مرجعی مبارز(1)
مرجع مبارز، آیة اللّه العظمی فاضل لنکرانیرحمه الله
تولّد
والد ارجمند آیة اللّه العظمی فاضل لنکرانیرحمه الله از عالمان بافضیلت و از شاگردان برجسته مۆسس حوزه علمیه قم، آیة اللّه العظمی حائری یزدی، و از اصحاب و یاران مورد وثوق مرجع والامقام آیةاللّه العظمی بروجردی به شمار میآمدند. ایشان اصالتاً اهل ارکوان لنکران - که از شهرهای قدیمی آذربایجان است - بودند که بعد از سرکار آمدن کمونیستها در روسیه، به ایران مهاجرت کردند و بعد از چند سال توقف و تحصیل در اردبیل، زنجان، مشهد و تهران همزمان با تأسیس حوزه علمیه توسط حاج شیخ عبد الکریم حائری به قم آمدند و در این شهر ماندگار شدند و از محضر فرزانگان علمی همانند: آیات عظام حائری یزدی، بروجردی، خوانساری، حجت و... کسب علم و معرفت نمودند و خود نیز از مدرسان و عالمان نامدار گردیدند. ایشان با بیت آیة اللّه سید عباس مبرقعی قمی - از عالمان جلیل القدر و از سادات ریشهدار و اصیل قم - وصلت نمودند. در سال 1310 شمسی مطابق با سال 1350 قمری بیت با فضیلت این عالم فاضل با قدوم مبارک مولودی منوّر گردید که بعدها به نام حضرت آیة اللّه العظمی حاج شیخ محمّد فاضل لنکرانیرحمه الله شهرت جهانی یافت.(١)
شوق دانش اندوزی
آیة اللّه العظمی فاضل لنکرانی با استعداد و نبوغ فوق العاده خود، تحصیلات کلاسیک را تا مقطع ششم ابتدایی با موفقیت تمام به پایان رسانید و با عشق و علاقه زاید الوصفی برای کسب علوم دینی وارد حوزه مبارکه قم گردید. و دروس مقدمات و سطوح حوزه علمیه را به مدت 6 سال با موفقیت به پایان رساند، آنگاه بعد از اتمام دوره سطح و در سن 19 سالگی به درس مجتهد پرور مرجع والامقام شیعه آیة اللّه العظمی بروجردی وارد شد و به سبب کمی سن و فهم زیاد و جدّیت در تحصیل، مورد توجه اساتید و فضلای حوزه قرار گرفت.
این محصل حوزه علاوه بر تحصیل و فراگیری دروس اساتید فرزانه، مطالب عمیق خارج فقه و اصول استدلالی را به عربی مینوشت که نشاندهنده نبوغ و استعداد درخشان وی بود.
اساتید نامدار
آیة اللّه العظمی فاضل لنکرانی از دانش بیکران اساتید و مراجع بزرگ تقلید وقت حوزه علمیه قم بهرهمند گردیدند که اسامی اساتید فرزانه ایشان عبارتاند از:
1. پدر بزرگوارش، مرحوم آیة اللّه حاج شیخ فاضل لنکرانی (متوفی 1392 ق)؛
2. مرحوم آیة اللّه حاج شیخ محمّد صدوقی یزدی (متوفی 1360 ش)؛
3. مرحوم آیة اللّه سید محمدباقر سلطانی طباطبایی (متوفی 1416 ق)؛
4. مرحوم آیة اللّه شیخ عبدالجواد سدهی اصفهانی (متوفی 1407 ق)؛
5. مرحوم آیة اللّه شیخ مرتضی حائری یزدی (متوفی 1406 ق)؛
6. مرحوم آیة اللّه سید محمّد محقق داماد (متوفی 1388 ق)؛
7. مرحوم آیة اللّه العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی (متوفی 1411 ق)؛
8. آیة اللّه العظمی امام خمینیرحمه الله (متوفی 1409 ق)؛
9. آیة اللّه العظمی بروجردیرحمه الله (متوفی 1380 ق)؛
10. علامه سید محمدحسین طباطباییرحمه الله (متوفی 1402 قمری). (2)
آشنایی با امام خمینیقدس سره
آیة اللّه العظمی فاضل لنکرانیرحمه الله از شاگردان مبرّز و نامدار مکتب علمی و سیاسی حضرت امام راحل بودند. ایشان، جامعیت علمی و عملی استاد بزرگوارش و نحوه آشنایی با معظم له را چنین بیان میدارد:
«امام بزرگوار، در مقام علمی یک فرد جامع به تمام معنا بود. فقیه کامل، اصولی متبحّر، فیلسوف بینظیر، عارف به تمام معنی الکلمه، متخصص در علم اخلاق و تربیتهای عملی و اخلاقی و همینطور جهات دیگر.
ما از دو طریق با حضرت امام ارتباط و آشنایی داشتیم: نخست از همان دوران کودکی؛ چون بنده با شهید بزرگوار حضرت آیة اللّه حاج آقا مصطفی همدرس بودم و پدرم با حضرت امامقدس سره رفاقت بسیار صمیمی داشتند و به علت همین رفاقت و ارتباطی که پدرم با حضرت ایشان داشتند، معظم له مکرّر به منزل ما تشریف میآوردند و متقابلاً پدرم به منزل ایشان میرفتند. من از دوران طفولیت تشخیص داده بودم که حضرت امام با سایر دوستان پدرم تفاوت خاصی دارند؛ چون که در ایشان جاذبه مخصوصی وجود داشت که ما را جذب میکرد و با دیده احترام فوق العاده به ایشان مینگریستم. ثانیاً، کم کم دوران دبستان را پشت سر گذاشتم و با شادروان حاج آقا مصطفی وارد حوزه شدیم. به واسطه درس و بحثی که با یکدیگر داشتیم، ارتباط ما با امام خیلی نزدیک بود. ارتباط ما با امام خمینی مثل ارتباط اعضای یک خانواده بود و یک نوع عواطف خاصّی نسبت به من حکمفرما بود و متقابلاً من نسبت به ایشان. حتی یادم هست در مورد جریانی که من خدمت امام رسیدم، امام بزرگوار به من فرمود: فلانی! من تو را به منزله مصطفی میدانم. رفتاری که با مصطفی داشتم، با تو دارم و تعبیر ایشان این بود که من تو را از کوچکی بزرگ کردهام و همینطور هم بود.» (3)
امتداد وجودی امام خمینیرحمه الله
اینکه امام خمینیرحمه الله توانست محبوب دلهای تودههای مختلف مردم شود و جهان را تحت تأثیر قرار دهد و به اسلام حیات تازهای ببخشد و ملت ایران را از استبداد و استعمار برهاند و ملت آزادی خواه جهان را با راه و رسم مبارزه آشنا کند، آرامش را از سران قدرتهای شیطانی جهان دور سازد و جهان را سقف بشکافد و طرحی نو دراندازد، به این دلیل بود که از پنج ویژگی (علم، معنویت، جهانشناسی، مردمی بودن و جهاد) برخوردار بود. پرورش مرجع با همین ویژگیهای پنج گانه نیز از کارهای بزرگ امام خمینیرحمه الله در کنار سایر کارهای بزرگ و جاویدان ایشان بود که نمونه بارز چنین مرجعی، مرحوم آیة اللّه العظمی فاضل لنکرانیرحمه الله است. (4)
حضور و نقش آیة اللّه العظمی فاضل لنکرانیرحمه الله در همراهی و همفکری با امام خمینیرحمه الله از دهه 40 در حوزه علمیه قم تا پایان حیات آن بزرگمرد و نیز بعد از رحلت امام در صحنههای گوناگون جدّی و پررنگ بوده است.
پی نوشت ها:
1) ر. ک: ستارگان حرم، ش 12، ص 266 - 279، گروهی از نویسندگان ماهنامه کوثر، انتشارات زائر قم، 82.
2) ستارگان فقاهت، محمدتقی ادهمنژاد، انتشارات ائمهعلیهمالسلام، قم، 1385، ص 108 - 112.
3) جزوه زندگانینامه حضرت آیة اللّه العظمی فاضل لنکرانی، جمعی از شاگردان معظم له و اقتباس از سایت اینترنتی مرحوم آیة اللّه العظمی فاضل لنکرانی، با تلخیص و دخل و تصرف اندک.
4) ر. ک: روزنامه جمهوری اسلامی، ویژهنامه اربعین ارتحال آیة اللّه العظمی لنکرانی، 3 مرداد 86، ص 3.
تهیه و تنظیم: جواد دلاوری، گروه حوزه علمیه تبیان
