هزینه های اندک استرداد

گفت‌وگو با كارگردان فیلم استرداد

او سال 75 سریال سرزمین ملائك را برای تلویزیون ساخت و نخستین فیلم سینمایی‌اش را با نام «شاهرگ» با بازی فریبرز عرب‌نیا كارگردانی كرد.

پس از كمدی «چراغ قرمز»، سومین كار خود «استرداد» را با عنوان فیلم فاخر برای جشنواره فیلم فجر آماده كرد که موفق به کسب سیمزغ بلورین بهترین فیلم شد. درباره این فیلم و جزئیات آن با غفاری گفت‌وگوی كوتاهی انجام داده‌ایم.

چطور شد پس از تجربه فضای كمدی به سراغ فیلمی سنگین و پرهزینه همچون استرداد رفتید؟

فكر ساخت این فیلم از زمان پیش‌تولید سریال «بیگانه» به سرم زد.

موضوع این سریال مربوط به دورانی بود كه ارتش روسیه در جنگ جهانی دوم به منطقه قزوین رسیده بود. در واقع آن سریال به مقاومت مردم قزوین در مقابل اشغالگران می‌پرداخت. در روند تحقیقات بود كه با موضوع استرداد غرامت ایران از شوروی مواجه شدیم و دیدیم قابلیت ساخت یك فیلم خوب و آبرومند را دارد.

این مساله را با دوستان بنیاد سینمایی فارابی مطرح كردیم و اتفاقا آنها یك فیلمنامه با نام استرداد در همین رابطه داشتند. فیلمنامه در طول یك سال بارها به صورت گروهی و انفرادی بازنویسی شد. مثلا آقای نادر طالب‌زاده روی آن كار كردند و بعد از آن هم اصلاحاتی را به همراه داشت.

در نهایت، زمستان سال 90 وارد مرحله پیش‌تولید شدیم و اواخر بهمن‌ماه فیلم را كلید زدیم.

انتقاداتی برای هزینه‌های كلان تولید این فیلم به بنیاد سینمایی فارابی وارد شده است. در پاسخ به این منتقدان چه می‌گویید؟

هزینه‌های این فیلم به نوع كار و سنگینی پروژه مربوط است. موضوع فیلم ما ایجاب می‌كرد دائم در سفر باشیم.

فكر نمی‌كنم در سینمای ایران فیلمی داشته باشیم كه در طول فیلمبرداری، 50 هزار كیلومتر را طی كرده باشد.

وقتی یك گروه 50، 60 نفره با این حجم از تنوع لوكیشن روبه‌روست، برای اقامت، پیش‌تولید و آماده‌كردن محل فیلمبرداری هر لوكیشن باید هزینه بپردازد. ما در این فیلم با توجه به تاریخی‌بودن موضوع، مجبور به طراحی و ساخت ابزار و ادوات و لوكیشن‌ها بودیم. ما حتی در كشتی و قطار فیلمبرداری كردیم كه حدود یك ماه را در یك قطار مسافربری كار كردیم.

برای بازسازی لوكیشن‌های فیلم چه تدابیری اندیشیده شد؟

اگر تجربه آقای ایرج رامین‌فر و حمایت آقای محسن علی‌اكبری نبود، غیرممكن بود سكانس‌هایی با كیفیت موجود ضبط كنیم. ما حتی وسایل صحنه فیلم را هم ساختیم و چون نمی‌خواستیم از دكورهای تكراری تهران قدیم استفاده كنیم، دكورهای جدیدی برایش ساختیم.

ما لوكیشن‌های دفتر روزنامه، چاپخانه، بیمارستان، ستاد فرماندهی، دفتر نخست‌وزیری و... را ساختیم و لوكیشن‌های خارجی هم سختی خودش را داشت.

ما 50 لوكیشن مستقل در این فیلم داریم كه علاوه بر كشور روسیه، پراكندگی بسیاری هم در ایران دارد.

ما در بندرانزلی، فریدونكنار، تهران، بندر تركمن، پل ورسك فیروزكوه، كوهستان‌های اطراف تهران، كویر و دریا فیلمبرداری كردیم.

شایعاتی هم در مورد دستمزد بالای حمید فرخ‌نژاد شنیده می‌شد. این مساله كه دیگر به تاریخی‌بودن فیلم برنمی‌گردد.

من از انتشار چنین شایعاتی تعجب می‌كنم. حمید فرخ‌نژاد برای حضور در این فیلم از همان ابتدا با روی باز برخورد كرد و باید بگویم دستمزدش در استرداد از دو فیلم قبلی‌اش كمتر بود. ولی به هر حال، مدت زمان طولانی فیلمبرداری ـ كه نزدیك به 50 جلسه بود ـ تعدد لوكیشن‌ها، شرایط سخت بارانی، برفی و سرمای روسیه بر میزان دستمزدها تاثیر گذاشته است. در واقع همه دوستان برای حضور در این فیلم فداكاری كردند و ریخت و پاشی در این فیلم نشده است.

در استرداد از شخصیت‌های واقعی تاریخی بهره برده‌اید؟

این فیلم براساس تاریخ ساخته شده است، ولی تاریخی كه دراماتیزه شده است. ما برای ایجاد جذابیت، داستان‌پردازی‌هایی هم كرده‌ایم ولی اسكلت و موضوع فیلم تاریخی است و ساختمان آن سندیت تاریخی دارد.

ما در این فیلم شخصیت‌های واقعی تاریخی را هم نشان داده‌ایم، ولی اجازه بدهید تا زمانی كه فیلم نمایش داده شود، آن را فاش نكنم.