسلمانی که از منظر حضرت رسول بهترین ارزش او فاصله گرفتن از منظر مردان نامحرم است.[وسائل الشیعه، ج20، ص 67؛ کشف الغمه، ج1، ص 466]
به همین جهت، بازخوانی سیره و سخن پیامبر اکرم درباره چگونگی برخورد مردان مسلمان با زنان نامحرم، ضروری می‌نماید.
عملکرد رسول اکرم صلی الله علیه و آله در جداسازی محیط های زنان از مردان
رسول خدا خود نیز عملاً برای جداسازی محیط زنان از مردان، اقداماتی انجام داد تا زمینه‌ها و خطرات ناشی از اختلاط زنان و مردان را از میان ببرد. روزی آن حضرت با اشاره به یکی از درهای مسجد نبوی، به یارانش فرمود: «اگر این در را برای بانوان اختصاص دهیم، بهتر است و آنان هنگام خروج از مسجد، دچار مشکل نمی‌شوند و اختلاط پیش نمی‌آید» [ المحلی، ابن حزم، ج3، ص 131]
روزی ابن مکتوم - که یکی از یاران پیامبر و مردی نابینا بود - به خانة رسول خدا آمد. دو تن از همسران آن حضرت (عایشه و حفصه) در کنار پیامبر بودند و با ورود او «پوشش اسلامی» را رعایت نکردند. بعد از رفتن آن مرد، پیامبر صلی الله علیه و آله آنان را سرزنش کرد که: چرا حجاب خود را رعایت نکردید؟ آنان گفتند: او که ما را نمی‌دید. فرمود: «ایا شما هم او را نمی‌دیدید؟ شما که نابینا نیستید»
همچنین رسول خدا صلی الله علیه وآله در اقدامی دیگر به مسلمانان دستور داد در هنگام شب وقتی که نماز جماعت تمام می‌شود، اول زن‌ها از مسجد بیرون روند و بعد مردان پراکنده شوند.
آن حضرت با این عمل خود، حتی زمینه روبه رو شدن زنان را با مردان نامحرم در کوچه‌های مدینه نیز از میان برداشت.[ مسئله حجاب، ص 218]
امام صادق در این باره نقل می‌کند که: رسول خدا دستور داد:
«لیس للنّساء من سروات الطّریق شیء ولکنّها تمشی فی جانب الحائط و الطّریق؛[ كتاب آداب الاسرة فی الاسلام ص 125 ـ ص 139/ وسائل الشیعه، ج 20، ص 198 ] بر زنان سزاوار نیست که از وسط جاده عبور کنند، ولی آنان باید از کنار دیوار و جاده بروند(و با مردان نامحرمی که از وسط راه می‌روند، روبه رو نشوند)
اقدامات عملی در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله
در سیره رسول اعظم صلی الله علیه و آله و نیز معصومان دیگر، گاه مواردی نقل شده که نشان دهنده اهتمام فراوان آنان به مسئله محرم و نامحرم است. در اینجا به چند نمونه اشاره می‌کنیم:
1. حجة الوداع
زن جوان خثعمی در حجة الوداع به محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد تا مسئله ای بپرسد. حضرت در هنگام پاسخ، متوجه شد فضل بن عباس - که جوانی زیباروی پشت سر پیامبر سوار بر اسب بود - به آن زن نگاه می‌کند و او هم به فضل خیره شده است. رسول خدا برای جلوگیری از ردّ و بدل شدن نگاه‌های هوس آلود، با دست خود سر فضل را به سوی دیگر برگرداند. سپس فرمود: «رجل شابّ و امرأة شابّة فخشیت ِأن یدخل بینهما الشّیطان؛ مرد جوان و زن جوان، ترسیدم که شیطان بین آن دو داخل شود.»[ المبسوط، شیخ طوسی، ج 4، ص 160]
2. ابن مکتوم
روزی ابن مکتوم - که یکی از یاران پیامبر و مردی نابینا بود - به خانه رسول خدا آمد. دو تن از همسران آن حضرت (عایشه و حفصه) در کنار پیامبر بودند و با ورود او «پوشش اسلامی» را رعایت نکردند.
بعد از رفتن آن مرد، پیامبر صلی الله علیه و آله آنان را سرزنش کرد که: چرا حجاب خود را رعایت نکردید؟ آنان گفتند: او که ما را نمی‌دید. فرمود: «ایا شما هم او را نمی‌دیدید؟ شما که نابینا نیستید».[ همان]
یکی از راه های جلوگیری از نفوذ شیطان و وسوسه‌های آن، ایجاد حریم میان زن و مرد و رعایت پوشش لازم است تا از نگاه‌های هوس آلود و تماس‌های غیر شرعی جلوگیری شود
3. بیعت با زنان
امام صادق علیه السلام فرمود: هنگامی که آیه 12سوره ممتحنه در مورد بیعت زنان در فتح مکه نازل شد، پیامبر صلی الله علیه و آله در کوه صفا بود. دستور داد: تشتی را پر از آب کنند. سپس آن حضرت دست خود را در آن فرو برد و بیرون آورد، آن گاه زنان به عنوان «بیعت» یکی، یکی آمدند و دست خود را در آن فرو بردند.[ الکافی، ج 5، ص 526]
4. تقسیم کار
رهنمود رسول خدا صلی الله علیه و آله به حضرت علی و فاطمه زهرا(علیهماالسلام) در مورد تقسیم کار، یکی دیگر از مواردی است که از اهتمام آن حضرت به حفظ حریم زنان مسلمان حکایت می کند. هنگامی که آن دو بزرگوار از محضر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تقاضای تقسیم کار کردند، پیامبر کارهای داخل منزل را به فاطمه و کارهای بیرون منزل را نیز به علی سپرد. پس از این داوری واقع بینانه، حضرت زهرا فرمود:
«فلا یعلم ما داخلنی من السّرور الاّالله با کفائی رسول الله تحمل رقاب الرجال؛ خدا می داند که چقدر از این تقسیم کار خوشحال شدم؛ چرا که رسول خدا صلی الله علیه و آله مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است، معاف نمود و مرا وادار نکرد که دوشادوش مردان نامحرم به کار بپردازم».[ مستدرک الوسائل، ج 13، ص 48]
این امر به اثبات رسیده که بسیاری از مفاسد اجتماعی و مشکلات جوامع متمدن امروزی، ناشی از اختلاط زن و مرد است، حتی برخی از کشورهای صنعتی به این نتیجه رسیده‌اند که در مراکز علمی، فرهنگی و عمومی، محل فعالیت این دو قشر باید از هم جدا شود.
فرآوری: زهرا اجلال
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع:
بیانات آیت الله جوادی آملی در سایت حوزه
سایت آیت الله بهجت
سایت تدبر قرآن
