خشم
همان گونه که مستحضرید اهمیت علم روان شناسی درکشورمان به صورت مدرن آن در چند دهه ی اخیر، بیش از پیش آشکار شده است.
به عبارت دیگر می توان گفت برای حل قسمت عمده ای از مسائلی که بشر امروز با آن روبرو است باید از علم روانشناسی کمک گرفت.
در همین راستا کتاب روان شناسی سال سوم رشته ادبیات و علوم انسانی بیش از یک دهه است که در چرخه ی آموزش کشور قرار دارد. مرکز یادگیری تبیان نیز به منظور یاری رساندن به شما دانش آموزان و دانشجویان عزیز، سلسله مقالاتی را در این ارتباط در نظر گرفته، که امید است مورد بهره مندیتان قرار گیرد.
خشم واكنش طبیعی ارگانیسم است ، هنگامی که احساس ناکامی می کند. این احساس در نوع بشر می تواند از یك آزردگی معمولی تا خشمی عمیق در نوسان بوده و عوامل درونی مانند به خاطر آوردن یک حادثه ناخوشایند و بیرونی مانند ترافیک شهری داشته و به صورت جسمانی و هیجانی ابراز شود.
علایم جسمانی خشم معمولا با افزایش ضربان قلب و فشارخون، گشاد شدن مردمك چشم، منقبض شدن عضلات، سرخ شدن یا رنگ پریدگی چهره، گر گرفتگی یا لرز کردن، تغییر تعداد دم و بازدم، سر درد، لرزش اعضای بدن و... همراه است.
خشم گرچه مانند غم و شادی، احساسی طبیعی و لازم است، اما هر گاه شدید شده و یا به صورت متعدد بروز کند سبب بروز مشکل برای ارگانیسم و محیط اطرافش خواهد بود و بعضا ممکن است خسارات جبران ناپذیری وارد نماید.
پاسخ پرخاشگرانه، یك شیوه غریزی و معمولی برای اظهار خشم است. ابراز خشم اغلب یاد گرفته می شود، یعنی اکتسابی است. و ما معمولا در هنگام خشم رفتار هایی از خود بروز می دهیم که از والدین خود به عنوان الگو آموخته ایم. گو این که سایر افراد خانواده، اطرافیان و رسانه ها نیز نقش تعیین کننده ای در این مورد دارند.
به هرحال بروز خشم برای زندگی و حفظ آن لازم به نظر می رسد. ما به طور در برخورد با عصبانیت دو شیوه آگاهانه و ناآگاهانه به كار می بریم اما به نظر می رسد رویكرد های رایج در این زمینه عبارتند از: اظهار خشم، فروخوردن خشم و حفظ آرامش.
اظهار خشم
اظهار نمودن خشم، یا عصبانیت، معمولا موجب بروز رفتارهای قوی و مۆثری می شود که در نتیجه ی آن فرد می تواند از خود دفاع كند. غریزی ترین روش بیان خشم، عکس العمل تهاجمی است. اما فرد باید بیاموزد بدون آن كه به دیگران صدمه بزند به طور شفاف و روشن در پی یافتن و تحقق نیازهای خود باشد. جرأت و جسارت در اظهار خشم به معنای سماجت یا انتظار نابجا نیست. بلكه به این معناست كه با خود و دیگران محترمانه برخورد كنیم.
فروخوردن خشم
می توان خشم خود را پنهان كرده و در برخورد به گونه ای مطلوب رفتار كرد. البته آن كسی كه عصبانیت و خشم خود را بروز نمی دهد احتمالاً در دراز مدت با اضطراب، فشار خون بالا و افسردگی مواجه خواهد شد. پنهان كردن خشم و عصبانیت یا درونی كردن آن مشكلات دیگری را نیز در پی دارد كه می توان به بروز رفتارهای بی تفاوت و عاری از هر گونه جسارت و اعتماد به نفس اشاره كرد.
حفظ آرامش
حفظ آرامش در هنگام خشم به این معنا نیست كه فرد صرفاً مراقب رفتارهای بیرونی خود باشد. بلكه منظور این است كه واكنش های درونی خود را نیز كنترل كند.
روان شناسان معتقدند به هنگام بروز خشم اگر هیچ یك از این رویكرد ها به كار گرفته نشوند، آن وقت به طور حتم فرد یا محیط پیرامونش صدمه و آسیب خواهد دید . نمی توان از خشم و عصبانیت خلاص شد یا از آن اجتناب كرد. البته برخی از افراد واقعاً بیش از دیگران عصبانی می شوند و این دسته از افراد عصبانیت خود را بیرونی نمی كنند اما به شدت زود رنج و تحریك پذیر، و به اصطلاح عموم بداخلاق هستند. فردی كه به آسانی خشمگین می شود، همیشه به هنگام عصبانیت دشنام نمی دهد، اما ممکن است از معاشرت های اجتماعی كناره گیری کند. این گونه افراد را در روان شناسی افرادی با شكیبایی پایین در برابر عصبانیت می دانند. چنین افرادی نمی توانند در مواجهه با مسایل آرامش و خونسردی خود را حفظ کنند.
روان شناسان معتقدند عوامل متعددی در بروز این گونه حالات مۆثر است از جمله این که ممكن است جنبه ژنتیكی یا فیزیولوژیكی داشته باشد. بعضی از كودكانی حتی در سنین بسیار كم، بسیار حساس، زود رنج و تحریك پذیرند. فرهنگ اجتماعی نیز در بروز این حالات مۆثر است.
