تبیان، دستیار زندگی
شعبان جعفری، زورخانه دار و باستانی کار ایرانی که بیشتر به خاطر حضورش در حرکات سیاسی شهرت داشت، در اولین ساعات 28 مرداد 1385 شمسی، در هشتاد و پنج سالگی در لس آنجلس درگذشت؛ درست در سالگرد روزی که پنجاه و سه سال قبل سرنوشت سیا...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کودتاچی 28 مرداد در 28 مرداد مرد...


شعبان جعفری، زورخانه دار و باستانی کار ایرانی که بیشتر به خاطر حضورش در حرکات سیاسی شهرت داشت، در اولین ساعات 28 مرداد  1385 شمسی، در هشتاد و پنج سالگی در لس آنجلس درگذشت؛ درست در سالگرد روزی که پنجاه و سه سال قبل سرنوشت سیاسی وی به آن بسته شد.

شعبان جعفری قهرمان چرخ در ورزش سنتی زورخانه ای ایران بود که در عالم لات ها و محله گردان های نیم قرن پیش تهران به "شعبان بی مخ" و یا "شعبان درخونگاه" شهرت داشت. وی به علت نقشش در هواداری از سلطنت در جریان کودتای 28  مرداد که منجر به سقوط دولت دکتر محمد مصدق شد، شهرت گرفت و تصاویر او در برخی نشریات جهانی نقش بست.

در همین نقش زمانی که شاه سابق ایران، سه روز پس از کودتا از رم به تهران برگشت، شعبان جعفری به استقبال وی رفت و در حالی که پرچمی در دست گرفته و شعار می داد؛ تا کاخ سلطنتی شاه را اسکورت کرد. از همین رو مدت کوتاهی خود را شعبان تاج بخش [در بعضی اسناد سازمان های اطلاعاتی نوشته شده شعبان افتخاری] نام نهاد، اما آنگونه که گفته می شود با تذکرات بعدی به نام فامیل سابق خود اکتفا کرد و به دستور شاه یک باشگاه ورزش باستانی به شکل سنتی به نام وی ساخته شد.

زندگی پر ماجرای شعبان جعفری ، تصویر زندگی کسی که همانند بسیاری از چهره های سیاسی آن دوران به عنوان مهره ای بازیچه دست زورگویانی بالاتر از خود بود تا او از خود مایه گذارد و آنان به اهداف خویش برسند و آنطور که می خواهند قدرت را به دست گیرند.

از جمله پرمساله ترین و نقل شده ترین بخش از زندگی شعبان جعفری روز کودتای بیست و هشت مرداد 1332 خورشیدی بود که در منابع مختلف سیاسی از وی به عنوان یکی از عوامل اصلی آن روز نام برده شده، با این تاکید که وی در اجرای برنامه های کودتا و بسیج مردم محلات جنوبی شهر، نقش دست اولی داشته است. به ویژه که عکس های بسیاری از وی در حال جدال های خیابانی علیه گروه های ملی و چپ به یادگار مانده بود.

اما جعفری در کتاب خود بازگفت که در روز 28 مرداد سال 32 تا حدود ظهر در زندان شهربانی بوده و زمانی از بند رها شده که کودتا به نتیجه دلخواه خود دست یافته بود.

با این حال بخش هایی که وی نتوانست انکارش کند تظاهرات خیابانی علیه روزنامه ها و دفاتر احزاب سیاسی و حضورش در حاشیه محاکمه دکتر حسین فاطمی، وزیر خارجه دولت دکتر مصدق، بود. تنها عضوی از کابینه ملی که دادگاه نظامی وی را محکوم به اعدام کرد. در آن زمان به تاکید شاهدان و نوشته روزنامه های وقت شعبان جعفری و نوچه های وی به متهم بیمار موقع خروج از دادگاه حمله بردند و با چاقو قصد کشتن وی را داشتند که منجر به زخمی شدن خانم سلطنت فاطمی خواهر حسین فاطمی شد که برای نجات جان برادر خود را حایل کرد.

به جز قتلی که در روزگار جوانی وی بدان متهم شد، چاقوکشی ها و حملات در راس گروه های فشار به دفاتر و محل اجتماع گروه های سیاسی – به ویژه حزب توده – از نقاط تاریک زندگی شعبان جعفری است که در این میان بخش مربوط به مضروب کردن دکتر فاطمی به علت وجود شاهدان و عکس ها جای انکار نداشت.

مرگ وی در روز 28 مرداد همزمان باسالگرد کودتائی که نام وی را مشهور کرد، پایان زندگی پرماجرای یکی از بازیگران سال های پرآشوب سیاسی تاریخ ایران بود، روزگاری که هنوز لوطیان و زورخانه کاران، محلات را می گرداندند و از همین رو حکومت ها در مقاطع لازم از آنان و گروه های فشاری که تشکیل می دادند به نفع خود بهره می بردند و گویا مرگ او می خواست به گونه ای نقش او را در کودتای 28 مرداد ثابت کند.