تبیان، دستیار زندگی
مجموعه کتاب های فارسی عمومی برای رشته های غیرادبیات، بیش از آن که دانشجو را در نگارش تحقیق و مقاله یاری کند به درسی کمکی برای افزایش معدل تبدیل شده است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

«فارسی عمومی»؛ حکایت یک مویز و چهل قلندر


مجموعه کتاب های فارسی عمومی برای رشته های غیرادبیات، بیش از آن که دانشجو را در نگارش تحقیق و مقاله یاری کند به درسی کمکی برای افزایش معدل تبدیل شده است.

«فارسی عمومی»؛ حکایت یک مویز و چهل قلندر

امروزه فارسی عمومی که به عنوان یکی از دروس عمومی در دانشگاهها برای رشته های غیر ادبیات تدریس می شود به درسی صرفاً برای افزایش معدل دانشجو مبدل شده است. دانشجویان به جای اینکه با کمک این درس به بار ادبی خود بیفزایند به عنوان درسی کمکی برای ارتقا معدل خود به فارسی عمومی نگاه می کنند آن هم نه با درس خواندن بلکه با صحبت با استاد مربوطه و درخواست برای افزایش نمره به هزار و یک بهانه از جمله مشروطی.

آشنایی با فرهنگ مفاخر، اندیشه ها، عواطف پاک ایران، زبان، عقاید و آداب و رسوم گذشتگان، آموزش درست خوانی و درست نویسی اهداف درس فارسی عمومی است اما تنها چیزی که در مورد فارسی عمومی دانشگاهها به آن توجه نمی شود اهداف این درس است. در صورتی که امروزه با وجود هجوم اصطلاحات مختلف ضرورت آشنایی با زبان فارسی دو چندان است.

آنچه مسلم است، این است که کتاب فارسی عمومی و شیوه تدریس ادبیات به دانشجویان غیرادبیاتی باید ساده تر و کلی تر باشد. آنچه دانشجویان غیرادبیات باید بیاموزند باید ساده تر و کلی تر باشد. بهتر است از پرداختن به مباحث اختصاصی و جزییاتی که موجب دشواری می شود، خودداری شود. برای دانشجویان غیرادبیات باید تنها به معرفی نویسندگان و شاعران طراز اول بسنده شود و از معرفی افراد گمنام چشم پوشی شود .به جای معرفی اسامی همه شاعران و سردرگمی دانشجو، به اسامی شاعران طراز اول بسنده شود و مباحث کلی بیان شود و از طرفی به جای تاریخ دقیق تولد و فوت شعرا و نویسندگان به قرن تولد و فوت کفایت شود.

بیشتر از معرفی شاعران، آموزش دستور زبان و آیین نگارش برای دانشجویان غیرادبیات حائز اهمیت است.نوشتن هر تحقیق، پژوهش، مقاله علمی به زبان فارسی مستلزم آن است که دانشجو با قوانین و آیین نگارش آشنا باشد. در حقیقت یکی از اهداف فارسی عمومی باید پیشگیری از ایراد نگارشی در تحقیقات و پایان نامه ها باشد.

دکتر مهدی خادمی کولایی، استاد ادبیات با بیان اینکه نباید برای تمام دانشجویان غیرادبیات یک فارسی عمومی تدریس شود، گفت: باید متناسب با رشته های دانشگاهی چند فارسی عمومی نوشته شود. یک بخش این فارسی عمومی ها باید مربوط به شاخه های ادبی باشد که باید در بین تمام کتابهای فارسی عمومی مشترک باشد. بخش دیگر آشنایی با زبان معیار و رسم الخط معیار و نوشتار معیار باشد که به فرد کمک کنند تا بتوانند مقاله خوب ارایه دهد این بخش هم باید مشترک باشد اما بخش سوم باید اختصاصی باشد. در این بخش باید متن های مرتبط با رشته دانشجو ارایه شود به عنوان مثال دانشجوی ریاضی با خوارزمی آشنا شود و برای رشته شیمی هم افراد مرتبط با آن رشته معرفی شود.

آشنایی با فرهنگ مفاخر، اندیشه ها، عواطف پاک ایران، زبان، عقاید و آداب و رسوم گذشتگان، آموزش درست خوانی و درست نویسی اهداف درس فارسی عمومی است اما تنها چیزی که در مورد فارسی عمومی دانشگاهها به آن توجه نمی شود اهداف این درس است. در صورتی که امروزه با وجود هجوم اصطلاحات مختلف ضرورت آشنایی با زبان فارسی دو چندان است.

اشکال دیگری که به فارسی عمومی رشته های غیرادبیات وارد است، تعدد و تکثر کتابهای مربوطه است. کتابهای فارسی عمومی زیادی نوشته شده که هر استادی یکی از آنها را به دانشجویانش توصیه می کند. به وفور دیده می شود که حتی اساتید ادبیات در یک دانشگاه یک کتاب واحد را به دانشجویان خود توصیه نمی کنند بلکه هر کدام یک کتاب را معرفی می کنند.

دکتر خادمی کولایی با بیان اینکه بیش از یک صد نوع فارسی عمومی درمان تدریس در دانشگاههای کشور است، اظهار داشت: برخی از این کتابها مثل کتاب فارسی عمومی که در دانشگاه تهران تدریس می شود و آنرا شیخ الاسلامی و جلیل تجلیل نوشته اند، رویه و سمت مشخصی ندارد و بی هدفی و پریشانی در آن به چشم می خورد. باید از اساتید ادبیات که کتاب فارسی عمومی تالیف کردند، دعوت به عمل آید که کتابی متناسب با رشته های غیرادبیات تالیف کنند و این کتابها بخش نامه شود و در دانشگاهها تدریس شود.

تعدد و تکثر کتابهای فارسی عمومی مساله ایست که حتی دکتر اسماعیل آذر، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی که در تلویزیون نیز به عنوان مجری و کارشناس برنامه‌های ادبی از جمله برنامه "به تماشا سوگند و به آغاز کلام" فعالیت می‌کند به آن اذعان دارد و آنرا یکی از ایرادات این درس عنوان می کند.

دکتر آذر با اشاره به اینکه به اندازه چند صد کتاب به نام فارسی عمومی در دانشگاههای کشور تدریس می شود، گفت: هر استادی که فارسی عمومی تدریس می کند طبق یک عرف ناشناخته خودش هم یک کتاب دارد. دلیل حضور این همه فارسی عمومی این است که این کتابها تالیف نیست نوعی جمع آوری از نثر و نظم کتابهای دیگر است که به وام گرفته شده است.

دکتر آذر یکی از خسارات وارد شده به کتاب فارسی عمومی ناشی از تعدد آن را تعریف نشدن هیچ مقیاس و اندازه ای برای کمیت این کتابها عنوان کرد و افزود: کتاب فارسی عمومی با 500 صفحه و کتاب فارسی عمومی دیگری با استعداد 150 صفحه داریم و مشخص نیست چرا یک عده باید صفحات بیشتری بخوانند. آیا باید کاغذ بیشتری مصرف شود؟ آیا دانشجو می تواند در این مقطع 500 صفحه را بخواند؟ تمام سوالاتی از این دست، به این درس خسارات می زند.

مدیر گروه ادبیات فارسی سازمان فرهنگی اکو اعمال سلیقه شخصی را از دیگر خسارات وارده به فارسی عمومی برشمرد و گفت: محتوای کتب فارسی عمومی ماخوذ است از سلیقه یک شخص خاص که آن شخص خاص همان نویسنده کتاب است.این اعمال سلیقه شخصی می تواند به ضرر کاربران این کتب که متخصص زبان فارسی هم نیستند، باشد. گاهی اشعار انتخاب شده برای فارسی عمومی آنقدر طولانی و داروی واژه ها و ترکیبات دور از ذهن دانشجوست که وی را از فارسی رویگردان می کند.

آذر پیشنهاد داد که بعد از گرفتن یک آمار حرفه ای از دانشجویان و مدرسان با تشریک مساعی آموزش عالی و شورای عالی انقلاب فرهنگی با حضور شخصیت های بزرگ ادبی، دینی، روانشناسی و جامعه شناسی یک کتاب فارسی عمومی برای رشته های غیرادبیات نوشته شود تا یک اثر همه گیر برای تمام دانشجویان این رشته ها در سطح دانشگاههای کشور باشد.

بخش ادبیات تبیان


منبع: خبرگزاری شبستان- مریم داوری