تبیان، دستیار زندگی
وظیفه فقها در همه موارد تعیین مصداق برای هر حکمی نیست، بلکه حکم کلّی را ذکر کرده و مصداق آن را به عرف واگذار می کنند. از این رو، اگر از وسایل موسیقی، به صورت حرام نواخته نشود، به کارگیری از این وسایل حرام نیست، و استفاده از این ابزار منوط به استفاده حلال
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

استفاده از آلات موسیقی حرام است؟

گیتار


هنر حقیقی وسیله‌ای است برای هدایت افراد و شكوفایی ظرفیت‌های معنوی و اگر هنر این ویژگی را دارا باشد، سبب پالایش روح و جان آدمی خواهد بود و اگر از این حقیقت عاری گردد، جز وسیله‌ای برای سرگرمی و تفاخر نبود و به واقع نمی‌توان نام هنر بر آن نهاد. موسیقی نیز از این قانون مستثنی نیست، در اسلام از انواع موسیقی آوایی در اذان و قرائت‌های قرآن و مانند آن استفاده شده و در مقابل از برخی از انواع مخدّر و لهوی آن منع گردیده است.


وظیفه فقها در همه موارد تعیین مصداق برای هر حکمی نیست، بلکه حکم کلّی را ذکر کرده و مصداق آن را به عرف واگذار می کنند. از این رو، اگر از وسایل موسیقی، به صورت حرام نواخته نشود، به کارگیری از این وسایل حرام نیست، و استفاده از این ابزار منوط به استفاده حلال و نواختن حلال است. به عبارت دیگر ؛ در حرام و یا حلال بودن موسیقی باید به نوع نواختن نگاه کرد که اگر مناسب با مجالس لهو و فساد بوده، حرام و گرنه حلال است، و ممکن است در زمانی یک وسیله موسیقی جزو وسایل ویژه لهو دانسته شود، ولی در زمانی دیگر از این حالت خارج شده و با آن آهنگ حلال نواخته شود.

سوال: آیا استفاده از ساز های ویولون، بربط، و دیگر آلات موسیقی حرام است و آیا بربط به تمام آلات موسیقی دارای سیم بر می گردد؟

به طور کلّی ابزار موسیقی بر دو گونه است:

1ـ وسایل مختص: در موسیقی به ابزاری وسایل مختص گفته می شود که ویژه لهو و لعب بوده و با آن آهنگ های مناسب مجالس فساد و پایکوبی نواخته شود. این نوع از وسایل، هیچ منفعت حلالی در بر ندارد و استفاده از آن در هر حال اشکال داشته و خرید و فروش آن جایز نیست؛ هر چند به صورت لهوی نواخته نشود.[1}

2ـ وسایل مشترک: در موسیقی به ابزاری وسایل مشترک گفته می شود که می توان با آن آهنگ های حلال و یا حرام نواخت. بنابراین، اگر به طور لهوی و مناسب با مجالس فساد نواخته شود، استفاده از آن حرام است، و در غیر این صورت نواختن آن اشکال ندارد.[2}

بنابر تحقیق، برخی از فقها برای وسایل مختصِ لهو و لعب در موسیقی، نمونه هایی نام برده اند؛ مانند: تار[3] و بربط.[4}

بربط، یکی از ابزار موسیقی شبیه تار، که کاسه اش بزرگ تر و دسته آن کوتاه تر است، و از وسایل ویژه لهو دانسته شده است. [5}

امّا از آن سو، برخی از ابزار رایج موسیقی در عصر حاضر را از وسایل مشترک می دانند که اگر به صورت لهوی و مناسب مجالس فساد نواخته نشود، استفاده از آنها حلال است؛ مانند: طبل،[6] سنتور،[7] چنگ،[8] ارگ[9] و ویولون.[10}

فتوای برخی از مراجع تقلید درباره استفاده از وسایل موسیقی چنین است:

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی)

آن دسته از آلات موسیقى که عرفاً از آلات مشترک و قابل استفاده براى کارهاى حلال محسوب مى‏‏شود، خرید و فروش و استفاده از آن به قصد منفعت حلال جایز است، ولى خرید و فروش و استفاده از آلاتى که عرفاً از آلات مخصوص لهو (موسیقى حرام) محسوب مى‏‏شود، جایز نیست.

دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی)

بلی حرام است.

پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (مد ظله العالی)

یک ساز خاص حرام نیست. اگر موسیقی نواخته شده توسط این ساز به گونه ای باشد که شهوت را در افراد تحریک کند و مناسب مجالس لهو و لعب باشد، این عمل حرام است.

پی نوشتها:

[1]. ر.ک: تبریزی، جواد بن علی، استفتائات جدید، ج 2، ص 210، س 950 و ص 214؛ خامنه ای، سید علی، اجوبة الاستفتائات، ص 252 - 255؛ امام خمینی، استفتائات، ج 2، ص 12 و 14؛ فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج 1، ص 583، س 2176؛ بهجت، محمد تقی، رساله توضیح المسائل، ضمائم، ص 3، م 20؛ نراقی، محمد مهدی، أنیس التجار (محشّی)، شارح، طباطبایی، سید محمد کاظم و صدر عاملی، سید اسماعیل و حائری یزدی، عبدالکریم، ص 42.

[2]. ر.ک: اجوبة الاستفتائات، ص 255، س 1162؛ امام خمینی، استفتائات، ج 2، ص 12، س 25، و ص 14، س 30؛ مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، محقق و مصحح علیان نژادی، ابوالقاسم، ج 1، ص 153، س 524 و س 525، و ج 2، س 707 و 710 و کتاب های فقهی دیگر.

[3]. مانند: تبریزی، جواد بن علی، استفتائات جدید، ج 2، ص 214، س 971؛ جامع المسائل، ج 1، ص 85، س 271؛ صافی گلپایگانی، لطف الله، جامع الاحکام، ج 1، ص 289 و 290، س 996؛ سبحانی، جعفر، رساله توضیح المسائل، ص 382؛ بهجت، محمد تقی، استفتائات، ج 4، ص 525 و 526، س 6336؛ امام خمینی، نجاة العباد، ص 222، م 5؛ انیس التجار (محشّی)، ص 42.

[4]. تبریزی، جواد بن علی، استفتائات جدید، ج 2، ص 211.

[5]. غنا و موسیقی (ماهیّت، حکم و پیامدها)، ص 216.

[6]. مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، ج 1، ص 151، س 515 و س 516؛ اجوبة الاستفتائات، ص 255، س 1161 و 322، س 1440؛ جامع المسائل، ج 1، ص 580، س 2169 و ص 583؛ تبریزی، جواد بن علی، استفتائات جدید، ج 1، ص 454، س 2000 و ص 455، س 2009 و ص 458، س 2019.

[7]. اجوبة الاستفتائات، ص 251، س 1144.

[8]. تبریزی، جواد بن علی، استفتائات جدید، ج 2، ص 205، س 930 و ص 208، س 941.

[9] . جامع المسائل، ج 1، ص 244، س 992.

[10]. اجوبة الاستفتائات، ص 248، س 1128.

فرآوری: آمنه اسفندیاری 

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:

سایت اندیشه قم (ابوالقاسم مقیمی حاجی)

سایت اسلام کوئیست

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.