نشانه های گویای خداوند !

امام علی علیه السلام می فرماید : « لَمْ یُولَدْ سُبْحَانَهُ فَیَکُونَ فِی الْعِزِّ مُشَارَکاً، وَ لَمْ یَلِدْ فَیَکُونَ مَوْرُوثاً هَالِکاً. وَ لَمْ یَتَقَدَّمْهُ وَقْتٌ وَ لاَ زَمَانٌ، وَ لَمْ یَتَعَاوَرْهُ زِیَادَةٌ وَ لاَ نُقْصَانٌ، بَلْ ظَهَرَ لِلْعُقُولِ بِمَا أَرَانَا مِنْ عَلاَمَاتِ التَّدْبِیرِ الْمُتْقَنِ، وَالْقَضَاءِ الْمُبْرَمِ. فَمِنْ شَوَاهِدِ خَلْقِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ مُوَطَّدَات بِلاَ عَمَد، قَائِمَات بِلاَ سَنَد. دَعَاهُنَّ فَأَجَبْنَ طَائِعَات مُذْعِنَات، غَیْرَ مُتَلَکِّئَات وَ لاَ مُبْطِئَات; وَ لَوْلاَ إِقْرَارُهُنَّ لَهُ بِالرُّبُوبِیَّةِ وَ إِذْعَانُهُنَّ بِالطَّوَاعِیَةِ، لَمَا جَعَلَهُنَّ مَوْضِعاً لِعَرْشِهِ، وَ لاَ مَسْکَناً لِمَلاَئِکَتِهِ، وَ لاَ مَصْعَداً لِلْکَلِمِ الطَّیِّبِ وَالْعَمَلِ الصَّالِحِ مِنْ خَلْقِهِ.جَعَلَ نُجُومَهَا أَعْلاَماً یَسْتَدِلُّ بِهَا الْحَیْرَانُ فِی مُخْتَلِفِ فِجَاجِ الاَْقْطَارِ. لَمْ یَمْنَعْ ضَوْءَ نُورِهَا ادْلِهْمَامُ سُجُفِ اللَّیْلِ الْمُظْلِمِ، وَ لاَ اسْتَطَاعَتْ جَلاَبِیبُ سَوَادِ الْحَنَادِسِ أَنْ تَرُدَّ مَا شَاعَ فِی السَّمَاوَاتِ مِنْ تَلاَْلُۆِ نُورِ الْقَمَرِ. فَسُبْحَانَ مَنْ لاَ یَخْفَى عَلَیْهِ سَوَادُ غَسَق دَاج، وَلاَ لَیْل سَاج، فِی بِقَاعِ الاَْرَضِینَ الْمُتَطَأْطِئَاتِ، وَ لاَ فِی یَفَاعِ السُّفْعِ الْمُتَجَاوِرَاتِ; وَ مَا یَتَجَلْجَلُ بِهِ الرَّعْدُ فِی أُفُقِ السَّمَاءِ، وَ مَا تَلاَشَتْ عَنْهُ بُرُوقُ الْغَمَامِ، وَ مَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَة تُزِیلُهَا عَنْ مَسْقَطِهَا عَوَاصِفُ الاَْنْوَاءِ وَ انْهِطَالُ السَّمَاءِ! وَ یَعْلَمُ مَسْقَطَ الْقَطْرَةِ وَ مَقَرَّهَا، وَ مَسْحَبَ الذَّرَّةِ وَ مَجَرَّهَا، وَ مَا یَکْفِی الْبَعُوضَةَ مِنْ قُوتِهَا، وَ مَا تَحْمِلُ الاُْنْثَى فِی بَطْنِهَا.»

( خطبه 182 نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی ) ؛‌

خدا از کسی متولّد نشد تا در عزّت و توانایی دارای شریک باشد؛ فرزندی ندارد تا وارث او باشد؛ وقت و زمان از او پیشی نگرفت. و زیادی و نقصان در او راه ندارد؛ خدا با نشانه های تدبیر استوار، و خواسته های حکیمانه در خلق نظام احسن، در برابر غفلت ها، آشکارا جلوه کرده است.

از نشانه های آفرینش او، خلقت آسمان های پابرجا بدون ستون و تکیه گاه است.

آسمانها را به اطاعت خویش دعوت و آنها بدون درنگ اجابت کردند، اگر اقرار آسمان ها به پروردگاری او، و اعترافشان در اطاعت و فرمانبرداری از او نبود، هرگز آسمان ها را محل عرش خویش و جایگاه فرشتگان، و بالا رفتن سخنان پاک و اعمال نیک و صالح بندگانش قرار نمی داد.

ستارگان را نشانه های هدایتگر بیابان ماندگان سرگردان قرار داد تا به وسیله آنها راهنمایی شوند، ستارگانی که پرده های تاریک شب مانع نور افشانی آنها نمی گردد، و نمی تواند از نور افشانی و تلألۆ ماه در دل آسمان جلوگیری کند.

پس پاک است خدایی که پوشیده نیست بر او سیاهی تیره و تار بر روی ناهمواری های زمین، و قلّه های کوتاه و بلند کوه ها، و نه غرّش رعد در کرانه آسمان، و نه درخشش برق در لابلای ابرها، و نه وزش بادهای تند و طوفان، و نه ریزش برگ ها بر اثر بارش باران، و نه محل سقوط قطرات باران، و نه مسیر کشیده شدن دانه ها به وسیله مورچگان، و نه غذاهای کوچک نادیدنی پشّه ها، و نه آنچه که در شکم حیوانات مادّه در حال رشد است( خدا به همه آنها آگاه است)

نکته ها

انواء چیست؟

در این بخش از خطبه بالا اشاره اى به تندبادهاى «انواء» شده بود و شایسته است شرح کافى در این باره داده شود.

«انواء» جمع «نوء» بر وزن نوع در لغت به معناى طلوع یا غروب ستارگان است; ولى غالباً آن را به معناى طلوع ستاره ذکر کرده اند، هر چند بعضى غروب را نیز به آن افزوده و آن را از لغات اضداد دانسته اند.

یکى از اعتقادات عرب این بود که ماه در طول گردش خود در سال 28 منزل را طى مى کند و هر منزلى 13 روز به طول مى انجامد و آغاز هر منزل با طلوع ستاره اى در مشرق و غروب ستاره اى در مغرب همراه است و معتقد بودند همراه با آغاز هر منزلى دگرگونى در هوا پیدا مى شود و بارانى مى بارد یا طوفانى مى ورزد، از این رو مى گفتند: «مُطِرنا بنوء فلان» یعنى این باران مربوط به طلوع یا غروب فلان ستاره بود.

این اعتقاد تدریجاً شکل خرافى و بت پرستى به خود گرفت و عقیده آنها بر این شد که عامل نزول باران همان ستاره است و باید چشم امید به آن ستاره دوخت و نزول باران را از آن خواست.

مرحوم علامه مجلسى در جلد 55 بحارالانوار باب مشروحى تحت عنوان «فى النهى عن الاستمطار بالانواء و الطیرة و العدوى» (نهى از طلبیدن باران به وسیله انواء و اعتقاد به فال بد و همچنین سرایت در سرنوشت انسانها) آورده و روایات متعدّدى در این زمینه ذکر مى کند از جمله در حدیثى از امام باقر علیه السلام نقل مى کند که فرمود: «ثَلاثَةٌ مِنْ عَمَلِ الْجاهِلَیّةِ، الْفَخْرُ بِالاَْنْسابِ وَ الطَّعْنُ فِى الأَحْسابِ وَ الاسْتِسْقاءُ بِالاَْنْواءِ؛ سه کار از اعمال جاهلیت است؛ تفاخر کردن به نسب خویش (بى آنکه نسب افتخارآمیزى باشد یا خود آنها چیزى از افتخار نیاکان را داشته باشند) و اصالت دیگران را بى جهت زیر سۆال بردن یا به اندک چیزى نسبت فرزند نامشروع بودن به افراد دادن و همچنین طلب باران از انواء».

نکته مهم اینجاست که اگر کسى این مطلب را به صورت بحثى نجومى مطرح کند و بگوید: مقارن هر یک از ستارگان بیست و هشتگانه که در منزلگاههاى ماه پیدا مى شوند تندبادى به فرمان خدا مىوزد یا بارانى مى بارد سخن خلافى نگفته و مورد نهى نیست; ولى عرب جاهلى پیدایش بادها و بارانها را به آن ستارگان نسبت مى داد و در واقع از قبیل اعتقاد به «ارباب انواع» بود که نوعى از شرک است، زیرا آنان براى «ارباب انواع» تأثیر استقلالى قائل بودند.

و از اینجا روشن مى شود که هیچ گونه اشکالى متوجّه کلام امام علیه السلام در تعبیر بالا (تُزِیلُهَا عَنْ مَسْقَطِهَا عَوَاصِفُ الاَْنْوَاءِ) متوجّه نمى شود، زیرا منظور امام به یقین این است که هر آنچه مقارن طلوع و غروب ستارگان واقع شود به اذن خدا و فرمان اوست.

منبع:‌ پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی