من ارباب دارم!
هر روز قبل از اینكه آفتاب بالا بیاید و یا پایین برود صدای تبل ها و كرناهایی از حرم بلند می شود تا دل هر مستمعی را به جایی ببرند كه پیرخادمی با دستان چروكینش بر ضرب عاشقی و ارادت به او میکوبد! ارادتی كه قریب به هفت دهه است كه همچون ضرب های نقاره نوازی پیوسته و آهنگین است. آهنگی كه "احمد اقوام شكوهی " هر روز از دل بر تبل می كوبد..
گپ و گفتی با احمد شکوهی،با سابقه ترین خادم حرم مطهر رضوی
حاج آقای شكوهی چند سال است این لباس (خادمی) را بر تن دارید؟
من تقریبا 67 سال است كه توفیق خدمت در حرم مطهر امام رضا علیه السلام و نوكری ایشان را دارم.
مگر سن و سالتان چقدر است؟
من متولد 1305 هجری شمسی هستم. تقریبا 86 سال.
پس مسن ترین و با سابقه ترین خادم حرم هستید؟
از لحاظ سن و سال كه نمی دانم اما سابقه و توفیق خدمت گزاری ام از همه بیشتر است.
چه شد كه توفیق خادمی پیدا كردید؟
پدر بزرگ، پدر و برادرانم و همچنین عموهایم همه نقاره چی بودند و در نقاره خانه خدمت می كردند. من نیز با آن ها می آمدم و كم كم به مرور زمان كار را از آن ها یاد گرفتم و تخصص پیدا كردم.
بنابراین از اول هم خدمت را با نقاره زنی شروع كردید؟
بله از همان 67 سال قبل در نقاره خانه بودم و تا به الآن و حتی یك روز هم نشده است كه توفیق خدمت و تشرف به حرم مطهر را از دست داده باشم.
یعنی شما هفت دهه است كه هر روز به حرم مشرف می شوید؟ بدون یک روز غیبت حتی!؟
بله. حتی در سخت ترین شرایط، در سرما در مریضی و گرفتاری هر طور بوده خودم را به حرم رسانده ام.
چطور می شود، مگر اهل مسافرت و یا تفریح نبودید و یا اتفاقی برای شما در این سال ها نیافتاده است!؟
این خواست خدا و حضرت بوده و همچنین كه دعای خودم كه از ایشان خواسته ام تا زمانی كه لیاقت دارم توفیق هر روز تشرف و خدمت را از من نگیرند.
جالب است كه بدانید در سنین جوانی كه هم سن و سالانم به تفریح و گردش می رفتند، من تمام كیفم این بود كه یك ساعت و نیم زودتر بیایم در نقاره خانه بنشیم و از آن بالا فقط به گنبد طلایی نگاه كنم.
این كار با 86 سال سن سخت نیست، تا بحال خسته نشدید؟
نخیر. ما مثل ماهی ای می مانیم كه در دریا شنا می كنیم و لحظه ای بی اب نمی توانیم زندگی كنیم. من حتی بعضی ساعات در طول روز كه نقاره زنی نداریم، باز هم به حرم می آیم و وقت هایی كه از حرم دورم كسل تر هستم.
از چه ساعتی برای نقاره زنی به حرم مشرف می شوید؟
من معمولا صبح ها مناجات را كه می خوانند در نقاره خانه هستم و نماز را آنجا می خوانم و بعدش طبل ها را آماده می كنم و یك ساعت بعد هم مابقی نقاره زن ها می آیند. و بعد از ظهرها هم قبل از غروب آفتاب می آییم.
آن وقت صبح با چه وسیله ای از منزل می آیید؟
منزل ما نزدیك حرم است. خانه ای قدیمی كه از پدرم به ارث رسیده است. خانه ای كه با توجه به اینكه در طرح توسعه اطراف حرم است و بارها خواسته اند بخرندش، حاضر نشدم آن را با هیچ مبلغی و هیچ چیزی عوض كنم و گفتم همسایگی امام رضا علیه السلام را از دست نمی دهم.
شنیده ایم فرزندانتان هم دنبال خدمت شما را گرفته اند و نقاره زنی می كنند؟
بله من دو پسر دارم كه یكی شان سی سال خدمت كرد و دیگری هم الآن دارد نقاره زنی می كند به همراه یكی از نوه هایم و همچنین برادرزاده هایم.
می شود كمی از تاریخچه نقاره زنی و سابقه آن بفرمائید؟
چیزی كه ما شنیدیم تقریبا ریشه ای 400 ساله دارد. در قدیم در دربارها برای سلاطین طبل و كرنا می زدند. می گویند یكی از پادشاهان مریضی ای می گیرد كه دكترها جوابش می كنند.
بعد به او می گویند برای شفا به حرم امام رضا علیه السلام برود و او شفای خود را از حضرت می گیرد و شكوه مراسم طبل زنی و كرنا زدن را به حضرت تقدیم می كند.
كمی برایمان از آئین نقاره زنی بگویید و اینكه آیا این سبك طبل و كرنا زدن، معنا و محتوای خاصی دارد؟
در نقاره زنی معمولا 8 نفر برای كرنا زدن می ایستند و پنج نفر هم برای طبل زدن. كه یك نفر از طبل زن ها به طور مداوم طبل می زند و یك نفر هم به عنوان سرنواز كرنازنان كه او با كرنا این ذكر را می گوید:
سلطان علی بن موسی الرضا، مابقی می گویند: امام رضا. باز سرنواز می گوید: امام رضا، مابقی می گویند: غریب رضا. سرنواز می گوید: مولا مولا رضا جان رضا جان یا امام غریب مابقی می گویند: ای دادرس بیچارگان و سرنواز می گوید: ای دادرس درماندگان، فریادرس فریادرس. و در آخر هم می گویند: یا فتاح یا فتاح.
و تمامی این اذكار را توسط طبل و كرنا نقاره زنی می كنند.
و این نقاره زنی در ایام شهادت و ولادت هم آیا كیسان است؟
در شبهای شهادت كه نقاره نمی زنند و در اعیاد و ولادت ها معمولا كمی شادتر طبل و كرنا زنی می كنند.
برای شفا یافتگان چه؟
ما اصلا برای شفایافتگان نقاره نمی زنیم.
پیرخادم امام رضا علیه السلام تا بحال درخواستی هم در قبال هفت دهه خدمتش داشته است؟
من تابحال از هیچ احدالناسی چیزی درخواست نكردم و هر چه خواسته ام از خود حضرت بوده و ایشان هم عنایاتی به من داشته اند.
می شود بفرمایید شغل اصلی تان چیست؟
من روزی ام را از خدا و امام رضا می گیرم و همه چیز به من داده اند و همین كه می توانم خادم حضرت باشم برای من كفایت است.
با این كه فرصت هایی بوده برایم كه می توانستم الآن كارخانه دار و یا به لحاظ مالی وضعیت متفاوتی داشته باشم اما خادمی را با هیچ چیزی عوض نكردم و ارباب من امام رضا علیه السلام است.
بیشتر از عنایات این ارباب به خودتان می گو یید؟
من خیلی اتفاقات برایم افتاده كه با عنایات حضرت همه شان بخیر گذشته است و یا برای دیگران.
مثلا من روزی بینایی چشم هایم بسیار ضعیف شده بود بطوریكه در تست بینایی سنجی نتوانستم جهت علامتی را تشخیص بدهم. كه همان روز به نقاره خانه رفتم و چشم هایم را به درب آن گذاشتم و بعد از لحظاتی كاملا بینایی ام واضح گردید.
و حتی شفا بیماری قلبی ام و همچنین شفا همسرم و خیلی موارد دیگر.
با توجه به اینكه حضرتعالی در بین مردم دیگر چهره ای شناخته شده هستید، برخورد زائران با شما چگونه است؟
خیلی ها التماس دعا دارند. حتی بعضی هایشان می گویند می خواهند با من عكس یادگاری بگیرند كه البته من دوست ندارم این فضاها را چون فكر می كنند دنبال شهرتم اما چون نمی خواهم دل زائر امام رضا(ع) بشكند سعی می كنم درخواستشان را اجابت كنم.
و به عنوان سوال آخر چه توصیه ای برای خادمین و زائرین حضرت رضا علیه السلام دارید؟
اینكه واقعا قدر امام و اینكه در چه جایی هستند را بدانند مخصوصا خدام زائران حضرت رضا علیه السلام كه رفتار و كردار آنها بسیار بر روی زائرین تاثیرگذار است.
بخش حریم رضوی با همکاری آستان قدس رضوی
