جایگاه تورم انتظاری در تورم

اصلی ترین دغدغه کنونی در زمینه اقتصاد، کاهش تورم است. چرا که این پدیده مغایرت با بسیاری از اهداف اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاسی دارد و می تواند عامل اصلی ایجاد نابسامانی اقتصاد اطلاق شود. دولت ها، تورم را گران فروشی می نامند و عامل آن را انگیزه سودجویی دلالان می دانند و مبارزه با آن را منوط بر مبارزه با آنها می کنند. اما دید مردم در مورد تورم گاهی اتخاذ سیاست های غلط دولت و یا حتی ناکفایتی دولت در کنترل آن است که در ادامه سعی می شود به زبانی ساده مفهوم تورم بررسی شود و عوامل ایجاد آن مورد واکاوی قرار گیرد.

تورم چیست؟

در علم اقتصاد به رشد مداوم قیمت های کالا و خدمات تورم اطلاق می شود. این پدیده در کشور ما سالیان زیادی است که گریبانگیر دولت و مردم می باشد. خواسته عمومی در جهت کنترل و مبارزه با آن نیز همواره مطرح بوده و دولت ها نیز همواره به اتخاذ راه حل های کوتاه مدت در زمینه رفع آن اقدام کردهاند و عملاً نتوانسته کنترل و اصلاح بلند مدت و ماندگار در این زمینه انجام دهند. نتایج تحقیقات گسترده مراکز علمی و دانشگاه های معتبر و نهادهای تخصصی بین المللی گواه آن است که عامل بیش از نود درصددر کشورهای گرفتار تورم مزمن، آزاردهنده مصرف کنندگان و با نرخ بالا، دولت است. دولت ها عموماً تورم را ناشی از سودجویی و دلالی افراد معرفی می کنند در صورتی که باید دید زمینه ایجاد این سودجویی و دلالی با اتخاذ کدام سیاست نادرست ایجاد شده است و در زمینه رفع آن اقدام نمود. دولت هایی که تورم را نادیده گرفته و یا آن را انکار نموده اند غالباً ناخواسته به گسترش و رشد آن دامن زده اند.

سود و زیان تورم عاید چه کسانی می شود؟

همواره و در همه شرایط ایجاد تورم زیان آور نبوده است و می تواند برای گروه های خاصی سودآوری هم به همراه داشته باشد. بیشترین زیان ناشی از تورم دامنگیر دستمزدبگیران، صاحبان دارایی های نقد، سپرده گذاران و صادرکنندگان کالا می باشد. گروه هایی نیز تورم برایشان سودآور است که عبارتند از: صاحبان کالاهای سرمایه ای و بادوام، واردکنندگان و تولیدکنندگان کالا و خدمات و در آخر دلالان و سوداگرانی که با پیش بینی های سوداگرانه می توانند گاهی سودهای کلان از تورم عاید خود سازند و دولت ها عموماً برای کنترل تورم با این قشر افراد برخورد خواهند کرد و بررسی ریشه ای در زمینه رفع بلندمدت تورم انجام نمی دهند.

جایگاه تورم انتظاری در ایجاد تورم

تورم انتظاری از جمله ابعاد و دلایل ایجاد تورم عنوان می شود که زمینه جامعه شناسی و روان شناسی علم اقتصاد را تعریف می کند. تورم انتظاری به واسطه اعتماد به بانک های مرکزی و هدف گذاری قیمتی توسط آنان انجام می شود. همواره مردم به عینه دیده اند که مقامات پولی هر ساله یک هدف تورمی را در نظر می گیرند و آن را اعلان عمومی می کنند و در عمل هم اقتصاد به همان هدف می رسد. این حالت می تواند برگ برنده ای در دست بانک مرکزی باشد؛ زیرا می تواند با جلب اعتماد و ثبات سیاست گذاری ها، اعتماد عمومی را جلب نماید و نورم انتظاری را جهت گذاری سازد.

در صورتی که اعتماد عمومی به سیاست های اتخاذی بانک مرکزی کاهش یابد و افراد همواره شاهد آن باشند که به سیاست های اتخاذی بانک مرکزی کاهش یابد و افراد همواره شاهد آن باشند که سیاست گذاران رفتار باری به هر جهت در سیستم دارند، اعتماد خود را نسبت به آنان از دست خواهند داد و با این روند کنترل تورم انتظاری از دست بانک مرکزی خارج خواهد شد و در نتیجه تورم می تواند به پدیده افسارگسیخته و غیر قابل کنترل تبدیل شود.

شرایط امروز در کشور ما نابسامانی در زمینه تورم را نشان می دهد. اتخاذ سیاست های شتاب زده از یک سو و شرایط تحریم از سوی دیگر باعث شده است که عاملان اقتصادی انتظارات خود را بر مبنای گفته های مسئولان شکل نمی دهند و بیش از هر زمان دیگری مردم تورم انتظاری خود را با توجه به داده های گذشته و حال شکل می دهند و نوسانات طلا و ارز نیز در شرایط فعلی به این بی اعتمادی دامن زده است. در صورتی که عاملان کارگزار و مسئولان امر بتوانند بازار ارز و طلا را با موفقیت کنترل کنند و آرامش نسبی را در این دو بازار ایجاد نمایند دوباره می توانند با جلب اعتماد عمومی ابزار پر قدرت تورم انتظاری را به کنترل خود درآورند و به کمک آن از تورم ناشی از فشار تورم انتظاری بکاهند.