حکم ارتباط جوان مسلمان با جنس مخالف
از آنجا كه دین اسلام جامع و كامل است، همان گونه كه معاشرت را لازمه زندگى مىداند، براى آن حد و مرزهایى نیز قرار داده است كه با توجه به دستورهاى اسلام محدودیتهاى جوان مسلمان در ارتباط تبیین مىشود. منظور از محدودیت روابط و معاشرتها در دین اسلام روشن شدن حد و مرز است و با آزادى انسان، ناسازگار نمىباشد؛ به تعبیر دیگر، تعیین حد و مرز براى روابط و معاشرتها یكى از كاركردهاى دین جامع و كامل اسلام است.
اسلام از سویى معاشرت و ارتباط را ضرورتى براى جامعه رو به پیشرفت و ترقى مىداند، و از سوى دیگر، همین ارتباط و معاشرت را قانونمند و هدفمند كرده و روابط را با توجه به همین اهداف مدیریت مىكند.
ارتباط با جنس مخالف
در این مورد افراد به دو دسته تقسیم مىشوند، نخست افراد محرم؛ یعنى خویشاوندانى مانند پدر، مادر و همسر كه احكام خاص دارند و انسان محدودیت كمترى در ارتباط با آنها دارد و دیگر افراد نامحرم مانند افراد بیگانه كه در ارتباط با آنها انسان محدودیت بیشترى دارد.
راههای ارتباط:
1ـ نگاه کردن
2. سخن گفتن یكى از شیوههاى رایج ارتباط و معاشرت است.
تفاوت این قسمت با نگاه كردن در این است كه در نگاه كردن به نامحرم، غیر از دست و صورت جایز نیست، ولى در صحبت كردن تنها قصد شهوت مانع است و از این باب، معاشرت در تعلیم و تعلم، خرید و فروش و معاملات و سایر معاشرتهاى روزمره جایز مىباشد؛ مشروط به اینكه در آنها قصد لذت نباشد.
3. سومین راه ارتباط و معاشرت دست دادن و تماس فیزیكى است
چنانچه از آیات و روایات بر مىآید و در فقه آمده است «تماس بدنى با كسانى كه نگاه كردن به آنان حرام است، جایز نیست؛ بنابراین، دست دادن زن و مرد بیگانه با هم جایز نیست، ولى دست دادن از زیر لباس [یا با دستكش] اشكالى ندارد، ولى نباید دست همدیگر را بفشارند.» (رساله نوین امام خمینى، ج 3، ص 48 به نقل از تحریر الوسیله، ج 2، ص 236- 242) (و به قصد لذت هم نباشد.)
4. نامهنگارىهاى عادى یا رایانهاى (چت)
از شیوههاى متدوال امروزى كه با استفاده از رایانه رواج یافته است، نامهنگارى اینترنتى است كه اگر قصد شهوترانى در آنها نباشد، از نظر شرعى اشكالى ندارد، هرچند كه از نظر اتلاف عمر، هر انسانى مسئول پاسخگویى نسبت به چگونگى گذران عمر خویش است؛ چنانكه از پیامبر اكرم (صلی الله علیه و اله) روایت شده است: «پنج چیز را پیش از پنج چیز غنیمت شمار، جوانیت را پیش از پیرى، سلامتت را پیش از بیمارى، تمكنت را پیش از تهىدستى، فراغتت را پیش از گرفتارى و زندگانیت را پیش از مرگ.»
5. بهرهبردارى جنسى
از نظر قرآن و روایات هرگونه بهرهبردارى جنسى به زن و شوهر اختصاص دارد:«قَدْ أَفْلَحَ الْمُۆْمِنُونَ ... وَالَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ إِلَّا عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَیْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ فَمَنِ ابْتَغَى وَرَاءَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْعَادُونَ.» (مومنون، 1- 7)
تصریح به ویژگى خاص مۆمنان در ابتداى سوره و نیز تصریح به تجاوزگرى در صورت عدم پایبندى به این اصل، از مهمترین دلایل تأكید قرآن مجید بر اینگونه روابط است. تعبیر «عادون» كه به معناى «متجاوزون» (تجاوزگران) به حدود الهى آمده، سختترین تعبیرى است كه در اینباره شده است.
افزون بر این، در آیات آغازین سوره نور دربرخورد جدى با زناكار، پیامبر خود را از برخورد مهربانانه با این پدیده شوم و زیانآور بر حذر و اعلام مىدارد كه عدهاى از مومنان مىباید بایستى عذاب و شكنجهاى كه براى این گناه مقرر شده است، را شاهد باشند؛ و از سوى دیگر آنها را از نظر اجتماعى مطرود و معاشرت با آنان را ممنوع كرده و ازدواج با آنان را اجازه نمىدهد. (نور، 1- 3)
قرآن كریم در سوره اسراء آیه 32 مىفرماید: «وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَهً وَسَاءَ سَبِیلًا؛ و نزدیك زنا نشوید؛ [چرا] كه آن، زشتكارى است، و بد راهى است».
و در سوره فرقان آیه 68 مىفرماید: «وَالَّذِینَ ... وَلَا یَزْنُونَ وَمَن یَفْعَلْ ذلِكَ یَلْقَ أَثَاماً؛ ... و هر كس این (كارها) را انجام دهد، [كیفرِ] گناه را خواهد دید.»
لذت معاشرت و گفتگوى با جنس مخالف هرچند شیرین باشد، كوتاه مدت است و حزن و اندوه و نگرانى طولانى را به دنبال خواهد داشت.
آرى، خداوند تمایل و غریزه جنسى را مانند غرایز و تمایلات دیگر در وجود انسان به امانت گذاشته و ما در قبال آن سه راه داریم:
1. سركوب كردن یا از بین بردن غریزه جنسى؛
2. رها كردن افسار شهوت و غریزه جنسى؛
3. تحت برنامه دین درآوردن آن.
راه اول: یعنى راه سركوب كه باعث نقص جسمانى شده، و به دنبال آن بسیارى از استعدادهاى درونى انسان نابود مىگردد و اجازه شكوفایى و رشد نمىیابد و دین اسلام با این راه مخالف است.
راه دوم: رها كردن افسار شهوت كه این هم موجب هلاكت انسان و بروز بیمارىهاى روحى و جسمى مىشود كه امروزه در بسیارى از كشورهاى غربى شاهد آن مىباشیم و اسلام با این راه نیز مخالف است.
راه سوم: اینكه نه این غریزه و نعمت الهى را سركوب كنیم، و نه آن را رها نماییم، بلكه طبق دستورهاى دین شهوت خود را مدیریت كنیم؛ از این رو در اسلام براى كنترل شهوب به، ازدواج، (نور، 32) كنترل چشم، (نور، 30 و 31) دورى از ناپاكان، (نساء، 27) دورى از تخیلات شیطانى (نور، 21) و روزه گرفتن (بقره، 183) توصیه شده است.
نتیجهگیرى:
از آنچه بیان شد، نتیجه مىگیریم كه دین اسلام نه تنها با معاشرت مخالف نیست بلكه به آن توصیه نیز مىكند، ولى معاشرتى را مىپذیرد و به آن توصیه مىكند كه داراى ضوابط خاص خود باشد، و به تعبیر دیگر قانونمند و هدفمند باشد؛ زیرا اگر هدفمند و قانونمند شد، این معاشرت به سیر تكاملى انسان كمك مىكند، ولى اگر بدون ضابطه باشد، رهزن انسان مىشود و مشكلات فراوانى به بار مىآورد كه نمونههاى آن را در برخى جوامع شاهد هستیم.
بنابراین، دستورهاى دین «محدودیت» نیست بلكه مایه «مصونیت» است و با رعایت آن «بهداشت روانى» و «بهداشت جسمى» جامعه تامین مىشود.
و در پایان دو پرسش و پاسخ در این مورد:
سۆال: اگر در مكانهای فرهنگی و هنری دختران و پسران با رعایت كامل ظاهر اسلامی با یكدیگر كار كنند چه حكمی دارد؟
جواب: اختلاط دختران و پسران جوان موجب مفاسدی است كه بر كسی پوشیده نیست هر چند رعایت حجاب بنمایند. بنابر این بهتر است برادران و خواهران هر كدام جداگانه به وظایف خود اشتغال داشته باشند. (استفتائات امام (ره)، ج3، ص280)
سۆال: اختلاط زن با مرد نامحرم تا چه حدّی جایز می باشد؟
جواب: در گفتگوها باید نكات زیر را مراعات نمایند: 1ـ از صحبت كردن به نحوی كه موجب تلذذ و ریبه شود خودداری گردد. 2 ـ از شوخی كردن پرهیز شود. 3 ـ از حرفهایی كه موجب تهییج شهوت است باید خودداری شود. 4 ـ رعایت حجاب كامل بشود و از نگاه كردن حرام خودداری گردد. 5 ـ زن و مرد در یك محیط خلوت تنها نباشند. (مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع، ج1، ص137)
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت اندیشه قم
کتاب پرسش و پاسخهای قرآنی ج 7ـ دکتر محمد علی رضایی اصفهانی
