سلول 18

بررسی رمان سلول 18 نوشته علی اشرف درویشیان به مناسبت سالروز پیروزی انقلاب اسلامی

جامعه متشنج و خفقان آور دهه پنجاه مردم را به مبارزه مسلحانه ، مقاوت و تلاش برای بر انداختن نظام مستبد می نماید . در همین راستا نویسندگان به تصویر وضعیت اجتماعی – سیاسی ایران در این زمان و جنبش های مسلحانه مردم پرداختند . در آن زمان مجال چاپ چنین آثاری نبود چرا که همه چیز سانسور و بایکوت بود و آثار نویسندگان از این مقوله مستثنی نبود . درویشیان در این داستان تصویری زیبا از انواع مبارزه را به خواننده نشان می دهد .

خلاصه داستان

کمال کارگر جوان تراشکاری است که به همراه خانواده خویش در اتاقی اجاره ای زندگی می کند .پدرش حلاج دوره گردی است که به علت پیری از کار افتاده شده و بیشتر مواقع بیکار است .مادرش در خانه های مردم کار می کند . همسرش نرگس نیز در کارگاه خیاطی کار می کند . احمد برادر کمال عصرها بعد از بازگشت از مدرسه به دست فروشی می پردازد .در همین زمان کمال با افکار عدالت خواهی و آزادی خواهانه آشنا شده  است. دو ماه از ازدواج او سپری نشده که ناپدید می شود و خانواده به دنبال وی و در انتظار او هستند اما خبری از وی نیست تا این که مدتی بعد نامه یی از وی می رسد که  خانواده در می یابند کمال به گروه های مبارزه علیه نظام پیوسته است .

چند ماهی از ناپدید شدن کمال می گذرد  ، شبی مأمورین به سراغ خانواده وی می آیند و آن ها را دسته جمعی به زندان می برند . مأموران به امید یافتن نشانه ای از محل اختفای کمال و دوستانش آن ها شکنجه می دهند . چندی بعد کمال در درگیری مسلحانه کشته می شود . خانواده او از زندان آزاد می شوند . نرگس همسر کمال در حالی که نوزاد خود را در آغوش دارد به مبارزه می اندیشد . راه هایی تازه برای نجات و مبارزه با نظام استبدادی  چرا که ارتباط او با همبندی هایش به خصوص باعث ایجاد این فکر گردیده و افق های تازه یی پیش روی او نهاده است .

شرح

سلول 18 گزارش وضعیت افرادی از طبقه محروم زندگی است . فقرایی که به جز غم نان در فکر رهایی از ظلم و ستم هستند . در این داستان نویسنده به اوضاع و احوال جامعه در دهه پنجاه  می پردازد و جریان مبارزات ، شکنجه ها و کشتارهای مردم را نشان می دهد . هم چنین کسانی که از این مبارزات به نوعی دور بوده اند در می یابند که باید برای رهایی و آزادی راه های تازه یی بیابند این رمان با زاویه دید بیرونی ، به شیوه  دانای کل روایت می شود .

به قسمتی از این داستان توجه کنید :

شب همان روز دوباره آمد و شد ها اوج گرفت . آوردند و بردند و کتک زدند . زوزه ی شلاق و فریاد شکنجه شدگان در بند پیچید . تا صبح شلاق ها و کابل سنگین و سخت چون پتک آهنگری کار کرد و بر کف پاها فرود آمد و پوست و رگ و عصب را متلاشی کرد . ابزار شکنجه به کار افتاد و تا صبح ، تا سپیده ی صبح ادامه داشت .....

سپیده دختر نرگس آرام خوابیده بود . نرگس با صورتی پر از درد و خشم به دیوار نیمه تاریک سلول چشم دوخته بود و آرام آرام سرودی را که نصرت دوست می داشت و به او یاد داده بود شروع به خواندن کرد و همه ی بند با اوهم آواز شدند :

بیا تا به یاد شهیدان خویش                                               که رفتند در راه عشق و امید

بدان اخترانی که افسون شدند                                           بدانسان به دامان صبح سپید

به پا کنیم پرچم خشم و کین                                           پی افکنیم زندگانی نوین

خروش ما برکند بنای بیداد                                             به سر رسد این نبرد آخرین

و اشک داغ بر صورت نازنینش جاری شد ...( درویشیان . 1358 : 116-118 )

نتیجه گیری :

جریان مبارزات مردم علیه رژیم طاغوت باعث آن گردید که نویسندگان بسیاری به آن بپردازند از آن جمله می توان به علی اشرف درویشیان اشاره کرد . وضع موجود در آن زمان اجازه چاپ چنین آثاری را نمی داد بعد از انقلاب اسلامی نویسندگان به راحتی آثار را چاپ نمودند هم چنین ترویج کتابخوانی که در آن زمان پا گرفته بود باعث بالا رفتن چاپ و انتشار آثار بسیار در زمینه های متفاوت شد .

بخش ادبیات تبیان