مجاهدت علمی علامه دهكردی-1

تحصیلات علمی آیة اللّه سید ابوالقاسم حسینی دهكردی اصفهانی (ره)

یكی از گرایشها و عناصر روحانی وجود انسان، قدرت شناخت واقعیت ها و به عبارتی خود اگاهی و دیگرآگاهی ست، این ویژگی موجب گردیده انسانها همواره در طول تاریخ به كسب علم و دانش اهتمام داشته باشند. این خصلت فطری مورد تایید و تاكید فراوان اسلام می باشد.

پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرموده اند: « كسی كه دوست دارد به آزادشدگان از آتش نگاه كند، باید به دانش آموزان نظر نماید. قسم به كسی كه جانم به دست اوست هیچ دانشجویی كه در مسیر علم رفت و آمد می كند نیست مگر آنكه خداوند برای هر قدمش عبادت یكسال را می نویسد و برایش با هر قدمی كه بر می دارد شهری در بهشت می سازد و در حالی كه بر زمین گام می زند زمین برایش آمرزش می طلبد و او در حالی كه بخشوده است صبح و شام می كند و فرشتگان گواهی می دهند كه دانش طلبان، آزادشدگان خدا از آتشند.»(1)

اهمیت كسب علم در اندیشه اسلامی، بسیاری را به عرصه علم آموزی كشانده و موجب تربیت عالمان بزرگی گردیده است.

آیة اللّه دهكردی اصفهانی (ره) درباره تحصیلات خود می گوید: «در سنّ یازده سالگی یا دوازده سالگی از مسقط الرأس (زادگاه) خود، قصبه دهكرد چهارمحال آمدم در مدرسه صدر اصفهان، كه الآن محل تدریس حقیر است.

هنگام ظهر روز شنبه دهم ربیع الأول سنه 1284 ق. مشغول به خواندن نصاب و امثله شدم، در خدمت اخوی بزرگ آقا سید محمّد جواد كه عالم و مُدرّس و مجاز به اجتهاد بود. بعد از فراغ از مقدمات و سطوح، مشغول درس خارج فقه و اصول و حكمت شده و در سنّ بیست و پنج سالگی اساتید ایشان تصدیق اجتهاد او را نموده اند و لذا ترك تقلید كرده و نمازهای گذشته را قضا نمودند»(2)

اساتید ایشان در اصفهان از این قرار است:

1ـ عالم ربانی و فقیه صمدانی، سید محمّد جواد دهكردی (قدس سره) ، برادر بزرگ سید ابوالقاسم.

وی از علما و مدرّسین مدرسه صدر و دارای اجازه اجتهاد از بزرگانی همچون میرزا محمّد هاشم چهارسوقی بوده است.(3)

2ـ عالم ربّانی و اُصولی محقّق، میرزا ابوالمعالی كلباسی رحمه الله (1247ـ1315ه.ق)

3 ـ حضرت آیة اللّه العظمی حاج شیخ محمّد باقر نجفی قدس سره (1235 ـ 1330ه.ق)

ایشان فرزند شیخ محمّد تقی، صاحب هدایة المسترشدین. حاج شیخ محمّد باقر از شاگردان صاحب جواهر و شیخ انصاری و شیخ حسن كاشف الغطاء، دائی خود -رحمهم الله- بوده اند. عده ای كثیر از بزرگان علما و فضلا از محضر او استفاده نموده اند.(4)

4ـ حكیم متألّه حاج ملاّ اسماعیل حكیم درب كوشكی اصفهانی(متوفی 1304 ه.ق)

یكی دیگر از استادان آیة اللّه دهكردی، آخوند ملاّ اسماعیل درب كوشكی می باشد. وی از أجلّه حكما و مدرّسین اصفهان بود. از شاگردان معروف ملاّ اسماعیل دَرب كوشكی، می توان جهانگیرخان قشقایی و سید ابوالقاسم دهكردی را ذكر نمود.(5)

شایان ذكر است كه آیة اللّه دهكردی چنانچه مرقوم فرموده اند علم حكمت را غالبا و به خصوص اسفار اربعه آخوند صدر المتألهین شیرازی (قدس سره) را در مدت چهار سال نزد آن حكیم فرا گرفته اند.(6)

مۆلّف تاریخ حكما و عُرفا در این باره می نویسد: «از أجلّه تلامیذ این بزرگوار (ملاّ اسماعیل درب كوشكی) آقا سید ابوالقاسم دهكردی بوده است»(7)

5 ـ فقیه اهل البیت، آیة اللّه میرزا محمّدحسن نجفی (1237 حدودا ـ 1317 ه.ق)

میرزا محمّد حسن از شاگردان صاحب جواهر و از وی مجاز به اجتهاد مطلق بود. میرزای شیرازی اعتماد تامّی به ایشان داشته، و ایشان امام جماعت مسجد ذوالفقار بازار اصفهان بوده اند.(8)

6ـ عالم ربانی، ملاّ محمّد باقر فشاركی(متوفی 1314ه.ق)

وی یكی از بزرگان قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری و از شاگردان سید حسن مُدرّس، استاد میرزای شیرازی بود و كتاب «عنوان الكلام» از اوست. منابر آن عالم روحانی بسیار معروف و پرشور بوده است.(9)

مرحوم آیه الله دهكردی اصفهانی ، در سال 1301 هجری قمری در سنّ 29 سالگی ازدواج نموده و در همان سال به حكم استخاره و اصرار بعضی از اولیاء خدا، به عزم عتبه بُوسی حضرت امیرالمۆمنین -علیه السلام- و تكمیل تحصیلات، در حالی كه در سنّ 25 سالگی مجتهد مسلّم هم بوده اند، عازم زیارت ائمّه عراق می شوند و مدتی در بلده طیّبه سامرا اقامت گزیده و پس از آن، به اشاره عالم ربانی، ملاّ فتح علی سلطان آبادی قدس سره ، و به حكم استخاره به عزم اقامت در نجف، از سامرا خارج شده و در بین راه به زیارت خامس آل عبا اباعبداللّه الحسین -علیه السلام- در كربلای معلّی، مشرف می شوند.

آیة اللّه دهكردی در باره این سفر نورانی می نویسد: «و شاهَدْتُ فی حرم مولینا أبی الفضل العباس علیه السلام و فی غیره ما شاهَدْتُ ممّا یَدُّلُ علی أنَّ طینتی مِنْ فاضِل طینتهم» و مشاهده كردم در حرم مولای ما اباالفضل العباس علیه السلام و در غیر حرم آن حضرت، چیزهایی را كه دلالت می كرد كه خاك خلقت من از زیادی خاك آن بزرگواران است. این كلام ایشان اشاره است به حدیث معروف: شِیْعتُنا مِنّا، خُلِقُوا مِنْ فاضِلِ طینتنا...(10)

پی نوشت‏ها:

1.    فیض كاشانی،المحجه البیضاء، قم، انتشارات مكتب صدوق، ج 1، ص 17.

2.    محمد علی روضاتی ، زندگانی آیة اللّه چهارسوقی،اراك، نشر تایید، ص 191.

3.    حمیدرضا میرمحمدی ، تذكرة القبور، خوانسار، ارمغان قلم،  ص 244.

4.    شیخ عباس قمى ، فوائد الرضویه، تهران، انتشارات دارالثقلین، ص 409

5.    مهدی قرقانی ، زندگانی جهانگیرخان قشقایی،اصفهان، انتشارات گلها، صص 52 ـ 53

6.    محمد علی روضاتی ، همان، ص 193.

7.    منوچهر صدوقی سها ، تاریخ حكما و عرفا، تهران، انتشارات انجمن اسلامی حكمت و فلسفه ایران، ص 37.

8.    آیه الله مرعشی نجفی، المسلسلات، قم، انتشارات آیه الله مرعشی، ج 2، ص 35.

9.    شیخ عباس قمى ، همان، ص 404.

10.    محمد علی روضاتی ، همان، ص 193

منابع:

قرآن کریم

محجه البیضاء

تهیه و فراوری: حق دوست، گروه حوزه علمیه تبیان